BÀI 13: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA KHOA HỌC, KĨ THUẬT, VĂN HỌC, NGHỆ THUẬT TRONG CÁC THẾ KỈ XVIII - XIX
PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK
MỞ ĐẦU
CH1: Trong các thế kỉ XVII - XIX, I. Niu-tơn đã có phát minh vĩ đại về thuyết vạn vật hấp dẫn, giải thích lực tương tác giữa các vật thể. Các thành tựu tiêu biểu khác bao gồm:
Phát minh về điện: Benjamin Franklin với thí nghiệm diều điện và Michael Faraday với phát hiện về cảm ứng điện từ.
Năng lượng hơi nước: James Watt cải tiến động cơ hơi nước.
Phát minh trong y học: Phát hiện ra phóng xạ (Marie Curie), tia X (Wilhelm Röntgen).
Những thành tựu này không chỉ thay đổi nhận thức về tự nhiên mà còn tác động sâu sắc đến đời sống, thúc đẩy sản xuất và giao thông phát triển mạnh mẽ.
I. NHỮNG THÀNH TỰU TIÊU BIỂU VỀ KHOA HỌC VÀ KĨ THUẬT
CH1: Những thành tựu tiêu biểu về khoa học
Vật lí:
Isaac Newton (Anh): Thuyết vạn vật hấp dẫn, các định luật cơ học.
Lavoisier (Pháp): Đặt nền móng cho hóa học hiện đại.
Hóa học:
Định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng của Mikhail Lomonosov.
John Dalton: Lý thuyết nguyên tử.
Sinh học:
Charles Darwin: Thuyết tiến hóa và chọn lọc tự nhiên.
Gregor Mendel: Định luật di truyền.
Tác động:
Những phát minh này giúp con người hiểu sâu hơn về tự nhiên, từ đó ứng dụng vào các ngành công nghiệp, y tế, và giao thông, mở đầu cho cuộc cách mạng công nghiệp.
CH2: Những thành tựu chủ yếu về kĩ thuật trong thế kỉ XIX
Công nghiệp:
Kỹ thuật luyện kim và chế tạo máy công cụ.
Phát minh động cơ hơi nước của James Watt, ứng dụng trong sản xuất và giao thông.
Giao thông:
Robert Fulton: Tàu thủy chạy bằng động cơ hơi nước.
George Stephenson: Chế tạo xe lửa chạy bằng hơi nước.
Nông nghiệp:
Máy cày, máy gặt cải tiến.
Ứng dụng hóa học vào phân bón và bảo vệ thực vật.
Tác động:
Những tiến bộ kỹ thuật giúp tăng năng suất lao động, cải thiện đời sống, tạo ra các trung tâm công nghiệp, đẩy mạnh giao thông và thương mại.
II. SỰ PHÁT TRIỂN CỦA VĂN HỌC VÀ NGHỆ THUẬT
CH1: Những thành tựu tiêu biểu về văn học, nghệ thuật
Văn học:
Thế kỉ XVIII-XIX chứng kiến sự ra đời của các tác phẩm lớn phản ánh hiện thực xã hội:
Honoré de Balzac (Pháp): “Tấn trò đời”.
Charles Dickens (Anh): “Những kỳ vọng lớn lao”.
Goethe (Đức): “Nỗi đau của chàng Werther”.
Nghệ thuật:
Âm nhạc: Ludwig van Beethoven, Pyotr Tchaikovsky với các tác phẩm kinh điển như “Hồ thiên nga,”“Bản giao hưởng số 9”.
Hội họa: Sự nổi bật của trường phái hiện thực và lãng mạn với các nghệ sĩ như Francisco Goya và Eugène Delacroix.
CH2: Tác động của văn học, nghệ thuật
Văn học và nghệ thuật đã trở thành phương tiện:
Phê phán xã hội: Lên án bất công, khơi dậy ý thức đấu tranh.
Khích lệ tinh thần: Đem đến niềm tin và hy vọng cho các tầng lớp lao động.
Phản ánh văn hóa và nhân văn: Đặt nền móng cho tư tưởng tự do, bình đẳng.
Lĩnh vực
Thành tựu
Tác động
Kĩ thuật
Động cơ hơi nước, tàu thủy, xe lửa, máy công cụ.
Thúc đẩy công nghiệp, phát triển giao thông vận tải, cải thiện sản xuất.
Khoa học tự nhiên
Thuyết vạn vật hấp dẫn (Niu-tơn), thuyết tiến hóa (Darwin), tia X (Röntgen).
Hiểu biết sâu sắc về tự nhiên, đặt nền móng cho công nghiệp và y học hiện đại.
Văn học
Tác phẩm hiện thực và lãng mạn của Balzac, Dickens, Goethe.
Lên án bất công, cổ vũ đấu tranh xã hội, phát triển tư tưởng nhân văn.
Nghệ thuật
Tác phẩm âm nhạc của Beethoven, hội họa hiện thực và lãng mạn.
Truyền tải cảm xúc, ca ngợi tự do và nhân ái, phản ánh đời sống tinh thần phong phú.
LUYỆN TẬP
CH1: Bảng thống kê thành tựu và tác động chủ yếu
VẬN DỤNG
CH1:Charles Robert Darwin (1809-1882), nhà sinh học người Anh, đã đưa ra thuyết tiến hóa, giải thích cách các loài sinh vật phát triển thông qua chọn lọc tự nhiên. Học thuyết của ông không chỉ thay đổi cách nhìn về sinh học mà còn tác động mạnh mẽ đến triết học, xã hội học và khoa học hiện đại. Darwin đã giúp nhân loại hiểu rõ hơn về sự đa dạng và thích nghi của các loài, từ đó thúc đẩy nghiên cứu khoa học và bảo tồn thiên nhiên.
