Học Python từ A đến Z -Chương 1 Giới thiệu về Python

Học Python từ A đến Z -Chương 1 Giới thiệu về Python

Chương 1 Giới thiệu về PythonChương 1 Giới thiệu về Python

Nội dung chính:

1.1.Bắt đầu với Python

1.2.Chương trình Python đầu tiên của bạn

1.3.Chú thích Python

1.1.Bắt đầu với Python

Python là một ngôn ngữ lập trình đa năng, cấp cao được hỗ trợ rộng rãi trên tất cả các hệ điều hành chính.

Bạn có thể chạy Python trên máy tính của mình bằng hai phương pháp sau:

1. Chạy Python trực tuyến

2. Cài đặt Python trên máy tính của bạn

Trong hướng dẫn này, bạn sẽ tìm hiểu cả hai phương pháp.

Chạy Python trực tuyến

Để thực thi mã Python, bạn cần cài đặt trình thông dịch Python trên hệ thống của mình. Tuy nhiên, nếu bạn muốn bắt đầu ngay lập tức, bạn có thể sử dụng trình chỉnh sửa Python trực tuyến miễn phí.

                                                                                              Trình soạn thảo Python trực tuyến

Trình soạn thảo trực tuyến cho phép bạn chạy mã Python trực tiếp trên trình duyệt mà không cần cài đặt.

Cài đặt Python trên máy tính của bạn

Đối với những người muốn cài đặt Python trên máy tính, hướng dẫn này sẽ hướng dẫn bạn quy trình cài đặt trên Windows, macOS và Linux (Ubuntu).

A.Windows

Để cài đặt Python trên Windows, chỉ cần làm theo các bước sau:

1. Cài đặt VS Code

2. Tải xuống tệp cài đặt Python

3. Chạy trình cài đặt

4. Cài đặt Python

5. Xác minh cài đặt của bạn

Sau đây là giải thích chi tiết về từng bước:

Bước 1: Cài đặt VS Code

Truy cập trang web chính thức của VS Code và tải xuống trình cài đặt Windows.

Link tải tại đây: https://code.visualstudio.com/download

Sau khi tải xuống hoàn tất, hãy chạy trình cài đặt và làm theo quy trình cài đặt.

Nhấp vào Kết thúc để hoàn tất quy trình cài đặt

Bước 2: Tải xuống tệp cài đặt Python

Truy cập trang web Python chính thức và tải xuống phiên bản mới nhất (Python 3.12.2 tại thời điểm viết hướng dẫn này) cho Windows.

Link tải tại đây:https://www.python.org/downloads/

Trang web tự động phát hiện hệ điều hành của bạn và cung cấp cho bạn trình cài đặt phù hợp.

                                                                                       Trang Tải xuống Python

Bước 3: Chạy trình cài đặt

Bây giờ, hãy vào thư mục tải xuống và chạy trình cài đặt bạn vừa tải xuống. Tùy thuộc vào cài đặt bảo mật của bạn, bạn có thể được nhắc cho phép truy cập.

Chỉ cần cho phép và tiếp tục.

Bước 4: Cài đặt Python

Sau khi chạy trình cài đặt, bạn sẽ thấy màn hình này.

                                                                                 Cài đặt Python trên Windows

Trên màn hình, bạn sẽ thấy hai tùy chọn: Install Now và Customize Installation. Chúng tôi khuyên bạn nên bỏ qua tất cả các bước tùy chỉnh và chỉ cần nhấp vào Install Now.

• Tích vào  python.exe vào PATH vì nó đảm bảo Python được thêm vào biến PATH của hệ thống của chúng tôi. (Khuyến nghị)

• Nhấp vào Install Now vì nó sẽ bao gồm tất cả các tệp cần thiết sau này.

Điều này giúp bạn dễ dàng chạy Chương trình Python từ dấu nhắc lệnh (cmd) trực tiếp mà không cần chỉ định đường dẫn đầy đủ của tệp thực thi Python.

Sau khi sử dụng tùy chọn này, Python sẽ được cài đặt thành công trong thiết bị của bạn.

                                                                                           Cài đặt mặc định của Python

Bước 4: Xác minh cài đặt của bạn

Sau khi quá trình cài đặt hoàn tất, bạn có thể kiểm tra xem Python đã được cài đặt hay chưa bằng cách sử dụng lệnh sau trong dấu nhắc lệnh.

python –version

                                                                                           Xác minh cài đặt Python

Lưu ý: Số phiên bản có thể khác với số ở trên, tùy thuộc vào phiên bản bạn đã cài đặt.

Bây giờ, bạn đã sẵn sàng chạy chương trình Python trên thiết bị của mình.

Chạy chương trình Python đầu tiên của bạn

Đầu tiên hãy mở VS Code, nhấp vào File ở menu trên cùng rồi chọn New File.

                                                              Tạo một tệp mới trong VS Code 

Sau đó, lưu tệp này với phần mở rộng .py bằng cách nhấp vào File một lần nữa, sau đó Save As và nhập tên tệp của bạn có phần mở rộng là .py. (Ở đây, chúng tôi lưu tệp dưới dạng Hello_World.py)

Trước khi bắt đầu viết mã, hãy đảm bảo tiện ích mở rộng Python đã được cài đặt trong VS Code. Mở VS Code và nhấp vào Tiện ích mở rộng trên thanh bên trái. Sau đó, tìm kiếm tiện ích mở rộng Python của Microsoft và nhấp vào cài đặt.

                                                            Cài đặt tiện ích mở rộng Python trong VS Code

Bây giờ, hãy viết đoạn mã sau vào tệp của bạn:

print("Hello World")

Sau đó nhấp vào nút run ở góc trên bên phải màn hình.

                                                                         Python Run Program

Bạn sẽ thấy Hello World được in ra dấu nhắc lệnh.

Lưu ý: Nhập python3 vào dấu nhắc lệnh đối với macOS và Linux.

Bây giờ bạn đã thiết lập mọi thứ để chạy chương trình Python trên máy tính, bạn sẽ tìm hiểu cách chương trình cơ bản này hoạt động trong Python trong hướng dẫn tiếp theo.

B. MacOS

Để cài đặt Python trên máy Mac của bạn, chỉ cần làm theo các bước sau:

1. Cài đặt VS Code

2. Kiểm tra phiên bản Python

3. Tải xuống tệp cài đặt Python

4. Chạy trình cài đặt

5. Làm theo hướng dẫn

6. Xác minh cài đặt của bạn

Sau đây là giải thích chi tiết về từng bước:

Bước 1: Cài đặt VS Code

Truy cập trang web chính thức của VS Code và tải xuống tệp nén. Sau khi tải xuống hoàn tất, hãy mở tệp nén.

Link tải tại đây: https://code.visualstudio.com/download

Trong Finder, mở một cửa sổ mới và điều hướng đến thư mục Applications. Kéo ứng dụng VS Code từ tệp nén vào thư mục Applications để cài đặt.

Bây giờ bạn có thể khởi chạy VS Code trực tiếp từ thư mục Applications.

Bước 2: Kiểm tra phiên bản Python

Vì macOS thường cài sẵn phiên bản Python cũ hơn (Python 2.x), bạn có thể kiểm tra phiên bản hiện tại bằng cách sử dụng lệnh sau trong ứng dụng Terminal.

python -- version

hoặc, đối với Python 3:

python3 -- version

Nếu bạn hài lòng với phiên bản Python 3.x đã cài đặt, bạn có thể bỏ qua các bước còn lại. Nếu không, hãy làm theo các bước dưới đây.

Bước 3: Tải xuống tệp cài đặt Python

Truy cập trang web Python chính thức và tải xuống phiên bản mới nhất (Python 3.12.2 tại thời điểm viết hướng dẫn này) cho máy Mac.

Link tải tại đây: https://www.python.org/downloads/

Trang web tự động phát hiện hệ điều hành của bạn và cung cấp cho bạn trình cài đặt phù hợp.

                                    Trang tải xuống Python cho Mac

Bước 4: Chạy trình cài đặt

Vào thư mục tải xuống và chạy trình cài đặt bạn vừa tải xuống.

Trình cài đặt Python Run cho Mac

Bước 5: Thực hiện theo hướng dẫn

Bạn sẽ được nhắc đồng ý với thỏa thuận cấp phép phần mềm, chọn vị trí cài đặt (chúng tôi khuyên bạn nên sử dụng vị trí mặc định) và nhập mật khẩu quản trị viên của bạn.

Chỉ cần tiến hành theo hướng dẫn.

Bước 6: Xác minh cài đặt của bạn

Sau khi quá trình cài đặt hoàn tất, bạn có thể kiểm tra xem Python đã được cài đặt hay chưa bằng cách sử dụng lệnh sau trong ứng dụng Terminal.

python3 -- version

Xác minh cài đặt Python cho Mac

Lưu ý: Số phiên bản có thể khác với số ở trên, tùy thuộc vào phiên bản bạn đã cài đặt.

Chạy chương trình Python đầu tiên của bạn

Đầu tiên hãy mở VS Code, nhấp vào File ở menu trên cùng rồi chọn New File.

Tạo một tệp mới trong VS Code

Sau đó, lưu tệp này với phần mở rộng .py bằng cách nhấp vào File một lần nữa, sau đó Save As và nhập tên tệp của bạn có phần mở rộng là .py. (Ở đây, chúng tôi lưu tệp dưới dạng Hello_World.py)

Trước khi bắt đầu viết mã, hãy đảm bảo phần mở rộng Python đã được cài đặt trong VS Code. Mở VS Code và nhấp vào Extensions trên thanh bên trái. Sau đó, tìm kiếm phần mở rộng Python của Microsoft và nhấp vào install.

Cài đặt tiện ích mở rộng Python trong VS Code

Bây giờ, hãy viết mã sau vào tệp của bạn:

print("Hello World")

Sau đó nhấp vào nút Run ở góc trên bên phải màn hình.

Bạn sẽ thấy Hello World được in ra dấu nhắc lệnh.

Lưu ý: Nhập python3 vào dấu nhắc lệnh đối với macOS và Linux.

Bây giờ bạn đã thiết lập mọi thứ để chạy chương trình Python trên máy tính, bạn sẽ tìm hiểu cách chương trình cơ bản này hoạt động trong Python trong hướng dẫn tiếp theo.

C.Linux

Linux có nhiều bản phân phối khác nhau và quá trình cài đặt hơi khác nhau. Hiện tại, chúng ta sẽ tập trung vào bản phân phối Ubuntu.

Hầu hết các bản phân phối Linux đều được cài đặt sẵn Python. Tuy nhiên, nếu bạn cần cài đặt hoặc nâng cấp, hãy làm theo các bước sau:

1. Cài đặt VS Code

2. Kiểm tra phiên bản Python

3. Cài đặt Python qua Trình quản lý gói

4. Xác minh cài đặt của bạn

Sau đây là giải thích chi tiết về từng bước:

Bước 1: Cài đặt VS Code

Mở Terminal và nhập

sudo apt update

Lệnh này cập nhật danh sách gói của bạn để đảm bảo bạn nhận được phiên bản mới nhất của phần mềm.

Tiến hành cài đặt VS Code với

sudo snap install code --classic

Bước 2: Kiểm tra phiên bản Python

Bạn có thể kiểm tra phiên bản hiện tại bằng cách sử dụng lệnh sau trong cửa sổ terminal.

python --version

hoặc, đối với Python 3

python3 --version

Nếu bạn hài lòng với phiên bản Python đã cài đặt, bạn có thể bỏ qua các bước còn lại. Nếu không, hãy làm theo các bước dưới đây.

Bước 3: Cài đặt Python thông qua Trình quản lý gói (Package Manager)

Cập nhật danh sách gói để đảm bảo bạn nhận được phiên bản mới nhất:

sudo apt update

cài đặt Python 3:

sudo apt install python3

Lệnh này cài đặt Python cùng với pip (trình cài đặt gói Python), tài liệu và các gói hữu ích khác.

Cài đặt Python cho Linux

Chờ cho đến khi quá trình cài đặt hoàn tất để bắt đầu sử dụng Python.

Bước 4: Xác minh cài đặt của bạn

Sau khi quá trình cài đặt hoàn tất, bạn có thể kiểm tra xem Python đã được cài đặt hay chưa bằng cách sử dụng lệnh sau trong ứng dụng Terminal.

python3 -- version

Xác minh cài đặt Python cho Linux

Bây giờ, bạn đã sẵn sàng chạy chương trình Python trên thiết bị của mình.

Chạy chương trình Python đầu tiên của bạn

Đầu tiên hãy mở VS Code, nhấp vào File ở menu trên cùng rồi chọn New File.

Tạo một tệp mới trong VS Code

Sau đó, lưu tệp này với phần mở rộng .py bằng cách nhấp vào File một lần nữa, sau đó Save As và nhập tên tệp của bạn có phần mở rộng là .py. (Ở đây, chúng tôi lưu tệp dưới dạng Hello_World.py)

Trước khi bắt đầu viết mã, hãy đảm bảo phần mở rộng Python đã được cài đặt trong VS Code. Mở VS Code và nhấp vào Extensions trên thanh bên trái. Sau đó, tìm kiếm phần mở rộng Python của Microsoft và nhấp vào install.

Cài đặt tiện ích mở rộng Python trong VS Code

Bây giờ, hãy viết đoạn mã sau vào tệp của bạn:

print("Hello World")

Sau đó nhấp vào nút Run ở góc trên bên phải màn hình.

Chương trình Python Run

Bạn sẽ thấy Hello World được in ra dấu nhắc lệnh.

Lưu ý: Nhập python3 vào dấu nhắc lệnh đối với macOS và Linux.

Bây giờ bạn đã thiết lập mọi thứ để chạy chương trình Python trên máy tính, bạn sẽ tìm hiểu cách chương trình cơ bản này hoạt động trong Python trong hướng dẫn tiếp theo.

1.2. Chương trình Python đầu tiên của bạn

Trong hướng dẫn trước, bạn đã học cách cài đặt Python trên máy tính của mình. Bây giờ, hãy viết một chương trình Python đơn giản.

Chương trình sau đây hiển thị  Hello, World! trên màn hình.

print("Hello, World!")

Đầu ra:

Hello World!

Lưu ý: Chương trình Hello World! bao gồm cú pháp cơ bản của ngôn ngữ lập trình và giúp người mới bắt đầu hiểu cấu trúc trước khi bắt đầu. Đó là lý do tại sao việc giới thiệu ngôn ngữ mới bằng chương trình Hello World! là một thông lệ phổ biến.

Hoạt động của Chương trình

Xin chúc mừng vì đã viết chương trình Python đầu tiên của bạn. Bây giờ, chúng ta hãy xem chương trình trên hoạt động như thế nào.

Hello World Code

Trong Python, mọi thứ bên trong print() đều được hiển thị trên màn hình.

Có hai điều cần lưu ý về print():

1. Mọi thứ chúng ta muốn hiển thị trên màn hình đều được bao gồm trong dấu ngoặc đơn ().

2. Văn bản chúng ta muốn in được đặt trong dấu ngoặc kép " ".

Chúng ta cũng có thể sử dụng dấu ngoặc đơn để in văn bản trên màn hình. Ví dụ:

print('Hello World!')

Giống như:

print("Hello World!")

1.3. Chú thích Python

Trong hướng dẫn trước, bạn đã học cách viết chương trình Python đầu tiên. Bây giờ, chúng ta hãy tìm hiểu về chú thích Python.

Quan trọng!: Chúng tôi giới thiệu phần chú thích ở đầu loạt bài hướng dẫn này vì chúng tôi sẽ sử dụng chúng để giải thích mã trong các bài hướng dẫn sắp tới

Chú thích là những gợi ý mà chúng ta thêm vào mã của mình để giúp mã dễ hiểu hơn. Chú thích trong Python bắt đầu bằng #. Ví dụ:

# in một số

print(25)

Ở đây, # in một số là một chú thích.

Chú thích bị bỏ qua hoàn toàn và không được trình soạn thảo mã thực thi.

Quan trọng: Mục đích của hướng dẫn này là giúp bạn hiểu về chú thích, để bạn có thể bỏ qua các khái niệm khác được sử dụng trong chương trình. Chúng ta sẽ tìm hiểu về chúng trong các hướng dẫn sau.

Chú thích đơn dòng:

Chúng tôi sử dụng ký hiệu thăng (#) để viết chú thích một dòng. Ví dụ,

# khai báo một biến

name = "John"

# print name

print(name)    # John

Trong ví dụ trên, chúng tôi đã sử dụng ba chú thích một dòng:

• # khai báo một biến

• # in tên

• # John

Một chú thích một dòng bắt đầu bằng # và kéo dài đến cuối dòng. Chúng ta cũng có thể sử dụng chú thích một dòng cùng với mã:

print(name)    # John

Lưu ý: Nhớ phím tắt để áp dụng chú thích. Trong hầu hết các trình soạn thảo văn bản, đó là Ctrl + / nếu bạn dùng Windows & Cmd + / nếu bạn dùng Mac.

Chú thích đa dòng:

Không giống như các ngôn ngữ như C++ và Java, Python không có phương pháp chuyên dụng để viết chú thích nhiều dòng.

Tuy nhiên, chúng ta có thể đạt được hiệu ứng tương tự bằng cách sử dụng ký hiệu thăng (#) ở đầu mỗi dòng.

Hãy cùng xem một ví dụ.

# Đây là ví dụ về chú thích nhiều dòng

# được tạo bằng nhiều dòng đơn bắt đầu

# Mã in ra văn bản Hello World

print("Hello, World!")

Chúng ta cũng có thể sử dụng chuỗi nhiều dòng làm chú thích như sau:

'''Đây là một ví dụ

về chú thích nhiều dòng'''

print("Hello, World!")

đầu ra:

Hello World

Lưu ý: Hãy nhớ rằng bạn sẽ tìm hiểu về các khái niệm lập trình này trong các hướng dẫn sắp tới. Hiện tại, bạn chỉ có thể tập trung vào việc sử dụng chú thích.

Ngăn chặn thực thi mã bằng cách sử dụng chú thích

Chú thích có giá trị khi gỡ lỗi mã.

Nếu chúng ta gặp lỗi khi chạy chương trình, thay vì xóa các đoạn mã, chúng ta có thể chú thích chúng để ngăn chặn việc thực thi. Ví dụ:

number1 = 10

number2 = 15

sum = number1 + number2

print("The sum is:", sum)

print("The product is:", product)

Ở đây, mã đưa ra lỗi vì chúng ta chưa định nghĩa biến product. Thay vì xóa dòng gây ra lỗi, chúng ta có thể chú thích về nó.

Ví dụ,

number1 = 10

number2 = 15

sum = number1 + number2

print("The sum is:", sum)

# print('The product is:', product)

Đầu ra:

The sum is 25

Ở đây, mã chạy mà không có lỗi nào.

Chúng tôi đã giải quyết lỗi bằng cách sử dụng chú thích. Bây giờ nếu bạn cần tính tích trong tương lai gần, bạn có thể bỏ chú thích.

Lưu ý: Cách tiếp cận này hữu ích khi làm việc với các tệp lớn. Thay vì xóa bất kỳ dòng nào, chúng ta có thể sử dụng chú thích và xác định dòng nào gây ra lỗi.

Tại sao nên sử dụng chú thích?

Chúng ta nên sử dụng chú thích:

• Để tham khảo trong tương lai, vì chú thích giúp mã của chúng ta dễ đọc hơn.

• Để gỡ lỗi.

• Để cộng tác mã, vì chú thích giúp các nhà phát triển ngang hàng hiểu mã của nhau.

Lưu ý: Chú thích không phải và không nên được sử dụng để thay thế cho việc giải thích mã viết kém. Luôn cố gắng viết mã sạch, dễ hiểu, sau đó sử dụng chú thích để bổ sung.

Trong hầu hết các trường hợp, hãy luôn sử dụng chúc thích để giải thích 'tại sao' thay vì 'như thế nào' và bạn đã sẵn sàng.

Tiếp theo, chúng ta sẽ bắt đầu tìm hiểu các khái niệm cơ bản về lập trình Python.

Mua tài liệu lập trình python tại đây:

1.Giáo trình python cơ bản pdf