CHƯƠNG I: ĐOẠN THẲNG. 1. Điểm. Đường thẳng: a, Điểm: - Điểm là một khái niệm cơ bản của hình học, ta không định nghĩa điểm mà chỉ hình dung nó, chẳng hạn bằng một hạt bụi rất nhỏ, một chấm mực trên mặt giấy,... - Hai điểm không trùng nhau là hai điểm phân biệt. - Bất cứ một hình hình học nào cũng đều là một tập hợp các điểm. Người ta gọi tên điểm bằng các chữ cái in hoa. b, Đường thẳng: - Đường thẳng là một khái niệm cơ bản, ta không định nghĩa mà chỉ hình dung đường thẳng qua hình ảnh thực tế như một sợi chỉ căng thẳng, vết bút chì vạch theo cạnh thước,... - Đường thẳng cũng là tập hợp các điểm. - Đường thẳng không bị giới hạn về cả hai phía. Người ta đặt tên đường thẳng bằng một chữ thường, hoặc hai chữ thường, hoặc hai điểm bất kì thuộc đường thẳng. c, Quan hệ giữa điểm và đường thẳng: (được diễn tả bằng một trong các cách sau)
+ Điểm A thuộc đường thẳng a, kí hiệu A\(\in\) a + Điểm A nằm trên đường thẳng a. + Đường thẳng a chứa điểm A. + Đường thẳng a đi qua điểm A. + Điểm B không thuộc đường thẳng a, kí hiệu B\(\notin\) a + Điểm B không nằm trên đường thẳng a. + Đường thẳng a không chứa điểm B. + Đường thẳng a không đi qua điểm B. bth- Khi ba điểm cùng thuộc một đường thẳng, ta nói là ba điểm thẳng hàng. Khi ba điểm không cùng thuộc bất kì đường thẳng nào, ta nói chúng không thẳng hàng. - Trong 3 điểm thẳng hàng, có một điểm và chỉ một điểm nằm giữa hai điểm còn lại. Với 3 điểm thẳng hàng A, B, C ta có thể nói: + Điểm B nằm giữa hai điểm A và C. + Hai điểm A và B nằm cùng phía đối với điểm C, Hai điểm B và C nằm cùng phía đối với điểm A. + Hai điểm A và C nằm khác phía đối với điểm B.
- Nhận xét: Có một đường thẳng và chỉ một đường thẳng đi qua hai điểm A và B. d, Đường thẳng trùng nhau, cắt nhau, song song: Hai đường thẳng a, b bất kì có thể: + Trùng nhau: có vô số điểm chung. + Cắt nhau: chỉ có 1 điểm chung - điểm chung đó gọi là giao điểm. + Song song: không có điểm chung nào. - Chú ý: + Hai đường thẳng không trùng nhau còn được gọi là hai đường thẳng phân biệt. + Khi có nhiều đường thẳng cắt nhau tại 1 điểm ta nói chúng đồng quy tại điểm đó. + Khi có nhiều đường thẳng nhưng trong đó không có hai đường thẳng nào song song và không có ba đường thẳng nào đồng quy, ta nói các đường thẳng này đôi một cắt nhau hoặc cắt nhau từng đôi một. 2. Tia: - Hình gồm điểm O và một phần đường thẳng bị chia ra bởi điểm O được gọi là một tia gốc O, còn gọi là một nửa đường thẳng gốc O. - Khi đọc (hay viết) tên một tia, phải đọc (hay viết) tên gốc trước. - Hai tia chung gốc và tạo thành một đường thẳng gọi là hai tia đối nhau. - Chú ý: + Mỗi điểm trên đường thẳng là gốc chung của hai tia đối nhau. + Hai tia Ox, Oy đối nhau. Nếu điểm A thuộc tia Ox và điểm B thuộc tia Oy thì điểm O nằm giữa hai điểm A và B. - Hai tia trùng nhau có cùng gốc và có một điểm chung khác gốc. - Hai tia không trùng nhau còn được gọi là hai tia phân biệt. 3. Đoạn thẳng: - Đoạn thẳng AB là hình gồm điểm A, điểm B và tất cả các điểm nằm giữa A và B. Các điểm A, B gọi là hai mút (hoặc hai đầu) đoạn thẳng AB. - Khi hai đoạn thẳng có một điểm chung, ta nói hai đoạn thẳng ấy cắt nhau. - Mỗi đoạn thẳng có một độ dài. Độ dài đoạn thẳng là một số dương. Độ dài đoạn thẳng AB cũng còn gọi là khoảng cách giữa hai điểm A và B. + Khi hai điểm A và B trùng nhau, ta nói độ dài bằng 0. - Hai đoạn thẳng bằng nhau nếu có cùng độ dài. Đoạn thẳng lớn hơn nếu có độ dài lớn hơn. - Trên một tia gốc O, với bất kì số m > 0, bao giờ cũng xác định được một điểm M để độ dài OM = m. - Trên tia Ox, nếu có hai điểm M, N với OM = a, ON = b và 0 < a < b thì điểm M nằm giữa hai điểm O và N. - Cộng độ dài đoạn thẳng: Nếu điểm M nằm giữa hai điểm A và B thì AM + MB = AB. Ngược lại nếu AM + MB = AB thì điểm M nằm giữa hai điểm A và B 4. Trung điểm của đoạn thẳng: - Là điểm nằm giữa và cách đều hai đầu đoạn thẳng. Trung điểm của đoạn thẳng còn gọi là điểm chính giữa của đoạn thẳng. Tóm tắt: M là trung điểm đoạn thẳng AB ⇔ M nằm giữa A,B và MA=MB hoặc M là trung điểm đoạn thẳng AB ⇔ AM+MB=AB và MA=MB hoặc M là trung điểm đoạn thẳng AB ⇔ AM=BM=\(\frac{1}{2}\)AB
