Em hãy cho biết những nét chính về sự ra đời của Vương triều Mạc.
Trả lời:
Vương triều Mạc ra đời vào đầu thế kỷ XVI trong bối cảnh nhà Lê suy yếu. Mạc Đăng Dung, một viên quan cao cấp trong triều đình nhà Lê, đã lợi dụng sự rối ren chính trị và sự suy yếu của các vua Lê để giành lấy quyền lực. Năm 1527, Mạc Đăng Dung phế truất vua Lê, lập nên triều Mạc và tự xưng làm vua. Triều Mạc đã bắt đầu cai trị miền Bắc, và mặc dù có sự phản kháng từ các thế lực trung thành với nhà Lê, triều Mạc vẫn duy trì quyền lực trong suốt hơn 60 năm.
2. CÁC CUỘC XUNG ĐỘT NAM- BẮC TRIỀU, TRỊNH NGUYỄN.
CH:
Dựa vào thông tin trong bài, em hãy giải thích nguyên nhân làm bùng nổ xung đột Nam - Bắc triều và Trịnh - Nguyễn.
Trả lời:
Cuộc xung đột Nam - Bắc triều và Trịnh - Nguyễn bắt nguồn từ sự phân hóa quyền lực trong triều đình nhà Lê. Sau khi Mạc Đăng Dung chiếm lấy quyền lực, các thế lực trong triều đình nhà Lê không chấp nhận sự thay đổi này. Nguyễn Kim, một quan lớn trong triều Lê, đã trốn vào Thanh Hóa và lập ra triều Nam để chống lại triều Mạc. Năm 1533, Nguyễn Kim đã lập một người thuộc dòng dõi nhà Lê lên làm vua, khởi đầu cho sự phân tranh giữa Nam triều (do họ Nguyễn cầm quyền) và Bắc triều (do nhà Mạc cai trị). Bên cạnh đó, các cuộc đấu tranh giữa hai thế lực Trịnh và Nguyễn, những người nắm quyền ở hai miền đất của đất nước, càng làm cho tình hình trở nên căng thẳng và chia rẽ.
3. HỆ QUẢ XUNG ĐỘT NAM- BẮC TRIỀU, TRỊNH NGUYỄN.
CH:
Em hãy cho biết xung đột Nam - Bắc triều và Trịnh - Nguyễn đã gây nên hệ quả gì.
Trả lời:
Cuộc xung đột Nam - Bắc triều và Trịnh - Nguyễn đã gây ra những hậu quả nặng nề cho đất nước. Đất nước bị chia cắt thành hai miền với các chính quyền độc lập nhưng đối đầu gay gắt. Hệ quả trực tiếp là sự tàn phá lớn về người và của, các làng mạc bị tàn phá, đời sống nhân dân lâm vào cảnh cực khổ, nhiều gia đình phải ly tán. Kinh tế bị đình trệ, sản xuất ngừng trệ và việc trao đổi buôn bán giữa các vùng gặp rất nhiều khó khăn. Tình trạng này kéo dài suốt một thời gian dài và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của đất nước.
LUYỆN TẬP - VẬN DỤNG
CH1:
Sự suy yếu của nhà Lê:
Từ đầu thế kỷ XVI, nhà Lê đã bắt đầu suy yếu, đặc biệt là khi các vua Lê như Lê Uy Mục và Lê Tượng Dực không chỉ lo ăn chơi, xa đọa mà còn làm suy yếu quyền lực triều đình. Các quan lại trong triều đình tranh giành quyền lực, tạo nên sự chia rẽ và xung đột nội bộ. Thêm vào đó, tầng lớp quan lại địa phương lộng hành, ức hiếp dân chúng và chiếm đoạt ruộng đất. Sự mất ổn định trong triều đình khiến nhiều cuộc khởi nghĩa của nhân dân bùng nổ, tiêu biểu là các cuộc khởi nghĩa của Lê Hy và Trần Cảo.
Lãnh thổ bị chia cắt trong thời kỳ Trịnh - Nguyễn phân tranh:
Sau khi triều Mạc bị lật đổ, đất nước rơi vào tình trạng phân tranh giữa hai thế lực lớn: Đàng Ngoài (phía Bắc sông Gianh) dưới sự cai trị của "vua Lê - chúa Trịnh" và Đàng Trong (phía Nam sông Gianh) dưới sự cai trị của "chúa Nguyễn". Dù trên danh nghĩa, cả hai thế lực này đều trung thành với triều đại Hậu Lê, nhưng trên thực tế, cả hai đều tạo ra các quốc gia cát cứ riêng biệt, không chịu sự kiểm soát của triều Lê.
CH2:
Thành Bản Phủ, một di tích lịch sử quan trọng của nhà Mạc, nằm ở xã Hưng Đạo, thành phố Cao Bằng. Đây là nơi thiết triều của ba đời vua Mạc, kéo dài suốt 83 năm. Các nghiên cứu khảo cổ học cho thấy thành Bản Phủ được xây dựng từ thời Lê - Mạc, và hiện nay vẫn còn nhiều di tích gắn liền với lịch sử của nhà Mạc, như giếng Bó Phủ, cung Hoàng Phi, và các di tích khác. Di tích này phản ánh sự hưng thịnh của triều Mạc trong suốt thời kỳ trị vì và là một phần quan trọng trong di sản văn hóa Việt Nam.
PHẦN II: CÂU HỎI ÔN TẬP
1. SỰ RA ĐỜI CỦA VƯƠNG TRIỀU MẠC.
CH:
Đầu thế kỷ XVI, nhà Lê sơ lâm vào khủng hoảng suy yếu. Các vua Lê như Lê Uy Mục và Lê Tượng Dực chỉ lo ăn chơi và sa đọa. Quan lại và địa chủ hoành hành, chiếm đoạt ruộng đất và bóc lột nhân dân. Các thế lực phong kiến nổi dậy, tranh chấp quyền lực, với Mạc Đăng Dung là thế lực mạnh nhất. Phong trào đấu tranh của nhân dân bùng nổ ở nhiều nơi. Năm 1527, Mạc Đăng Dung phế truất vua Lê và lập triều Mạc.
2. CÁC CUỘC XUNG ĐỘT NAM- BẮC TRIỀU, TRỊNH NGUYỄN.
CH:
Cuối triều Lê, các thế lực cát cứ nổi lên khắp nơi tranh giành quyền lực. Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê lập ra nhà Mạc (Bắc triều) vào năm 1527. Năm 1533, Nguyễn Kim chạy vào Thanh Hóa lập người thuộc dòng dõi nhà Lê lên làm vua, lập ra Nam triều. Chiến tranh Nam - Bắc triều sau đó nổ ra và kéo dài trong suốt thế kỷ XVI và XVII.
3. HỆ QUẢ XUNG ĐỘT NAM- BẮC TRIỀU, TRỊNH NGUYỄN.
CH:
Xung đột Nam - Bắc triều và Trịnh - Nguyễn đã gây chia rẽ đất nước thành hai miền. Hệ quả là những tổn thất lớn về người và của, các làng mạc bị tàn phá, đời sống nhân dân khốn cùng. Kinh tế bị tàn phá, sản xuất đình trệ và việc trao đổi buôn bán giữa các vùng gặp rất nhiều khó khăn.
