Theo em, cần cài đặt phần mềm nào để máy tính hoạt động được? Tại sao?
1. HỆ ĐIỀU HÀNH
Làm:
Các ví dụ dưới đây thể hiện những chức năng nào của hệ điều hành (Windows 10)?
Ví dụ 1.
a) Khi bật máy tính, hệ điều hành kiểm tra các thiết bị, thiết lập hệ thống để sẵn sàng làm việc. Khi thiết bị được lắp vào (hoặc tháo ra khỏi) máy tính, hệ điều hành nhận biết sự thay đổi, thiết lập các kết nối (hoặc hủy kết nối) thiết bị với hệ thống chung, đồng thời cập nhật thông tin về thiết bị.
b) Thông tin về các thiết bị của hệ thống được cung cấp bởi trình quản lí thiết bị (Hình 2).
Ví dụ 2. Người dùng nên sử dụng nút Shut down để tắt máy tính thay vì tắt bằng nút nguồn trên thân máy; nên sử dụng tính năng Safely Remove Hardware and Eject Media (Hình 3) của hệ điều hành để ngắt kết nối thẻ nhớ với hệ thống.
Ví dụ 3.
a) Cửa sổ quản lí tiến trình (Hình 4) cho biết các phần mềm đang chạy, tỉ lệ phần trăm sử dụng CPU, dung dượng dữ liệu trên bộ nhớ của mỗi tiến trình.
b) Có thể đóng một tiến trình bằng cách chọn tiến trình và nháy chuột vào nút End task.
Ví dụ 4. Một máy tính có thể có nhiều người sử dụng. Hệ điều hành WIndows 10 cho phép thiết lập tài khoản người dùng. Khi đăng nhập vào tài khoản, người dùng sẽ được cung cấp môi trường làm việc riêng (màn hình nền, bảng chọn Start, các phần mềm, thư mục, tệp...) theo quyền của người dùng.
Ví dụ 5.Cửa sổ File Explore (Hình 5) cho thấy cách tổ chức lưu trữ dữ liệu trong ổ đĩa D. Ta có thể xem được nơi lưu trữ thư mục và tệp, kích thước của tệp.
2. PHẦN MỀM ỨNG DỤNG
Làm 1: Chỉ ra hệ điều hành, phần mềm ứng dụng trong các phần mềm dưới đây:
A. Windows 10 B. iMindmap
C. Linux D. MS Powerpoint
E. iOS G. MS Word
H. Scratch I. Zalo
Làm 2: Đặc điểm nào dưới đây thuộc về hệ điều hành, thuộc về phần mềm ứng dụng?
Phải cài đặt thì máy tính mới có thể hoạt động được.
Cài đặt và máy tính khi có nhu cầu sử dụng.
Trực tiếp quản lí, điều khiển thiết bị phần cứng.
Tương tác với phần cứng thông qua hệ điều hành.
Tạo môi trường để chạy phần mềm ứng dụng.
Chạy trong môi trường của hệ điều hành.
Tự động chạy khi bật máy tính.
Khởi động theo lệnh của người sử dụng.
Quản lí, điều khiển và cung cấp thông tin thiết bị phần cứng máy tính.
K. Cung cấp công cụ hỗ trợ người dùng thực hiện công việc trên máy tính.
LUYỆN TẬP
Luyện tập 1: Hệ điều hành có những chức năng nào sau đây?
Tổ chức, lưu trữ, quản lí dữ liệu trên ổ đĩa.
Quản lí, điều khiển các chương trình đang chạy trên máy tính.
Tạo và chỉnh sửa nội dung tệp văn bản.
Luyện tập 2: Phát biểu nào sau đây là sai?
Phần mềm ứng dụng được cài đặt sau khi máy tính đã cài đặt hệ điều hành.
Hệ điều hành được tự động chạy khi bật máy tính.
Phần cứng máy tính có thể hoạt động được khi chưa có hệ điều hành.
Để máy tính hoạt động được thì phải cài đặt phần mềm ứng dụng.
Phần mềm ứng dụng giúp người dùng xử lí công việc trên máy tính.
Hệ điều hành đóng vai trò trung gian giữa phần cứng và phần mềm ứng dụng.
VẬN DỤNG
Khi thực hiện chỉnh sửa văn bản bằng phần mềm MS Word, em gõ tổ hợp phím Ctrl + S để lưu lại, phần mềm nào thực hiện lưu dữ liệu vào ổ đĩa?
PHẦN II .Lời giải tham khảo
KHỞI ĐỘNG
Câu hỏi: Theo em, cần cài đặt phần mềm nào để máy tính hoạt động được? Tại sao?
Giải đáp: Để máy tính hoạt động được, cần cài đặt hệ điều hành. Hệ điều hành là phần mềm nền tảng, giúp quản lý và điều khiển toàn bộ phần cứng, phần mềm trên máy tính. Nếu không có hệ điều hành, các thiết bị phần cứng như CPU, RAM, ổ đĩa, bàn phím, màn hình,... không thể giao tiếp và hoạt động hiệu quả. Đồng thời, hệ điều hành tạo môi trường để cài đặt và vận hành các phần mềm ứng dụng.
PHẦN I: HỆ ĐIỀU HÀNH
Làm:
Ví dụ 1.
a) Khi bật máy tính, hệ điều hành kiểm tra các thiết bị, thiết lập hệ thống sẵn sàng làm việc, nhận biết sự thay đổi thiết bị, thiết lập/hủy kết nối và cập nhật thông tin.
Chức năng thể hiện: Quản lý phần cứng. Hệ điều hành đảm bảo các thiết bị được nhận diện, kết nối đúng cách với hệ thống để hoạt động ổn định.
b) Thông tin thiết bị được cung cấp bởi trình quản lý thiết bị.
Chức năng thể hiện: Cung cấp thông tin về thiết bị và quản lý phần cứng.
Ví dụ 2. Người dùng nên sử dụng nút Shut down và tính năng Safely Remove Hardware and Eject Media.
Chức năng thể hiện: Quản lý và điều khiển phần cứng. Các tính năng này đảm bảo tắt máy an toàn, ngăn ngừa lỗi dữ liệu khi ngắt kết nối thiết bị lưu trữ.
Ví dụ 3.
a) Cửa sổ quản lý tiến trình cho biết thông tin về các tiến trình đang chạy.
Chức năng thể hiện: Quản lý tiến trình. Hệ điều hành giám sát các phần mềm đang hoạt động và sử dụng tài nguyên.
b) Đóng tiến trình bằng nút End task.
Chức năng thể hiện: Điều khiển tiến trình. Hệ điều hành cho phép người dùng can thiệp để dừng các phần mềm gây lỗi hoặc không cần thiết.
Ví dụ 4. Windows 10 cho phép thiết lập tài khoản người dùng với môi trường làm việc riêng.
Chức năng thể hiện: Quản lý tài khoản và bảo mật. Hệ điều hành cung cấp môi trường làm việc cá nhân hóa, đảm bảo quyền riêng tư và bảo mật.
Ví dụ 5. Cửa sổ File Explorer cho thấy cách tổ chức lưu trữ dữ liệu.
Chức năng thể hiện: Quản lý và tổ chức dữ liệu. Hệ điều hành cho phép người dùng thao tác với thư mục và tệp trên ổ đĩa.
PHẦN MỀM ỨNG DỤNG
Làm 1:
Xác định hệ điều hành và phần mềm ứng dụng:
A. Windows 10: Hệ điều hành B. iMindmap: Phần mềm ứng dụng C. Linux: Hệ điều hành D. MS PowerPoint: Phần mềm ứng dụng E. iOS: Hệ điều hành G. MS Word: Phần mềm ứng dụng H. Scratch: Phần mềm ứng dụng I. Zalo: Phần mềm ứng dụng
Làm 2:
Phân loại đặc điểm:
Phải cài đặt thì máy tính mới có thể hoạt động được: Hệ điều hành
Cài đặt và chạy khi có nhu cầu sử dụng: Phần mềm ứng dụng
Trực tiếp quản lý, điều khiển thiết bị phần cứng: Hệ điều hành
Tương tác với phần cứng thông qua hệ điều hành: Phần mềm ứng dụng
Tạo môi trường để chạy phần mềm ứng dụng: Hệ điều hành
Chạy trong môi trường của hệ điều hành: Phần mềm ứng dụng
Tự động chạy khi bật máy tính: Hệ điều hành
Khởi động theo lệnh của người sử dụng: Phần mềm ứng dụng
Quản lý, điều khiển và cung cấp thông tin thiết bị phần cứng máy tính: Hệ điều hành
Cung cấp công cụ hỗ trợ người dùng thực hiện công việc trên máy tính: Phần mềm ứng dụng
LUYỆN TẬP
Luyện tập 1:
Hệ điều hành có các chức năng sau:
Tổ chức, lưu trữ, quản lý dữ liệu trên ổ đĩa
Quản lý, điều khiển các chương trình đang chạy trên máy tính
Không đúng: Tạo và chỉnh sửa nội dung tệp văn bản (đây là chức năng của phần mềm ứng dụng).
Luyện tập 2:
Phát biểu sai là:
Phần cứng máy tính có thể hoạt động được khi chưa có hệ điều hành.
Lý do: Phần cứng không thể hoạt động hiệu quả nếu không có hệ điều hành làm trung gian điều khiển và quản lý.
VẬN DỤNG
Khi sử dụng MS Word và nhấn Ctrl + S để lưu dữ liệu, hệ điều hành thực hiện nhiệm vụ lưu dữ liệu vào ổ đĩa. Mặc dù thao tác được khởi xướng bởi phần mềm MS Word, nhưng chính hệ điều hành đảm nhận vai trò giao tiếp với phần cứng (ổ đĩa) để thực hiện lưu trữ dữ liệu.
