Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975) là một cột mốc lịch sử trọng đại, đánh dấu sự kết thúc của cuộc chiến tranh kéo dài hơn 20 năm và mở ra kỷ nguyên mới cho dân tộc Việt Nam – kỷ nguyên độc lập, thống nhất và hòa bình. Đây không chỉ là chiến thắng của lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết dân tộc mà còn là minh chứng cho sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam trong công cuộc đấu tranh chống đế quốc Mỹ.
Ngày 30/4/1975 không đến một cách dễ dàng mà là thành quả của nhiều thập kỷ đấu tranh bền bỉ và quyết liệt, từ các trận đánh lịch sử đến các phong trào đấu tranh chính trị, từ những hy sinh gian khổ của đồng bào đến chiến công vang dội của lực lượng vũ trang.
Bối cảnh lịch sử
Sau Hiệp định Genève năm 1954, Việt Nam tạm thời bị chia cắt thành hai miền. Miền Bắc hoàn toàn được giải phóng, đi lên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội, trở thành hậu phương vững chắc cho cách mạng miền Nam. Trong khi đó, miền Nam vẫn nằm dưới ách thống trị của thực dân mới do Mỹ đứng đầu. Chính quyền Ngô Đình Diệm được Mỹ dựng lên với mục tiêu biến miền Nam thành một tiền đồn chống cộng.
Từ năm 1954 đến 1960, chính quyền Diệm đã thực hiện chính sách đàn áp, khủng bố dã man những người yêu nước ở miền Nam. Hàng loạt phong trào đấu tranh bị đàn áp đẫm máu, nhưng tinh thần yêu nước của nhân dân miền Nam không hề suy giảm. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, các phong trào này ngày càng lớn mạnh, mở đầu bằng phong trào Đồng Khởi năm 1960 tại Bến Tre, tạo bước ngoặt cho cách mạng miền Nam.
Các giai đoạn chiến tranh
Từ năm 1961, Mỹ trực tiếp can thiệp vào Việt Nam với các chiến lược chiến tranh nguy hiểm. Đầu tiên là Chiến tranh đặc biệt (1961-1965), trong đó Mỹ sử dụng quân đội Việt Nam Cộng hòa làm lực lượng chính, kết hợp với hệ thống “ấp chiến lược” để cô lập lực lượng cách mạng. Chiến lược này bị phá sản bởi những chiến thắng vang dội của quân dân ta như trận Ấp Bắc (1963).
Tiếp theo là Chiến tranh cục bộ (1965-1968), khi Mỹ đưa hàng trăm ngàn quân viễn chinh trực tiếp tham chiến. Đây là giai đoạn chiến sự ác liệt nhất, với các trận đánh lớn như Vạn Tường (1965) và đặc biệt là cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, làm lung lay ý chí xâm lược của Mỹ.
Đến giai đoạn cuối, Mỹ thực hiện chiến lược Việt Nam hóa chiến tranh (1969-1973), rút dần quân Mỹ nhưng tăng cường viện trợ và sử dụng không quân, hải quân để hỗ trợ quân đội VNCH. Tuy nhiên, chiến lược này cũng thất bại, đặc biệt sau chiến thắng vang dội của ta trong Chiến dịch Điện Biên Phủ trên không cuối năm 1972, buộc Mỹ phải ký Hiệp định Paris vào tháng 1/1973, cam kết rút quân và chấm dứt can thiệp vào Việt Nam.
Chiến dịch mùa Xuân 1975
Sau Hiệp định Paris, Mỹ rút quân nhưng vẫn tiếp tục viện trợ cho chính quyền Sài Gòn. Tình hình miền Nam ngày càng bất ổn, chính quyền VNCH suy yếu cả về chính trị, kinh tế và quân sự. Trước tình thế đó, Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương quyết định mở cuộc tổng tiến công để giải phóng miền Nam.
Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 diễn ra qua ba chiến dịch lớn:
1. Chiến dịch Tây Nguyên (từ 4/3 đến 24/3): Đây là chiến dịch mở đầu, với trận đánh then chốt tại Buôn Ma Thuột. Chiến thắng này đã phá vỡ tuyến phòng thủ của địch ở Tây Nguyên, buộc quân đội VNCH phải tháo chạy, tạo ra sự rối loạn lớn trên toàn bộ chiến trường miền Nam.
2. Chiến dịch Huế - Đà Nẵng (từ 21/3 đến 29/3): Sau thắng lợi ở Tây Nguyên, quân ta nhanh chóng tiến công dọc theo miền Trung, giải phóng Huế, Đà Nẵng – hai thành phố chiến lược quan trọng của địch. Chỉ trong chưa đầy một tháng, ta đã kiểm soát hoàn toàn các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên.
3. Chiến dịch Hồ Chí Minh (từ 26/4 đến 30/4): Đây là chiến dịch cuối cùng, mang tính quyết định. Sáng 26/4, quân ta đồng loạt tấn công Sài Gòn từ năm hướng. Đến sáng 30/4, xe tăng của quân giải phóng tiến vào Dinh Độc Lập. Tổng thống VNCH Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng vô điều kiện, kết thúc hơn 20 năm chiến tranh.
Ý nghĩa lịch sử
Chiến thắng ngày 30/4/1975 có ý nghĩa to lớn cả trong nước và quốc tế.
• Đối với Việt Nam:
• Kết thúc 21 năm chiến tranh chống Mỹ, chấm dứt hoàn toàn ách thống trị của chủ nghĩa thực dân mới tại miền Nam.
• Thống nhất đất nước, mở ra kỷ nguyên mới – kỷ nguyên độc lập, tự do và đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội.
• Khẳng định sức mạnh vĩ đại của tinh thần đoàn kết dân tộc và sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam.
• Đối với thế giới:
• Góp phần làm suy yếu hệ thống đế quốc chủ nghĩa, đặc biệt là Mỹ, cổ vũ phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc trên toàn thế giới.
• Là minh chứng cho tinh thần yêu chuộng hòa bình và khát vọng độc lập của nhân loại.
Kết luận
Ngày 30/4/1975 đã khép lại một chương đau thương nhưng đầy hào hùng trong lịch sử Việt Nam. Chiến thắng ấy là biểu tượng của lòng yêu nước, ý chí kiên cường và khát vọng hòa bình của dân tộc ta. Hơn nửa thế kỷ đã trôi qua, bài học về đoàn kết và quyết tâm vẫn luôn là kim chỉ nam cho thế hệ hôm nay và mai sau trên hành trình xây dựng một Việt Nam giàu mạnh, hạnh phúc.
