Mùa thu về, Trùng Khánh khoác lên mình vẻ đẹp dịu dàng và quyến rũ. Vùng đất nằm nơi miền biên cương xa xôi này trở nên sống động hơn bao giờ hết khi mùa hạt dẻ chín. Những cánh rừng bạt ngàn với những cây hạt dẻ cổ thụ như hòa nhịp cùng đất trời, mang đến cho nơi đây một bức tranh thiên nhiên vừa trầm mặc vừa tươi vui. Tiếng lá rơi xào xạc hòa cùng tiếng những hạt dẻ rụng tí tách trên mặt đất tựa như khúc nhạc của mùa thu, khiến bất cứ ai ghé thăm cũng phải lặng người trước vẻ đẹp thanh bình ấy. "Nghe hạt dẻ hát" là cách mà người dân Trùng Khánh ví von, như thể hạt dẻ không chỉ đơn thuần là món quà của thiên nhiên mà còn là âm điệu của tâm hồn quê hương.
Hạt dẻ Trùng Khánh từ lâu đã trở thành niềm tự hào của mảnh đất Cao Bằng. Khác với những loại hạt dẻ thông thường, hạt dẻ ở đây có kích thước lớn, vỏ nâu sẫm và khi rang lên tỏa ra hương thơm quyến rũ đặc trưng. Vị bùi béo của từng hạt dẻ chín mang trong mình cái ngọt ngào, mộc mạc của đất trời miền núi. Nhưng hạt dẻ không chỉ là một sản vật tự nhiên mà còn là biểu tượng của sự cần cù, sáng tạo của con người Trùng Khánh. Để có những mẻ hạt dẻ ngon, người dân nơi đây phải trải qua cả một quá trình thu hoạch và chế biến đầy công phu. Khi những cơn gió heo may thổi qua, báo hiệu mùa thu đã về, cũng là lúc những cây hạt dẻ bắt đầu đơm trái chín. Người dân háo hức lên rừng thu hoạch, mang về nhà những giỏ hạt dẻ đầy đặn, chuẩn bị cho một mùa thu bội thu, ấm no.
Khung cảnh Trùng Khánh mùa thu càng thêm thi vị khi đâu đâu cũng ngập tràn sắc màu và âm thanh. Những triền núi được phủ kín bởi màu xanh mướt của cây cỏ, điểm xuyết là những chấm nâu vàng của trái hạt dẻ chín mọng. Người dân nơi đây mỗi sáng lại ra rừng, lắng nghe tiếng hạt dẻ rơi tí tách, như thể đất trời đang ngân lên một giai điệu đặc biệt chỉ dành riêng cho mùa thu. Những gánh hàng rong bán hạt dẻ nướng nghi ngút khói dọc con đường làng khiến không gian thêm ấm áp. Khách phương xa ghé qua, thưởng thức hạt dẻ nóng hổi trong tiết trời se lạnh, cảm nhận cái bùi béo lan tỏa trên đầu lưỡi, lòng như dịu lại, yên bình đến lạ.
Mùa thu Trùng Khánh không chỉ đẹp bởi những cánh rừng bạt ngàn hay những giỏ hạt dẻ chín vàng, mà còn bởi những câu chuyện giản dị mà sâu sắc gắn liền với đời sống người dân. Người dân Trùng Khánh luôn trân trọng từng mùa hạt dẻ, coi đó không chỉ là nguồn sống mà còn là niềm vui, là kỷ niệm gắn bó với quê hương. Trẻ con thường tụ tập chơi đùa, nhặt từng hạt dẻ rụng; người lớn thì bận rộn chế biến hạt dẻ thành đủ món ăn ngon như hạt dẻ luộc, rang, hoặc làm nhân bánh. Cứ thế, mùa thu trở thành mùa của sum vầy, của những khoảnh khắc ấm áp bên gia đình và bạn bè, khi mọi người cùng nhau thưởng thức hạt dẻ, kể nhau nghe những câu chuyện vui buồn.
Tiếng "hát" của hạt dẻ Trùng Khánh còn là tiếng gọi của quê hương đối với những người con xa xứ. Ai đã từng lớn lên ở mảnh đất này, từng trải qua những mùa thu nhặt hạt dẻ, chắc chắn sẽ không thể quên được cái cảm giác ấm áp, ngọt ngào khi cầm trên tay một nắm hạt dẻ chín, cảm nhận hương vị quê nhà. Đó là những ký ức không chỉ in đậm trong tâm hồn mà còn chảy tràn trong từng dòng máu, khiến họ luôn khao khát được trở về, được sống lại những ngày tháng yên bình bên đồng bào và núi rừng.
Mùa thu về Trùng Khánh không chỉ là mùa của thiên nhiên mà còn là mùa của tình người. Những hạt dẻ chín không chỉ gắn bó với đời sống vật chất mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết, yêu thương. Người dân nơi đây luôn sẵn lòng chia sẻ những điều tốt đẹp nhất từ mùa hạt dẻ với những người thân quen, với khách phương xa, như cách họ chia sẻ niềm tự hào về mảnh đất quê hương mình. Và cứ thế, mùa thu Trùng Khánh với tiếng hạt dẻ "hát" mãi mãi đọng lại trong lòng người, như một bức tranh đẹp về sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên, giữa tình yêu và cuộc sống.
