CH1: Dựa vào tư liệu 16.1 (SGK trang 66), em hãy cho biết mục đích của cuộc Duy tân Minh Trị là gì.
Lời giải chi tiết:
Mục đích chính của cuộc Duy tân Minh Trị là lật đổ sự thống trị của giai cấp phong kiến, thiết lập nền chuyên chính tư sản, và tạo điều kiện cho chủ nghĩa tư bản phát triển tại Nhật Bản. Cuộc duy tân này nhằm hiện đại hóa đất nước, giúp Nhật Bản thoát khỏi tình trạng lạc hậu, bảo vệ đất nước khỏi sự xâm lược của các đế quốc phương Tây, đồng thời xây dựng một nền kinh tế, chính trị và xã hội mới, thúc đẩy sự phát triển của quốc gia trong thế kỷ XX.
CH2: Nêu nội dung chính và ý nghĩa của cuộc Duy tân Minh Trị.
Lời giải chi tiết:
Nội dung chính của cuộc Duy tân Minh Trị:
Về chính trị: Nhật Bản thiết lập một chính phủ theo mô hình của Đức sau thống nhất (1871), ban hành Hiến pháp Minh Trị (1889), và thành lập Quốc hội.
Về kinh tế: Nhật Bản thống nhất tiền tệ, thị trường, cho phép mua bán ruộng đất, xây dựng cơ sở hạ tầng như đường sá và cầu cống, phát triển nền kinh tế tư bản chủ nghĩa.
Về giáo dục: Thi hành chế độ giáo dục bắt buộc, tăng cường giảng dạy về khoa học và kỹ thuật, cử thanh niên ưu tú đi du học phương Tây để tiếp thu kiến thức.
Về quân sự: Tổ chức quân đội theo kiểu phương Tây, thực hiện nghĩa vụ quân sự, đóng tàu chiến, sản xuất vũ khí hiện đại.
Ý nghĩa:
Đối với Nhật Bản: Cuộc Duy tân Minh Trị đã tạo ra một cuộc cách mạng tư sản không triệt để, giúp Nhật Bản từ một quốc gia phong kiến trở thành một quốc gia theo con đường tư bản chủ nghĩa. Cuộc cách mạng này đã mở đường cho Nhật Bản phát triển nhanh chóng, trở thành cường quốc kinh tế và quân sự ở châu Á và là một trong những đế quốc hùng mạnh duy nhất ở khu vực này.
Đối với quốc tế: Cuộc Duy tân Minh Trị đã có ảnh hưởng lớn đến các nước trong khu vực, đặc biệt là Trung Quốc và Việt Nam, nơi có những phong trào canh tân tìm kiếm sự cải cách và học hỏi từ Nhật Bản.
2. SỰ HÌNH THÀNH CHỦ NGHĨA ĐẾ QUỐC Ở NHẬT VÀO CUỐI THẾ KỶ XIX ĐẦU THẾ KỈ XX.
CH: Quan sát lược đồ 16.3 (SGK trang 67) và dựa vào thông tin trong bài, em hãy nêu những biểu hiện của sự hình thành chủ nghĩa đế quốc ở Nhật Bản vào cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX.
Lời giải chi tiết:
Cuối thế kỷ XIX: Nhật Bản bắt đầu xuất hiện các công ty độc quyền lớn, ví dụ như Mitsubishi và Mitsui, chiếm lĩnh nền kinh tế và ảnh hưởng sâu rộng đến chính trị và xã hội. Các công ty này đóng vai trò lớn trong việc thúc đẩy nền công nghiệp và tạo dựng ảnh hưởng toàn cầu.
Đầu thế kỷ XX: Nhật Bản đẩy mạnh chính sách xâm lược và bành trướng. Nhật tiến hành chiến tranh với Trung Quốc (1894-1895), chiến tranh với Nga (1904-1905), và sau đó chiếm đóng nhiều thuộc địa như Đài Loan, bán đảo Liêu Đông, cảng Lữ Thuận, Sakhalin, Triều Tiên và Sơn Đông. Những hành động này thể hiện rõ sự chuyển mình của Nhật Bản thành một đế quốc hùng mạnh ở châu Á, sánh ngang với các cường quốc phương Tây.
LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG
CH1: Trong cuộc Duy tân Minh Trị, cải cách nào có ý nghĩa quan trọng nhất để Nhật Bản trở thành đế quốc hùng mạnh vào đầu thế kỷ XX?
Lời giải chi tiết:
Cải cách quan trọng nhất trong cuộc Duy tân Minh Trị là cải cách giáo dục. Việc áp dụng chế độ giáo dục bắt buộc và đưa các thanh niên ưu tú đi du học phương Tây giúp Nhật Bản phát triển một đội ngũ nhân tài với kiến thức khoa học và kỹ thuật tiên tiến. Điều này không chỉ cung cấp nguồn lực lao động chất lượng cao cho nền kinh tế mà còn tạo ra những nhà lãnh đạo có khả năng quản lý, tổ chức và phát triển quốc gia.
Giáo dục có vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao dân trí, phát triển trí tuệ và tạo ra những nhân tài có khả năng thúc đẩy sự phát triển của đất nước. Việc phát triển giáo dục giúp Nhật Bản ứng dụng những kiến thức và công nghệ mới, từ đó nhanh chóng vươn lên thành một đế quốc mạnh mẽ.
CH2: Sau khi tìm hiểu về lịch sử Nhật Bản từ giữa thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX, theo em, cần học hỏi điều gì để đất nước phát triển.
Lời giải chi tiết:
Để đất nước phát triển, cần học hỏi và tiếp thu có chọn lọc những tri thức tiến bộ từ các quốc gia tiên tiến. Cần tập trung vào giáo dục, nâng cao chất lượng nhân lực, và khuyến khích nghiên cứu khoa học để sáng tạo ra những giải pháp mới cho các vấn đề xã hội và kinh tế.
Quan trọng hơn là phải cải cách và đổi mới những phương diện còn lạc hậu, chống lại những yếu tố cản trở sự phát triển trong xã hội, để hướng đến một xã hội văn minh, thịnh vượng và công bằng hơn. Cần thúc đẩy tinh thần đoàn kết, đổi mới tư duy, và áp dụng khoa học công nghệ để thúc đẩy nền kinh tế và phát triển toàn diện đất nước.
