Để thực hiện bài thực hành nhân giống vô tính và thụ phấn ở thực vật, cần chuẩn bị các vật liệu và dụng cụ như sau: cây giống khỏe mạnh (ví dụ: cây hoa hồng, cây khoai lang hoặc cây hoa dâm bụt), dao cắt sắc bén, dung dịch kích thích ra rễ (chứa auxin), đất hoặc giá thể trồng cây (đất tơi xốp, sạch sẽ), chậu trồng hoặc khay gieo hạt, bông hoặc túi ni lông để bảo vệ cây trong giai đoạn đầu sau nhân giống, que hoặc vật dụng hỗ trợ để giữ cây cố định. Ngoài ra, đối với thụ phấn ở thực vật, cần có cây hoa đang ra hoa, dụng cụ như cọ mềm hoặc tăm bông để thực hiện thao tác thụ phấn nhân tạo. Cần chuẩn bị thêm nước sạch để tưới cây và khăn giấy hoặc vật liệu để lau khô dụng cụ sau khi sử dụng.
Bản thiết kế quy trình nhân giống
Quy trình nhân giống vô tính và thụ phấn ở thực vật có thể được thực hiện theo các bước cụ thể như sau:
Đối với nhân giống vô tính bằng phương pháp giâm cành: Bước 1: Chọn cây mẹ khỏe mạnh, không bị sâu bệnh và cành cây non có đủ độ dài, ít nhất từ 10-15 cm. Bước 2: Sử dụng dao cắt sắc bén để cắt đoạn cành cây. Vết cắt cần gọn gàng và xiên góc khoảng 45 độ để tăng diện tích tiếp xúc cho quá trình ra rễ. Bước 3: Loại bỏ các lá ở phần dưới đoạn cành để giảm thiểu mất nước qua thoát hơi. Bước 4: Nhúng phần gốc của cành cây vào dung dịch kích thích ra rễ, sau đó cắm cành vào đất hoặc giá thể đã chuẩn bị. Độ sâu cắm khoảng 1/3 chiều dài của cành. Bước 5: Dùng túi ni lông hoặc bông ẩm để bao bọc khu vực cành giâm nhằm giữ ẩm và bảo vệ cành cây trong những ngày đầu. Đặt cành ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Bước 6: Tưới nước đều đặn nhưng không làm ngập úng đất hoặc giá thể. Quan sát và kiểm tra sự phát triển của rễ trong khoảng 2-4 tuần.
Đối với thụ phấn nhân tạo: Bước 1: Chọn cây hoa đang nở, với ít nhất một bông hoa cái và hoa đực sẵn sàng thụ phấn (hoa đực có nhị đực phát triển, hoa cái có nhụy cái sẵn sàng nhận phấn). Bước 2: Sử dụng cọ mềm hoặc tăm bông để thu gom hạt phấn từ nhị đực của hoa đực. Bước 3: Nhẹ nhàng chạm cọ hoặc tăm bông vào đầu nhụy của hoa cái để truyền hạt phấn. Bước 4: Đánh dấu các bông hoa đã được thụ phấn và ghi chú ngày thực hiện. Quan sát và ghi nhận sự phát triển của quả trong các tuần tiếp theo.
Kết quả sản phẩm nhân giống
Sau khi thực hiện các quy trình nhân giống vô tính và thụ phấn, kết quả sản phẩm được đánh giá dựa trên các tiêu chí sau:
Đối với nhân giống vô tính bằng giâm cành: Cành cây giâm phát triển rễ sau khoảng 2-4 tuần, rễ mọc đều và khỏe mạnh. Quan sát thấy sự phát triển của lá mới hoặc chồi non từ cành giâm, cho thấy cành cây đã thích nghi tốt với môi trường trồng. Nếu tỷ lệ cành giâm sống đạt trên 70%, có thể coi thí nghiệm đã thành công.
Đối với thụ phấn nhân tạo: Các bông hoa được thụ phấn bắt đầu hình thành quả sau khoảng 1-2 tuần. Kết quả quả phát triển đều đặn và không bị rụng sớm. Số lượng quả hình thành trên mỗi cây và tỷ lệ thành công của quá trình thụ phấn được ghi nhận để đánh giá hiệu quả.
Ghi chú thêm: Trong quá trình thực hành, cần lưu ý các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả như độ ẩm, ánh sáng, nhiệt độ và kỹ thuật thực hiện. Việc quan sát và ghi chép chi tiết giúp rút ra kinh nghiệm và cải thiện quy trình trong các lần thực hành sau.
