BÀI 9: CÁC NƯỚC ANH, PHÁP, MỸ, ĐỨC CHUYỂN SANG GIAI ĐOẠN CHỦ NGHĨA ĐẾ QUỐC
PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK
NHỮNG NÉT CHÍNH VỀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH CỦA CHỦ NGHĨA ĐẾ QUỐC. CH1: Dựa vào hình 9.1, tư liệu 9.2 (SGK trang 45) và thông tin trong bài, em hãy nêu các biểu hiện của quá trình hình thành chủ nghĩa đế quốc ở châu Âu và Mỹ. Chủ nghĩa tư bản phát triển thành chủ nghĩa đế quốc vào thời điểm nào?
CH2: Theo em, tại sao phong trào Tây Sơn được nhân dân Đàng Trong ủng hộ?
NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ, CHÍNH SÁCH ĐỐI NỘI, ĐỐI NGOẠI CỦA CÁC ĐẾ QUỐC ANH, PHÁP, MỸ, ĐỨC TỪ CUỐI THẾ KỈ XIX ĐẾN ĐẦU THẾ KỈ XX. CH1: Các nước Anh, Pháp, Đức, Mỹ từ cuối thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX có những chuyển biến lớn về kinh tế như thế nào?
CH2: Nêu những nét chính về chính sách đối nội và chính sách đối ngoại của các nước đế quốc vào cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX.
CH3: Từ lược đồ 9.5 (SGK trang 47), em hãy xác định vị trí thuộc địa của các nước đế quốc Anh, Pháp, Đức, Mỹ.
PHẦN II: Câu hỏi ôn tập
NHỮNG NÉT CHÍNH VỀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH CỦA CHỦ NGHĨA ĐẾ QUỐC. CH: Quá trình hình thành chủ nghĩa đế quốc ở châu Âu và Mỹ:
Cuối thế kỉ XIX, kinh tế tư bản phát triển mạnh mẽ nhờ những phát minh khoa học kỹ thuật đột phá, điều này đã tạo ra động lực thúc đẩy sự chuyển biến mạnh mẽ trong sản xuất và đời sống xã hội ở Tây Âu và Bắc Mỹ.
Sự cạnh tranh khốc liệt giữa các nước phương Tây dẫn đến việc hình thành các công ty độc quyền lớn, chiếm lĩnh thị trường và nền kinh tế, và có sức ảnh hưởng lớn đến chính trị và đời sống xã hội ở các nước đế quốc.
Các công ty độc quyền hoạt động dựa trên sự dung hợp giữa tư bản công nghiệp và tư bản ngân hàng, hình thành nên tư bản tài chính. Bên cạnh đó, các nước đế quốc phương Tây đẩy mạnh xâm lược các nước khác, khai thác tài nguyên và bóc lột nhân dân thuộc địa.
Chủ nghĩa tư bản trở thành chủ nghĩa đế quốc khi các quốc gia tư bản đẩy mạnh xâm lược và khai thác thuộc địa để thu về lợi ích kinh tế, chiếm giữ tài nguyên và lao động giá rẻ từ các quốc gia thuộc địa.
NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ, CHÍNH SÁCH ĐỐI NỘI, ĐỐI NGOẠI CỦA CÁC ĐẾ QUỐC ANH, PHÁP, MỸ, ĐỨC TỪ CUỐI THẾ KỈ XIX ĐẾN ĐẦU THẾ KỈ XX.
CH1:
Sau năm 1870, tốc độ phát triển công nghiệp của Anh và Pháp bắt đầu chậm lại, trong khi Đức và Mỹ tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Các công ty độc quyền của Mỹ và Đức kiểm soát các ngành công nghiệp trọng yếu như luyện kim, đóng tàu, và khai thác mỏ, đẩy mạnh công nghiệp hóa.
Vào giữa thập niên 90 của thế kỷ XIX, Mỹ đã vươn lên trở thành quốc gia đứng đầu về sản xuất công nghiệp, với Đức giữ vị trí thứ hai. Mặc dù Anh và Pháp mất đi vị trí bá chủ về sản xuất công nghiệp, nhưng họ vẫn là hai quốc gia xuất khẩu tư bản lớn nhất nhờ vào hệ thống thuộc địa rộng lớn.
CH2:
Chính sách đối nội:
Anh và Đức đều là những quốc gia theo thể chế quân chủ lập hiến. Ở Anh, quyền lực chủ yếu thuộc về Nghị viện, được điều hành bởi hai đảng Tự do và Bảo thủ. Trong khi đó, ở Đức, quyền lực lớn vẫn tập trung vào Hoàng đế và Thủ tướng, với một Quốc hội có vai trò hạn chế.
Pháp thành lập nền Cộng hòa thứ ba sau chiến tranh Pháp - Phổ (1870 - 1871), nhưng tình hình chính trị ở Pháp thường xuyên bất ổn.
Mỹ sau cuộc nội chiến (1861 - 1865) có sự thay đổi chính trị mạnh mẽ, với Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ thay nhau cầm quyền.
Chính sách đối ngoại:
Anh duy trì hệ thống thuộc địa lớn nhất thế giới và được biết đến với danh hiệu "đế quốc Mặt trời không bao giờ lặn". Pháp đứng thứ hai về diện tích thuộc địa vào năm 1914.
Vào cuối thế kỷ XIX, Mỹ bắt đầu tăng cường ảnh hưởng ở vùng biển Ca-ri-bê và Philippines. Năm 1899, Mỹ công bố chính sách "mở cửa", tìm kiếm cơ hội cạnh tranh về thương mại với các nước đế quốc khác tại Trung Quốc.
Đức, dưới thời Thủ tướng Bismarck, thực hiện chính sách đối ngoại tập trung vào việc hình thành các liên minh và cô lập Pháp. Sau khi Bismarck từ chức, Đức bắt đầu tăng cường chạy đua vũ trang và công khai đòi chia lại thuộc địa trên thế giới.
LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG
CH1:
Khái quát tình hình xã hội Đàng Trong nửa sau thế kỉ XVIII:
Triều đình: Chính quyền yếu kém, phong kiến suy thoái, nạn tham nhũng tràn lan, mâu thuẫn nội bộ gia tăng.
Quan lại: Quan lại làm giàu từ áp bức và bóc lột dân chúng, gây nên sự bất bình lớn.
Nông dân: Đời sống khó khăn, bị áp bức bởi thuế nặng và lao dịch. Cùng cực, nhiều người phải tha hương cầu thực.
Các tầng lớp khác: Thương nhân và thợ thủ công cũng cảm thấy bị áp bức và không được công nhận, và các dân tộc thiểu số miền núi cũng bất bình với chính quyền.
Cuộc kháng chiến
Thời gian
Trận đánh quyết định
Chống quân xâm lược Xiêm
Tháng 7 - 1784
Trận Rạch Gầm - Xoài Mút
Chống quân xâm lược Thanh
1789
Trận Ngọc Hồi – Đống Đa
CH2:
Bảng tóm tắt hai cuộc kháng chiến chống ngoại xâm:
CH3:
Di tích lịch sử liên quan đến phong trào Tây Sơn:
Bảo tàng Quang Trung: Đây là một địa điểm quan trọng để tưởng niệm về phong trào Tây Sơn. Nằm trên nền nhà cũ của nhà Tây Sơn, bảo tàng trưng bày hơn 11.000 hiện vật và tư liệu liên quan đến cuộc khởi nghĩa này. Tượng đài Hoàng đế Quang Trung ở đây là một trong những điểm nhấn, ghi nhớ công lao của người anh hùng Nguyễn Huệ.
