Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân là một trong những tác phẩm tiêu biểu của văn học hiện đại Việt Nam, được sáng tác trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Bài văn này không chỉ thể hiện tài năng nghệ thuật của tác giả mà còn phản ánh sâu sắc tính nhân văn, khát vọng tự do và giá trị của con người trong xã hội đầy bất công.
Nguyễn Tuân, một trong những nhà văn lớn của nền văn học Việt Nam, nổi bật với phong cách nghệ thuật tài hoa và sắc bén. Trong tác phẩm này, ông sử dụng ngòi bút của mình để khắc họa một nhân vật đặc biệt, một tử tù, với những triết lý sâu sắc về cuộc sống, cái chết, và lòng nhân ái. Bằng cách xây dựng cốt truyện độc đáo, lôi cuốn, tác phẩm không chỉ đơn thuần là câu chuyện về một người sắp chết, mà còn là một bài học về nhân phẩm, về sự cao quý trong những hoàn cảnh tưởng chừng như tuyệt vọng nhất.
Cốt truyện của tác phẩm
Câu chuyện trong "Chữ người tử tù" diễn ra trong nhà tù, nơi nhân vật chính là một tử tù sắp bị hành hình. Tử tù này tên là Huấn Cao, là một người nổi tiếng về tài viết chữ, đặc biệt là viết thư pháp. Dù là một kẻ đã bị kết án tử hình vì tội ác mình gây ra, nhưng Huấn Cao lại có một phẩm hạnh đặc biệt, đó là sự trân trọng cái đẹp trong cuộc sống và sự hoàn mỹ trong nghệ thuật viết chữ.
Tuy nhiên, cốt truyện của Nguyễn Tuân không chỉ xoay quanh những sự kiện xảy ra trong ngục tối, mà còn thể hiện những xung đột, những mâu thuẫn giữa con người với chế độ, giữa cái đẹp và cái ác, giữa những đức hạnh của một con người với nghịch cảnh mà họ phải đối mặt.
Trong hoàn cảnh bi đát, Huấn Cao vẫn giữ được sự kiên cường và phẩm giá của mình. Mặc dù biết mình sắp chết, nhưng ông vẫn tỏ ra ung dung, tự tại, và không bao giờ chịu cúi đầu trước quyền lực. Tình tiết nổi bật trong tác phẩm là khi viên quản ngục, một người từng là bạn cũ của Huấn Cao, thỉnh cầu ông viết chữ cho mình. Dù đang trong tình cảnh sắp phải đối mặt với cái chết, Huấn Cao vẫn đồng ý, nhưng chỉ khi nào mình được tự do. Đó là một tình huống đầy nghịch lý nhưng lại cho thấy sự cao thượng, vĩ đại của nhân vật Huấn Cao.
Viên quản ngục, người đã từng là bạn cũ của Huấn Cao, là một nhân vật đầy mâu thuẫn. Ban đầu, ông là người đại diện cho sự tàn bạo của chế độ thực dân, nhưng khi đối diện với Huấn Cao, ông lại bộc lộ một khía cạnh khác, đó là sự kính trọng đối với tài năng và nhân phẩm của tử tù. Viên quản ngục cầu xin Huấn Cao viết chữ cho mình, vì ông hiểu rằng việc có được chữ của Huấn Cao sẽ là điều vinh dự lớn lao đối với cuộc đời ông. Tuy nhiên, trong tâm hồn ông cũng không thiếu sự dằn vặt, vì biết rằng việc này là không thể thực hiện nếu không có sự tự do của Huấn Cao. Việc Huấn Cao đồng ý viết chữ chỉ khi được thả tự do là một yêu cầu không thể thực hiện được trong hoàn cảnh ấy. Tuy nhiên, việc này lại là biểu hiện rõ nét của phẩm giá, của sự kiên cường, và lòng tự trọng mà Huấn Cao vẫn gìn giữ, ngay cả khi phải đối mặt với cái chết.
Khi Huấn Cao đồng ý viết chữ, viên quản ngục đã quyết định thả ông ra để thực hiện ước nguyện cuối cùng của mình. Tuy nhiên, sự thả tự do của viên quản ngục cũng không được thực hiện như mong muốn, bởi ngay sau khi viết chữ, Huấn Cao đã bị đưa vào phòng giam và chờ đợi cái chết. Nhưng trước khi bị hành hình, Huấn Cao đã kịp để lại một dấu ấn bất diệt trong lòng người quản ngục, khi ông để lại những chữ viết đẹp đẽ, biểu tượng cho những giá trị tinh thần cao quý mà ông bảo vệ đến phút cuối cùng.
Nội dung tư tưởng của tác phẩm
Tác phẩm "Chữ người tử tù" của Nguyễn Tuân có một tư tưởng xuyên suốt, đó là sự khẳng định giá trị của con người và cái đẹp trong cuộc sống. Nguyễn Tuân đã khắc họa một Huấn Cao, dù là một tử tù, nhưng vẫn giữ được cái đẹp trong tâm hồn, một nhân phẩm cao thượng mà không ai có thể cướp đi. Cái chết không làm suy giảm giá trị con người, mà ngược lại, qua cái chết, con người càng trở nên vĩ đại, càng thể hiện rõ hơn những phẩm chất đáng quý.
Qua câu chuyện của Huấn Cao, tác giả muốn nhấn mạnh rằng, trong bất kỳ hoàn cảnh nào, một con người vẫn có thể giữ được nhân cách, sự kiêu hãnh và lòng tự trọng. Cái đẹp của Huấn Cao không chỉ ở tài viết chữ mà còn ở chính tinh thần bất khuất của ông, ở lòng trung thực với bản thân và với nghệ thuật.
Hình ảnh Huấn Cao trong tác phẩm là sự kết hợp giữa cái đẹp tinh thần và nghệ thuật, giữa sự cao quý trong nghệ thuật và tình yêu dành cho cuộc sống, dù cho cuộc sống đó có tàn nhẫn, đen tối như thế nào. Điều này thể hiện tư tưởng lớn của Nguyễn Tuân về cái đẹp và con người, về giá trị của nghệ thuật trong xã hội và trong cuộc sống con người.
Tính nhân văn trong tác phẩm
"Chữ người tử tù" không chỉ đơn thuần là câu chuyện về một người sắp chết, mà còn là một tác phẩm đầy tính nhân văn. Việc Nguyễn Tuân khắc họa hình ảnh Huấn Cao không phải chỉ là để nói về một tử tù mà là để phản ánh một khía cạnh của xã hội, đó là sự thiếu công bằng và sự tàn bạo của chế độ. Mặc dù Huấn Cao bị kết án tử hình, nhưng trong ánh sáng của nghệ thuật và nhân cách, ông vẫn có giá trị, vẫn được người khác kính trọng.
Viên quản ngục, mặc dù là người đại diện cho quyền lực của chế độ, nhưng lại có thể cảm nhận được vẻ đẹp của nghệ thuật, của chữ viết Huấn Cao và sự vĩ đại trong tâm hồn của ông. Tình bạn cũ giữa viên quản ngục và Huấn Cao, sự thấu hiểu của viên quản ngục đối với Huấn Cao, tạo nên một yếu tố đối thoại đầy ý nghĩa trong tác phẩm, phản ánh một cách tinh tế mối quan hệ giữa cái ác và cái thiện, giữa cái tàn bạo và cái nhân đạo.
Giá trị nghệ thuật
Ngoài giá trị về mặt nội dung, tác phẩm còn có giá trị nghệ thuật đặc sắc. Nguyễn Tuân sử dụng ngôn ngữ văn học rất tinh tế, với những hình ảnh ẩn dụ, những câu văn giàu sức gợi, mang đậm tính tượng trưng. Cách miêu tả chi tiết về cảnh vật, tâm trạng của nhân vật, cùng với cách dựng hình ảnh và xây dựng tình huống kịch tính đã tạo nên một không gian nghệ thuật đầy sức hút và lôi cuốn.
Tác phẩm "Chữ người tử tù" là một điển hình cho phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân, với lối viết tài hoa, sắc bén và đầy ẩn dụ. Những chi tiết, hình ảnh trong tác phẩm đều mang một thông điệp sâu sắc, phản ánh được những tư tưởng lớn lao mà tác giả muốn gửi gắm tới người đọc.
Kết luận
Với những giá trị về mặt nội dung và nghệ thuật, "Chữ người tử tù" của Nguyễn Tuân là một tác phẩm đáng để đọc và suy ngẫm. Qua câu chuyện về Huấn Cao, tác giả đã khắc họa một nhân vật không chỉ vượt qua những thử thách khắc nghiệt của cuộc đời mà còn giữ được cái đẹp tinh thần và nhân phẩm của mình. Tác phẩm là một bài học về lòng kiên cường, về sự trân trọng cái đẹp và sự cao quý của con người, dù cho cuộc sống có tàn nhẫn đến đâu.
Tài liệu tham khảo thêm các tài liệu học tập văn học 11 Tại đây
