Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954-1975) là một giai đoạn lịch sử đầy gian khổ và vinh quang của dân tộc Việt Nam. Đây là cuộc đấu tranh nhằm giành lại độc lập, thống nhất đất nước, bảo vệ chủ quyền dân tộc khỏi sự can thiệp của đế quốc Mỹ và chính quyền tay sai.
Năm 1954, Hiệp định Genève được ký kết, chia đôi Việt Nam thành hai miền với vĩ tuyến 17 làm ranh giới. Miền Bắc được hoàn toàn giải phóng và tiến hành xây dựng chủ nghĩa xã hội, trở thành hậu phương lớn cho cuộc đấu tranh của miền Nam. Miền Nam tiếp tục chịu sự chiếm đóng và cai trị của chính quyền Ngô Đình Diệm với sự hậu thuẫn từ Mỹ.
Giai đoạn 1954-1960, phong trào đấu tranh của nhân dân miền Nam diễn ra dưới nhiều hình thức, từ chính trị đến vũ trang. Đỉnh cao là phong trào Đồng Khởi (1959-1960) ở Bến Tre, đánh dấu sự phát triển mạnh mẽ của lực lượng cách mạng miền Nam, dẫn đến sự ra đời của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam vào năm 1960.
Từ năm 1961, Mỹ thực hiện chiến lược "Chiến tranh đặc biệt", sử dụng lực lượng ngụy quân, ngụy quyền miền Nam và các cố vấn quân sự Mỹ. Tuy nhiên, lực lượng cách mạng đã đẩy mạnh các cuộc đấu tranh và chiến thắng nhiều trận lớn như Ấp Bắc (1963). Sự thất bại của chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" buộc Mỹ phải thay đổi chiến lược.
Giai đoạn 1965-1968, Mỹ chuyển sang chiến lược "Chiến tranh cục bộ", trực tiếp đưa quân Mỹ và quân đội đồng minh vào chiến đấu ở miền Nam, đồng thời thực hiện chiến dịch "Chiến tranh phá hoại" miền Bắc. Trong giai đoạn này, quân và dân Việt Nam đã giành được nhiều thắng lợi vang dội, tiêu biểu là trận thắng ở Vạn Tường (1965) và cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân (1968). Dù có tổn thất lớn, cuộc tấn công đã làm lung lay ý chí xâm lược của Mỹ và buộc họ phải ngồi vào bàn đàm phán tại Paris.
Từ năm 1969-1973, Mỹ thực hiện chiến lược "Việt Nam hóa chiến tranh", rút dần quân Mỹ, tăng cường viện trợ và sử dụng quân đội Sài Gòn làm lực lượng chính. Tuy nhiên, quân dân miền Nam tiếp tục thắng lợi, nổi bật là chiến thắng trong Chiến dịch Đường 9 - Nam Lào (1971) và Chiến dịch Đông Xuân 1972 với trận Điện Biên Phủ trên không ở Hà Nội.
Hiệp định Paris được ký kết vào năm 1973, Mỹ buộc phải rút quân khỏi Việt Nam. Tuy nhiên, chính quyền Sài Gòn vẫn ngoan cố tiếp tục chiến tranh. Từ năm 1973-1975, quân dân Việt Nam đẩy mạnh đấu tranh, tiến hành các chiến dịch lớn nhằm giải phóng hoàn toàn miền Nam.
Đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử vào tháng 4 năm 1975, mở đầu bằng chiến thắng Tây Nguyên, Huế - Đà Nẵng, và kết thúc bằng chiến thắng tại Sài Gòn vào ngày 30 tháng 4 năm 1975. Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã kết thúc thắng lợi, thống nhất đất nước, đưa cả nước bước vào kỷ nguyên mới của độc lập, tự do và xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Những thành tựu của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước không chỉ thể hiện ý chí, lòng yêu nước và sức mạnh đoàn kết của dân tộc Việt Nam mà còn có ý nghĩa quốc tế to lớn. Cuộc đấu tranh đã góp phần làm suy yếu chủ nghĩa thực dân mới của Mỹ, cổ vũ phong trào giải phóng dân tộc trên toàn thế giới.
Cuộc kháng chiến để lại nhiều bài học sâu sắc về đường lối chiến tranh nhân dân, sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam, vai trò của hậu phương lớn miền Bắc, và tinh thần bất khuất của nhân dân miền Nam. Đây là giai đoạn lịch sử đầy tự hào và cũng để lại những mất mát lớn lao mà dân tộc Việt Nam phải vượt qua để phát triển.
Kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là minh chứng rõ ràng cho sức mạnh của chính nghĩa, cho niềm tin vào độc lập, tự do và hòa bình. Những trang sử này sẽ mãi là niềm tự hào, là động lực cho các thế hệ mai sau tiếp tục xây dựng và bảo vệ đất nước.
