1. Tác giả: Võ Quảng (1920-2007) là một nhà thơ, nhà văn nổi tiếng của Việt Nam, ông viết nhiều tác phẩm cho thiếu nhi, với phong cách ngôn ngữ mộc mạc, dễ hiểu, nhưng đầy hình ảnh và cảm xúc. Các tác phẩm của ông mang đậm chất nhân văn, thể hiện tình yêu quê hương, đất nước và đặc biệt là lòng kính trọng đối với con người lao động.
2. Tác phẩm: "Ngàn sao làm việc" là một bài thơ của Võ Quảng, sáng tác với mục đích ca ngợi sự cần cù, chăm chỉ và những công việc bình dị nhưng vô cùng quan trọng của con người. Bài thơ làm nổi bật một hình ảnh quen thuộc trong cuộc sống hằng ngày của chúng ta – những người lao động đang miệt mài làm việc. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là sự kiên trì, chịu khó và tinh thần lao động của con người, từ đó gợi lên những suy nghĩ sâu sắc về vai trò của lao động trong đời sống.
3. Bố cục: Bài thơ có thể chia làm ba phần:
- Phần 1 (từ đầu đến “vừa bay vừa hát”): Miêu tả không gian rộng lớn với ngàn sao làm việc.
- Phần 2 (tiếp theo đến “và bóng tối hắt ra ánh sáng”): Mô tả hình ảnh sao sáng và con người miệt mài làm việc.
- Phần 3 (phần còn lại): Kết luận về sự cần cù và sức mạnh của lao động trong cuộc sống.
II. Phân tích chi tiết
1. Hình ảnh ngàn sao làm việc: Bài thơ mở đầu với một hình ảnh đẹp đẽ và lạ lùng: “Ngàn sao làm việc”. Đây là một phép ẩn dụ rất độc đáo, vì sao là những vật thể trên bầu trời, tượng trưng cho những điều kỳ diệu, nhưng trong bài thơ này, chúng lại gắn với công việc lao động. Bằng cách này, Võ Quảng muốn thể hiện rằng mọi sự vật, hiện tượng trong thiên nhiên đều có sự liên kết và đều có thể làm việc. Đặc biệt là "ngàn sao", số lượng nhiều, gợi lên sự vĩ đại và rộng lớn của công việc lao động. Hình ảnh này mang lại cảm giác rằng lao động là một quá trình không ngừng, liên tục và tỏa sáng, giống như những vì sao trên bầu trời.
2. Hình ảnh lao động và sự kiên trì: Trong những câu tiếp theo, tác giả tiếp tục miêu tả hình ảnh ngàn sao làm việc với nhịp điệu đều đặn và bền bỉ: “Vừa bay vừa hát”. Hình ảnh sao không chỉ miêu tả công việc mà còn làm nổi bật niềm vui, sự lạc quan trong lao động. Mỗi ngôi sao bay đi, hát lên những giai điệu tươi vui, tựa như những con người lao động đang miệt mài với công việc của mình. Đây là một thông điệp mạnh mẽ về lao động không chỉ là nghĩa vụ mà còn là niềm vui, một hoạt động có sức mạnh vô hình tạo ra sự sống, ánh sáng cho thế giới.
3. Ánh sáng và bóng tối: Đến phần cuối bài thơ, tác giả so sánh lao động với ánh sáng và bóng tối, nơi "bóng tối hắt ra ánh sáng". Sự kết hợp này không chỉ là hình ảnh đối lập mà còn là cách tác giả nhìn nhận sự thật trong cuộc sống. Mỗi công việc, dù nhỏ bé, đều có giá trị riêng và đều góp phần tạo nên sự sáng tỏ, ánh sáng trong xã hội. Lao động không chỉ đơn thuần là hành động vật lý mà còn mang một ý nghĩa sâu sắc trong việc tạo ra giá trị, làm đẹp cho thế giới xung quanh.
4. Tinh thần lao động và sự cống hiến: Qua bài thơ, Võ Quảng muốn gửi gắm thông điệp rằng lao động là một phần không thể thiếu trong cuộc sống. Tinh thần lao động ấy không phải chỉ để kiếm sống mà còn để tạo dựng nên những giá trị tinh thần, tạo nên những điều tốt đẹp cho cộng đồng và xã hội. Bài thơ khích lệ con người luôn làm việc với tâm thế vui tươi, hăng say, bởi lao động chính là nguồn gốc của sự phát triển, sự sáng tạo và sự sinh tồn.
III. Tổng kết
1. Nội dung: "Ngàn sao làm việc" là một bài thơ ngợi ca sự cần cù, miệt mài lao động của con người, với hình ảnh ngàn sao vừa bay vừa hát. Bài thơ thể hiện tinh thần lao động không mệt mỏi, kiên trì và luôn mang lại kết quả tốt đẹp, như ánh sáng mà những vì sao tỏa ra. Tác phẩm nhấn mạnh rằng lao động là yếu tố cần thiết trong cuộc sống, và đó là nguồn gốc tạo nên mọi thành tựu.
2. Nghệ thuật: Bài thơ sử dụng nhiều biện pháp tu từ như ẩn dụ, hoán dụ và hình ảnh minh họa sinh động. Hình ảnh “ngàn sao làm việc” là một phép ẩn dụ độc đáo, thể hiện sự gắn kết giữa thiên nhiên và lao động. Từ ngữ mộc mạc nhưng đầy ý nghĩa, dễ hiểu, dễ cảm nhận, giúp bài thơ dễ dàng tiếp cận với mọi đối tượng, đặc biệt là các em học sinh.
