Luyện Tập Vận Dụng Kết Hợp Phương Thức Biểu Đạt trong Văn Nghị Luận
1. Khái niệm về phương thức biểu đạt trong văn nghị luận
Phương thức biểu đạt là cách thức mà tác giả sử dụng ngôn từ để trình bày ý tưởng, tư tưởng, quan điểm của mình trong một bài viết hoặc tác phẩm. Trong văn nghị luận, các phương thức biểu đạt giúp cho người viết có thể thuyết phục, giải thích, bình luận, hoặc phân tích vấn đề một cách rõ ràng và mạch lạc. Các phương thức biểu đạt chủ yếu trong văn nghị luận bao gồm:
Miêu tả: Là phương thức sử dụng ngôn từ để mô tả các sự vật, hiện tượng, cảnh vật, hoặc một vấn đề cụ thể, nhằm cung cấp thông tin rõ ràng, chi tiết cho người đọc.
Tự sự: Là việc kể lại các sự kiện, câu chuyện một cách có hệ thống, nhằm giải thích hoặc làm rõ vấn đề nghị luận.
Thuyết minh: Là phương thức cung cấp thông tin khách quan, chính xác về một sự vật, hiện tượng, đối tượng cụ thể nào đó, giúp người đọc hiểu rõ thêm về đối tượng được đề cập.
Nghị luận: Là phương thức trình bày và lập luận có tính thuyết phục, nhằm bày tỏ quan điểm, ý kiến của người viết về một vấn đề, đồng thời thuyết phục người đọc đồng tình với quan điểm đó.
Trong văn nghị luận, việc kết hợp các phương thức biểu đạt này là cần thiết để làm nổi bật vấn đề cần bàn luận và thuyết phục người đọc.
2. Cách kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn nghị luận
Việc kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn nghị luận giúp tăng tính thuyết phục và sự sâu sắc trong lập luận. Dưới đây là một số cách kết hợp phương thức biểu đạt trong văn nghị luận:
2.1. Kết hợp giữa nghị luận và giải thích
Nghị luận thường đưa ra quan điểm, lập luận, phân tích vấn đề. Tuy nhiên, để lập luận của mình trở nên rõ ràng và thuyết phục, người viết cần giải thích các khái niệm, từ ngữ, hoặc sự việc mà mình đề cập.
Ví dụ: Khi bàn về tầm quan trọng của giáo dục, ngoài việc nêu quan điểm và lập luận về sự cần thiết của giáo dục trong xã hội, người viết cũng cần giải thích rõ các khái niệm như “giáo dục toàn diện”, “giáo dục nhân cách”, v.v.
2.2. Kết hợp giữa thuyết minh và miêu tả
Trong một số trường hợp, miêu tả có thể được kết hợp với thuyết minh để làm rõ hơn về đối tượng mà bài viết đang bàn luận.
Ví dụ: Trong bài nghị luận về môi trường, người viết có thể miêu tả các hiện tượng thiên nhiên bị ảnh hưởng bởi ô nhiễm và sau đó thuyết minh về các nguyên nhân, hậu quả của ô nhiễm.
2.3. Kết hợp giữa nghị luận và tự sự
Tự sự có thể được sử dụng để kể lại một câu chuyện, sự kiện có liên quan đến vấn đề nghị luận. Việc này không chỉ tạo tính sinh động cho bài viết mà còn giúp người đọc dễ dàng hình dung và cảm nhận về vấn đề.
Ví dụ: Khi nghị luận về tác hại của thuốc lá, người viết có thể kể một câu chuyện có thật về một người bị bệnh ung thư do hút thuốc lá, từ đó đưa ra lập luận về sự nguy hiểm của việc hút thuốc.
2.4. Kết hợp giữa nghị luận và bình luận
Bình luận thường đi đôi với nghị luận. Sau khi trình bày vấn đề, người viết có thể đưa ra những đánh giá, nhận xét về các ý kiến hoặc quan điểm của mình, đồng thời phản bác các quan điểm trái chiều.
Ví dụ: Khi nghị luận về vai trò của công nghệ trong giáo dục, người viết có thể bình luận về những điểm mạnh, yếu của việc áp dụng công nghệ vào học tập.
2.5. Kết hợp giữa miêu tả và nghị luận
Miêu tả có thể giúp cụ thể hóa và làm sinh động những vấn đề mà bài viết nghị luận đang trình bày, từ đó giúp người đọc hiểu và cảm nhận sâu sắc hơn về vấn đề.
Ví dụ: Khi nghị luận về tác động của biến đổi khí hậu, người viết có thể miêu tả một cảnh tượng thiên nhiên đang bị tàn phá, từ đó liên hệ với sự cần thiết phải hành động để bảo vệ môi trường.
3. Tầm quan trọng của việc kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn nghị luận
Việc kết hợp các phương thức biểu đạt giúp tạo nên một bài viết đa chiều, sinh động và thuyết phục. Cụ thể, kết hợp các phương thức này có thể mang lại những lợi ích sau:
Làm rõ vấn đề: Việc giải thích, thuyết minh giúp làm rõ các khái niệm hoặc hiện tượng mà người viết đề cập.
Tăng tính thuyết phục: Việc sử dụng các lập luận logic, cùng với những câu chuyện hoặc hình ảnh minh họa, giúp tăng tính thuyết phục đối với người đọc.
Sinh động, dễ hiểu: Kết hợp miêu tả, tự sự với nghị luận giúp bài viết không bị khô khan, dễ dàng tiếp cận và lôi cuốn người đọc.
Cung cấp thông tin toàn diện: Các phương thức biểu đạt kết hợp giúp cung cấp thông tin về một vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau, giúp người đọc có cái nhìn toàn diện hơn.
4. Ví dụ minh họa
Để hiểu rõ hơn cách kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn nghị luận, chúng ta sẽ xem xét một ví dụ cụ thể:
Ví dụ 1: Nghị luận về việc bảo vệ môi trường
Lý thuyết:
Nghị luận: "Môi trường sống của chúng ta đang ngày càng bị tàn phá bởi hành động của con người, và chúng ta cần hành động ngay bây giờ để bảo vệ thiên nhiên."
Giải thích: "Môi trường bao gồm không gian sống của tất cả sinh vật trên Trái đất, từ không khí, đất đai đến các hệ sinh thái. Bảo vệ môi trường có nghĩa là bảo vệ sự sống của chính chúng ta."
Miêu tả: "Những cánh rừng xanh bạt ngàn đang bị chặt phá, những dòng sông sạch sẽ ngày xưa giờ đây đã trở thành những bãi rác khổng lồ. Những cảnh tượng này là minh chứng rõ ràng cho sự tàn phá của con người đối với thiên nhiên."
Bình luận: "Điều này không chỉ gây thiệt hại cho thiên nhiên mà còn trực tiếp đe dọa đến cuộc sống của con người, vì chúng ta phụ thuộc vào môi trường để sinh tồn."
Ví dụ 2: Nghị luận về sự quan trọng của giáo dục
Lý thuyết:
Nghị luận: "Giáo dục là nền tảng của sự phát triển xã hội, giúp con người mở mang tri thức và phát triển nhân cách."
Tự sự: "Khi còn nhỏ, tôi từng chứng kiến một người bạn có hoàn cảnh khó khăn, nhưng nhờ vào sự nỗ lực học tập, bạn ấy đã có được công việc tốt và thay đổi cuộc sống của mình."
Miêu tả: "Giáo dục không chỉ là việc học chữ, mà còn là việc hình thành nhân cách, nuôi dưỡng tình yêu với tri thức và khám phá thế giới."
Giải thích: "Giáo dục giúp con người tiếp thu kiến thức, phát triển kỹ năng, từ đó đóng góp cho sự phát triển của xã hội."
5. Các bài tập luyện tập kết hợp phương thức biểu đạt
Để nâng cao khả năng kết hợp phương thức biểu đạt trong văn nghị luận, bạn có thể thực hiện các bài tập sau:
Bài tập 1: Viết một bài nghị luận về tầm quan trọng của việc bảo vệ động vật hoang dã
Trong bài viết này, bạn cần kết hợp phương thức nghị luận và miêu tả để làm nổi bật sự quan trọng của việc bảo vệ động vật hoang dã, đồng thời thuyết minh về các biện pháp cần thiết để bảo vệ chúng.
Bài tập 2: Viết một bài nghị luận về tác hại của việc lạm dụng công nghệ trong giáo dục
Kết hợp giữa nghị luận và tự sự, bạn hãy kể lại một câu chuyện về học sinh bị lệ thuộc vào công nghệ và phân tích tác hại của việc này đối với quá trình học tập và phát triển của học sinh.
6. Kết luận
Việc kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn nghị luận không chỉ giúp bài viết trở nên phong phú và sinh động mà còn giúp người viết dễ dàng truyền đạt những ý tưởng và quan điểm của mình đến với người đọc một cách thuyết phục. Hãy thường xuyên luyện tập để nâng cao khả năng sử dụng các phương thức biểu đạt một cách linh hoạt và hiệu quả trong các bài nghị luận.
Tài liệu tham khảo thêm các tài liệu học tập văn học 12 Tại đây
