Tác phẩm Lơ-xít của Corneille là một trong những kiệt tác nổi bật của nền văn học Pháp thế kỷ XVII, thuộc thể loại bi kịch - hài kịch (tragicomedy). Tác phẩm này không chỉ mang đậm tính nhân văn mà còn phản ánh những xung đột, mâu thuẫn sâu sắc giữa tình yêu, danh dự và bổn phận trong bối cảnh xã hội phong kiến phương Tây. Qua nhân vật Lơ-xít, Corneille đã thể hiện tài năng xuất sắc trong việc xây dựng tính cách nhân vật, đồng thời gửi gắm những thông điệp sâu sắc về con người và cuộc sống.
Nhân vật trung tâm của tác phẩm là Lơ-xít, một chàng trai trẻ trung, đầy lòng nhiệt huyết, bị đặt vào tình thế tiến thoái lưỡng nan giữa tình yêu dành cho Chimène và trách nhiệm bảo vệ danh dự gia đình. Mâu thuẫn này đã trở thành động lực chính thúc đẩy cốt truyện, làm nổi bật những giá trị cao cả mà Lơ-xít theo đuổi. Trong xã hội phong kiến, danh dự là giá trị tối thượng, không chỉ đối với cá nhân mà còn với cả gia tộc. Lơ-xít, dù yêu sâu đậm Chimène, vẫn buộc phải đứng ra bảo vệ danh dự gia đình mình khi cha của nàng xúc phạm cha chàng. Sự kiện này đẩy Lơ-xít vào tình huống khó xử, nơi chàng phải lựa chọn giữa hai điều thiêng liêng nhất: tình yêu và danh dự.
Qua nhân vật Lơ-xít, Corneille đã xây dựng nên một hình tượng anh hùng lý tưởng. Lơ-xít không chỉ là một người yêu đầy chân thành mà còn là một người con hiếu thảo, biết đặt bổn phận gia đình lên trên lợi ích cá nhân. Tuy nhiên, chàng không phải là một nhân vật hoàn hảo tuyệt đối, bởi những quyết định của chàng, dù xuất phát từ lòng trung thành với danh dự, vẫn gây ra đau khổ cho Chimène và chính bản thân chàng. Điều này cho thấy Corneille không xây dựng nhân vật của mình theo khuôn mẫu lý tưởng hóa mà mang đến cho họ chiều sâu nội tâm, phản ánh sự phức tạp trong cảm xúc và quyết định của con người.
Chimène, nhân vật nữ chính, là hiện thân của sự mâu thuẫn giữa tình yêu và thù hận. Nàng yêu Lơ-xít nhưng lại căm hận chàng vì cái chết của cha mình. Mâu thuẫn nội tâm của Chimène không chỉ làm tăng thêm chiều sâu cho nhân vật mà còn khắc họa sự khắc nghiệt của xã hội phong kiến, nơi mà những giá trị cá nhân thường bị hy sinh vì các chuẩn mực tập thể. Qua Chimène, Corneille muốn nhấn mạnh rằng, dù con người có bị ràng buộc bởi những luật lệ khắt khe, tình yêu chân chính vẫn có sức mạnh vượt lên trên mọi rào cản.
Tác phẩm Lơ-xít không chỉ xoay quanh xung đột cá nhân mà còn phản ánh bức tranh toàn cảnh của xã hội phong kiến, nơi mà danh dự, bổn phận và tình yêu thường xuyên đối đầu nhau. Những mâu thuẫn này không chỉ có tính chất cá nhân mà còn đại diện cho xung đột phổ quát trong xã hội con người, nơi mà các giá trị truyền thống thường xuyên va chạm với khát vọng tự do cá nhân. Corneille đã rất thành công khi lồng ghép những giá trị nhân văn sâu sắc vào trong một câu chuyện kịch tính và đầy cảm xúc.
Về mặt nghệ thuật, Lơ-xít là minh chứng cho tài năng xuất sắc của Corneille trong việc xây dựng kịch bản và khắc họa tâm lý nhân vật. Ngôn ngữ của tác phẩm vừa trang trọng, vừa giàu cảm xúc, thể hiện rõ nét tư tưởng và tâm trạng của từng nhân vật. Những đoạn đối thoại trong tác phẩm không chỉ làm nổi bật tính cách nhân vật mà còn phản ánh được tư duy sâu sắc của tác giả về các giá trị đạo đức và xã hội.
Tóm lại, Lơ-xít của Corneille là một tác phẩm có giá trị lớn cả về nội dung lẫn nghệ thuật. Tác phẩm không chỉ mang đến cho người đọc những cảm xúc mạnh mẽ về tình yêu, danh dự và bổn phận mà còn gửi gắm những thông điệp sâu sắc về sự phức tạp của con người và cuộc sống. Lơ-xít là một trong những ví dụ tiêu biểu cho sự kết hợp hài hòa giữa giá trị nhân văn và nghệ thuật trong văn học kinh điển thế giới, vẫn giữ nguyên sức hút và giá trị vượt thời gian.
