BÀI 5: QUÁ TRÌNH KHAI PHÁ VÙNG ĐẤT PHÍA NAM TỪ THẾ KỶ XVI ĐẾN THẾ KỶ XVIII
PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK
1. KHÁI QUÁT QUÁ TRÌNH KHAI PHÁ VÙNG ĐẤT PHÍA NAM TỪ THẾ KỶ XVI ĐẾN THẾ KỶ XVIII.
CH:
Dựa vào thông tin trong bài và lược đồ 5.2 (SGK trang 30), em hãy cho biết quá trình khai phá vùng đất phía Nam từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII đã diễn ra như thế nào.
Trả lời:
Quá trình khai phá vùng đất phía Nam từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII bắt đầu từ thời kỳ nhà Lê sơ khi chúa Nguyễn vào trấn thủ Thuận Hóa vào năm 1558. Đến cuối thế kỷ XVI, vùng đất phía Nam bắt đầu được người Việt khai phá mạnh mẽ. Năm 1597, Nguyễn Hoàng đã cử Lương Văn Chánh tổ chức đưa dân từ Tuy Viễn vào đất Phú Yên và lập làng, khai khẩn đất hoang. Vào năm 1611, Nguyễn Hoàng chính thức lập phủ Phú Yên, mở rộng diện tích đất đai ở phía Nam. Vào cuối thế kỷ XVI, phần đất của Chiêm Thành (Ninh Thuận và Bình Thuận) đã được sáp nhập vào Đàng Trong, tăng cường sự mở rộng về lãnh thổ. Vào năm 1698, Nguyễn Hữu Cảnh thành lập Phủ Gia Định, chính thức tạo ra trung tâm quyền lực mới ở phía Nam. Tới giữa thế kỷ XVIII, nhiều thôn ấp mới được hình thành, các trung tâm giao thương bắt đầu phát triển.
2. QUÁ TRÌNH THỰC THI CHỦ QUYỀN ĐỐI VỚI QUẦN ĐẢO HOÀNG SA VÀ QUẦN ĐẢO TRƯỜNG SA CỦA CÁC CHÚA NGUYỄN VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỬ.
a) Xác nhận và thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa, quần đảo Trường Sa.
CH:
Dựa vào thông tin trong bài và tư liệu 5.3, em hãy mô tả quá trình thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa, quần đảo Trường Sa thời các chúa Nguyễn.
Trả lời:
Quá trình thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa dưới thời các chúa Nguyễn rất rõ ràng và được thực hiện một cách hệ thống. Chúa Nguyễn Phúc Nguyên (1563 - 1635) đã thành lập hải đội Hoàng Sa, tiếp đó thành lập thêm đội Bắc Hải để canh giữ và khai thác các đảo ở Biển Đông, đặc biệt là vùng quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Đội Hoàng Sa có nhiệm vụ thu gom hàng hóa từ các tàu nước ngoài bị đắm và đưa về nộp cho triều đình. Các hải đội này hoạt động chủ yếu ở khu vực biển ngoài khơi, từ phía tây nam đảo Hải Nam tới đảo Trường Sa, bao gồm cả khu vực đảo Côn Lôn. Các đội này không chỉ thực hiện nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển đảo mà còn tham gia vào công tác khai thác tài nguyên từ biển.
b) Ý nghĩa của quá trình thực thi chủ quyền trên hai quần đảo của chúa Nguyễn.
CH:
Việc chúa Nguyễn thực thi chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa có ý nghĩa quan trọng trong việc khẳng định quyền sở hữu và bảo vệ lãnh thổ quốc gia. Qua các hoạt động của đội Hoàng Sa và Bắc Hải, người Việt đã chứng tỏ được sự chủ động trong việc bảo vệ vùng biển đảo của mình từ rất sớm, đặc biệt là trong thời kỳ không có sự can thiệp hay bảo vệ mạnh mẽ từ bên ngoài. Quá trình này không chỉ phản ánh tinh thần quyết tâm bảo vệ chủ quyền của dân tộc mà còn thể hiện chiến lược lâu dài trong việc kiểm soát và khai thác tài nguyên biển.
LUYỆN TẬP - VẬN DỤNG
CH1:
Mốc thời gian
Năm 1597
Năm 1611
Năm 1693
Năm 1698
Năm 1757
Vùng đất được khai phá
Phú Yên
Phủ Phú Yên được thành lập
Chiêm Thành (Ninh Thuận và Bình Thuận)
Phủ Gia Định, Mỹ Tho, Hà Tiên
Nhiều trung tâm giao thương phát triển như: Nông Nại Đại Phố, Gia Đình, Bến Nghé, Hà Tiên
CH2:
Câu ca dao phản ánh giai đoạn đầu của quá trình khai khẩn đất hoang, mở rộng bờ cõi. Người dân được khuyến khích đến những vùng đất hoang vu, xa lạ để phát triển kinh tế và tạo dựng cuộc sống mới. Những vùng đất ban đầu hoang sơ dần được khai phá, trở thành các trung tâm giao thương quan trọng, đóng góp vào sự phát triển của đất nước.
Câu ca dao:
"Người đi dao rựa dắt lưng,
Ngó sông sông rộng, ngó rừng rừng cao."
Đoạn ca dao này mô tả sự vất vả của những người dân khai hoang, vượt qua khó khăn của thiên nhiên để biến những vùng đất hoang vu thành những vùng đất trù phú, góp phần vào quá trình phát triển kinh tế và mở rộng lãnh thổ của đất nước.
