Giai đoạn từ 1885 đến 1896 là một trong những thời kỳ quan trọng trong lịch sử kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc Việt Nam. Sau khi Pháp chiếm toàn bộ Việt Nam vào năm 1884, tiếp tục xâm lược và cai trị đất nước, phong trào kháng chiến của người dân Việt Nam vẫn không ngừng bùng nổ. Những phong trào này phản ánh lòng yêu nước mãnh liệt và quyết tâm giành lại độc lập của các tầng lớp nhân dân trong xã hội, từ các sĩ phu yêu nước, nông dân cho đến các tướng lĩnh quân đội.
Sự kiện quan trọng đầu tiên của giai đoạn này là cuộc khởi nghĩa do Tôn Thất Thuyết lãnh đạo trong năm 1885, khi ông đứng lên chống lại sự xâm lược và sự cai trị của thực dân Pháp. Sau khi triều đình Huế bị Pháp chiếm, Tôn Thất Thuyết, người đứng đầu phe chủ chiến, đã tổ chức lực lượng kháng chiến để bảo vệ nền độc lập của đất nước và đẩy lùi sự thống trị của thực dân Pháp. Ông phát động cuộc khởi nghĩa nhằm phục hồi ngai vàng cho vua Hàm Nghi, một trong những vị vua yêu nước nhất của triều Nguyễn.
Tuy nhiên, cuộc khởi nghĩa của Tôn Thất Thuyết không thành công. Quân Pháp đã dập tắt cuộc khởi nghĩa nhanh chóng và vua Hàm Nghi bị bắt, buộc phải sang Pháp. Dù vậy, cuộc khởi nghĩa của Tôn Thất Thuyết đã đánh dấu sự quyết tâm của những người lãnh đạo Việt Nam trong cuộc chiến tranh giành lại độc lập. Đặc biệt, cuộc khởi nghĩa này là một tín hiệu quan trọng cho phong trào chống Pháp sau này, khi mà tinh thần yêu nước và khát vọng độc lập vẫn không bị dập tắt.
Sau thất bại của cuộc khởi nghĩa Tôn Thất Thuyết, phong trào kháng chiến chống Pháp tiếp tục nở rộ ở nhiều vùng đất khác nhau, từ Bắc đến Nam. Ở Bắc, phong trào yêu nước đã tiếp tục diễn ra mạnh mẽ dưới sự lãnh đạo của các sĩ phu yêu nước. Một trong những cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong giai đoạn này là cuộc khởi nghĩa của Nguyễn Thiện Thuật ở Nghệ An vào năm 1885. Cuộc khởi nghĩa này tuy nhỏ nhưng đã thu hút sự tham gia của rất nhiều người dân yêu nước, đặc biệt là các nông dân, những người luôn bị áp bức bởi chế độ thực dân.
Ở miền Trung, các phong trào kháng chiến cũng diễn ra sôi nổi. Các cuộc khởi nghĩa nhỏ lẻ đã tiếp tục được tổ chức, trong đó có khởi nghĩa của Phan Đình Phùng và Trần Quý Cáp. Phan Đình Phùng, một trong những vị tướng tài ba của phong trào chống Pháp, đã lãnh đạo một cuộc khởi nghĩa lớn ở Quảng Ngãi. Mặc dù không thể đánh bại được quân Pháp, nhưng cuộc khởi nghĩa này đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người dân, phản ánh tinh thần không khuất phục của dân tộc.
Một trong những phong trào quan trọng trong giai đoạn này là phong trào Cần Vương, một phong trào yêu nước nổi lên sau khi vua Hàm Nghi bị Pháp bắt và phong trào yêu nước gặp nhiều khó khăn. Phong trào Cần Vương được phát động nhằm cứu quốc và khôi phục triều đình Nguyễn. Các lãnh đạo của phong trào như Phan Đình Phùng, Trần Quý Cáp, Đinh Công Tráng đã thực hiện các cuộc kháng chiến không ngừng nghỉ. Tuy nhiên, vì thiếu sự chỉ huy thống nhất và sự hỗ trợ từ các quốc gia khác, phong trào Cần Vương cũng không thể thành công.
Trong khi đó, ở Nam Bộ, những phong trào chống Pháp tiếp tục nở rộ, đặc biệt là cuộc khởi nghĩa của các lãnh đạo như Trương Định và Phan Liêm. Trương Định, một trong những vị anh hùng dân tộc, đã lãnh đạo phong trào kháng chiến trong khu vực miền Nam. Mặc dù gặp nhiều khó khăn về lực lượng và trang bị, nhưng những chiến công của Trương Định vẫn ghi dấu ấn mạnh mẽ trong lịch sử kháng chiến chống thực dân Pháp.
Giai đoạn 1885 - 1896, mặc dù không đạt được thắng lợi lớn, nhưng đã có những đóng góp quan trọng trong việc duy trì và phát huy tinh thần đấu tranh chống thực dân Pháp. Những cuộc khởi nghĩa và phong trào yêu nước trong giai đoạn này đã khẳng định được quyết tâm của nhân dân Việt Nam trong việc bảo vệ độc lập và chủ quyền đất nước. Các lãnh đạo của phong trào Cần Vương, tuy thất bại, nhưng đã để lại bài học quý giá về sự hy sinh và lòng kiên cường trong cuộc đấu tranh giành độc lập. Các phong trào kháng chiến trong những năm này cũng là nền tảng cho các cuộc kháng chiến sau này, đặc biệt là khi phong trào yêu nước tiếp tục phát triển mạnh mẽ vào đầu thế kỷ XX, góp phần làm tiền đề cho các phong trào giải phóng dân tộc sau này.
Mặc dù Pháp dần củng cố được quyền kiểm soát đối với Việt Nam, nhưng chính những phong trào chống Pháp mạnh mẽ này đã tạo ra một cuộc đấu tranh không ngừng nghỉ, tạo điều kiện cho những chiến công lớn trong các thập kỷ tiếp theo. Những anh hùng, chiến sĩ trong giai đoạn này đã góp phần không nhỏ vào cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc trong suốt lịch sử Việt Nam.
