Câu hỏi 1: Sang thế kỉ XIX, tình hình châu Á và khu vực Đông Nam Á có nhiều biến động trước sự bành trướng của chủ nghĩa thực dân phương Tây. Trong bối cảnh đó, theo em, lịch sử Việt Nam sẽ chịu tác động và diễn ra theo chiều hướng nào? Nhà nước phong kiến có đối sách như thế nào, nhân dân ta có thái độ và hành động ra sao để đương đầu với những thử thách to lớn của lịch sử?
Trả lời:
Tác động đến Việt Nam: Sự bành trướng của chủ nghĩa thực dân phương Tây đặt Việt Nam trước nguy cơ bị xâm lược, đe dọa nghiêm trọng đến độc lập và chủ quyền quốc gia.
Đối sách của nhà nước phong kiến: Triều đình nhà Nguyễn ban đầu tổ chức kháng chiến chống lại sự xâm lược của thực dân Pháp. Tuy nhiên, do thiếu quyết tâm và chiến lược phù hợp, triều đình dần dần nhượng bộ và ký các hiệp ước bất lợi, dẫn đến mất nước.
Thái độ và hành động của nhân dân: Trái ngược với triều đình, nhân dân Việt Nam thể hiện tinh thần yêu nước mạnh mẽ, kiên quyết đứng lên đấu tranh chống lại kẻ thù xâm lược. Nhiều cuộc khởi nghĩa và phong trào kháng chiến nổ ra trên khắp cả nước, thể hiện ý chí không khuất phục trước ngoại bang.
I. CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP XÂM LƯỢC TỪ NĂM 1858 ĐẾN NĂM 1874
Câu hỏi 1: Dựa vào sơ đồ hình 17.2 (SGK, tr.76), nêu nét chính về quá trình thực dân Pháp xâm lược Việt Nam và cuộc kháng chiến chống Pháp của quân dân ta từ năm 1858 đến năm 1862.
Trả lời:
Năm 1858: Ngày 1/9, liên quân Pháp – Tây Ban Nha tấn công Đà Nẵng, mở đầu cuộc xâm lược Việt Nam. Quân dân Đà Nẵng dưới sự chỉ huy của Nguyễn Tri Phương kháng cự quyết liệt, làm thất bại kế hoạch "đánh nhanh thắng nhanh" của Pháp.
Năm 1859: Tháng 2, quân Pháp tiến vào Nam, chiếm thành Gia Định. Quân triều đình chống cự yếu ớt, dẫn đến thất bại; tuy nhiên, nhân dân địa phương tự phát nổi dậy đánh giặc.
Năm 1860: Pháp để lại khoảng 1.000 quân canh giữ phòng tuyến ở Gia Định. Nguyễn Tri Phương chỉ huy xây dựng Đại đồn Chí Hòa và tổ chức phòng thủ.
Năm 1861: Pháp tấn công Đại đồn Chí Hòa và mở rộng đánh chiếm Gia Định. Quân triều đình kháng cự nhưng thất bại; Đại đồn Chí Hòa thất thủ. Tuy nhiên, phong trào kháng chiến của nhân dân vẫn tiếp diễn sôi nổi.
Năm 1862: Pháp chiếm các tỉnh Gia Định, Định Tường, Biên Hòa, Vĩnh Long. Triều đình Nguyễn ký Hiệp ước Nhâm Tuất với Pháp, nhượng ba tỉnh miền Đông Nam Kỳ cho Pháp.
Câu hỏi 2: Khai thác tư liệu 1, nêu suy luận của em về hậu quả của Hiệp ước Nhâm Tuất đối với nền độc lập dân tộc.
Trả lời:
Hiệp ước Nhâm Tuất (1862) đánh dấu bước nhượng bộ lớn của triều đình nhà Nguyễn, làm mất ba tỉnh miền Đông Nam Kỳ vào tay Pháp. Điều này không chỉ làm suy giảm nghiêm trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam mà còn tạo tiền lệ cho các hiệp ước bất lợi sau này, dẫn đến mất nước hoàn toàn.
Câu hỏi 3: Khai thác hình 17.4 (SGK, tr.77), hãy mô tả không khí buổi lễ suy tôn Trương Định.
Trả lời:
Buổi lễ suy tôn Trương Định diễn ra trong không khí trang nghiêm và xúc động. Đông đảo nhân dân, từ người già đến trẻ nhỏ, tập trung để tôn vinh ông. Đại diện nhân dân trịnh trọng dâng kiếm lệnh, thể hiện sự kính trọng và tin tưởng vào khả năng lãnh đạo kháng chiến của Trương Định.
Câu hỏi 4: Nêu khái quát cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân Nam Kỳ từ năm 1862 đến năm 1874.
Trả lời:
Giai đoạn 1862-1867: Sau Hiệp ước Nhâm Tuất, triều đình Huế ngăn cản phong trào kháng chiến ở Nam Kỳ. Tuy nhiên, nhân dân tiếp tục đấu tranh dưới sự lãnh đạo của các sĩ phu yêu nước như Trương Định, Nguyễn Trung Trực.
Năm 1867: Pháp đánh chiếm ba tỉnh miền Tây Nam Kỳ (Vĩnh Long, An Giang, Hà Tiên).
Giai đoạn 1867-1874: Phong trào kháng chiến của nhân dân Nam Kỳ tiếp tục diễn ra mạnh mẽ, với nhiều cuộc khởi nghĩa và hoạt động chống Pháp, bất chấp sự đàn áp của thực dân.
