BÀI 15: TRUNG QUỐC
PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK
1. QUÁ TRÌNH XÂM LƯỢC TRUNG QUỐC CỦA CÁC NƯỚC ĐẾ QUỐC.
CH: Quá trình xâm lược Trung Quốc của các nước đế quốc đã diễn ra như thế nào?
Lời giải chi tiết:
Quá trình xâm lược Trung Quốc của các nước đế quốc bắt đầu với Chiến tranh thuốc phiện (1840 - 1842). Nguyên nhân xuất phát từ việc triều đình nhà Thanh cấm buôn bán thuốc phiện, điều này khiến Anh quyết định tấn công Trung Quốc để bảo vệ quyền lợi buôn bán thuốc phiện. Sau khi bị đánh bại, triều đình nhà Thanh phải ký với Anh bản Hiệp ước Nam Kinh (1842), mở cửa các cảng thương mại và nhượng bộ cho các quyền lợi của Anh ở Trung Quốc.
Sau thất bại trong chiến tranh với Anh, Trung Quốc tiếp tục phải ký nhiều hiệp ước bất bình đẳng với các cường quốc khác. Các nước đế quốc như Đức, Anh, Nga, Pháp, Nhật Bản bắt đầu chia nhau các vùng lãnh thổ và quyền lợi tại Trung Quốc.
Đức chiếm vùng Sơn Đông.
Anh chiếm vùng châu thổ sông Dương Tử.
Nga và Nhật Bản chiếm vùng Đông Bắc.
Pháp chiếm vùng Vân Nam, Quảng Tây, Quảng Đông.
Quá trình này đánh dấu sự xâm lược và phân chia Trung Quốc thành những vùng ảnh hưởng của các nước đế quốc, làm suy yếu nghiêm trọng quyền lực của nhà Thanh và ảnh hưởng đến nền kinh tế, chính trị của Trung Quốc.
2. CÁCH MẠNG TÂN HỢI (1911).
CH: Trình bày những nét chính về diễn biến, kết quả, ý nghĩa của Cách mạng Tân Hợi.
Lời giải chi tiết:
Diễn biến chính của Cách mạng Tân Hợi:
Ngày 10 - 10 - 1911, Cách mạng Tân Hợi bùng nổ tại Vũ Xương, sau đó lan rộng ra các tỉnh miền Nam và miền Trung Trung Quốc. Mọi tầng lớp xã hội, đặc biệt là các lực lượng quân sự, đã nổi dậy chống lại triều đình nhà Thanh.
Ngày 29 - 12 - 1911, chính phủ lâm thời tuyên bố thành lập Trung Hoa Dân quốc, Tôn Trung Sơn được bầu làm Tổng thống.
Ngày 12 - 2 - 1912, Hoàng đế Phổ Nghi của nhà Thanh thoái vị, chính thức đánh dấu sự sụp đổ của chế độ quân chủ chuyên chế tồn tại hàng ngàn năm tại Trung Quốc.
Tháng 2 - 1912, Tôn Trung Sơn đã mắc phải sai lầm khi thương lượng với Viên Thế Khải (một quan đại thần của nhà Thanh), đồng ý nhường chức Tổng thống cho ông ta. Việc này đã khiến cách mạng mất đi sự lãnh đạo kiên định và Cách mạng Tân Hợi kết thúc một cách không trọn vẹn.
Kết quả:
Chính quyền nhà Thanh bị lật đổ, nền quân chủ chuyên chế chấm dứt.
Thành lập Trung Hoa Dân quốc, một quốc gia theo chế độ dân chủ tư sản, mặc dù vẫn chưa có sự thay đổi sâu rộng trong xã hội.
Ý nghĩa:
Cách mạng Tân Hợi là một cuộc cách mạng dân chủ tư sản, đánh dấu sự kết thúc của chế độ phong kiến chuyên chế Mãn Thanh và mở ra cơ hội phát triển cho nền kinh tế tư bản chủ nghĩa ở Trung Quốc.
Cách mạng này có ảnh hưởng lớn đến phong trào giải phóng dân tộc trong khu vực, bao gồm Việt Nam và các nước châu Á khác, làm gương mẫu cho các cuộc cách mạng chống phong kiến và đế quốc.
Tuy nhiên, Cách mạng Tân Hợi vẫn còn nhiều hạn chế:
Không đề cập đến vấn đề chống đế quốc.
Không quyết liệt trong việc chống phong kiến và giải quyết các vấn đề xã hội như ruộng đất cho nông dân.
LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG
CH1: Kết quả quan trọng nhất mà các cuộc Cách mạng Tân Hợi đạt được là gì? Kết quả của cuộc Cách mạng Tân Hợi (1911) có đáp ứng các nội dung của chủ nghĩa Tam dân không?
Lời giải chi tiết:
Kết quả quan trọng nhất của Cách mạng Tân Hợi là việc lật đổ triều đại Mãn Thanh, chấm dứt một chế độ quân chủ chuyên chế kéo dài hàng nghìn năm, tạo tiền đề cho chế độ dân chủ tư sản phát triển tại Trung Quốc.
Tuy nhiên, kết quả này chưa đáp ứng đầy đủ các nội dung của chủ nghĩa Tam dân (Dân tộc độc lập, Dân quyền tự do, Dân sinh hạnh phúc) vì sau khi cách mạng kết thúc:
Trung Quốc vẫn lệ thuộc vào các nước đế quốc.
Vấn đề ruộng đất cho nông dân không được giải quyết, không có những cải cách sâu rộng trong xã hội.
CH2: Nội dung nào của tư tưởng Tam dân vẫn còn giá trị đối với xã hội hiện nay? Tại sao?
Lời giải chi tiết:
Chủ nghĩa dân tộc (Dân tộc độc lập): Tôn Trung Sơn cho rằng dân tộc độc lập là điều kiện tiên quyết để Trung Quốc thoát khỏi sự áp bức và thống trị của các đế quốc. Ông tin rằng tinh thần đoàn kết dân tộc sẽ giúp Trung Quốc vượt qua mọi khó khăn và thách thức. Đây là một quan điểm vẫn còn giá trị đối với xã hội hiện nay, vì tinh thần đoàn kết và chống ngoại xâm luôn là yếu tố quan trọng trong việc bảo vệ độc lập dân tộc trong bối cảnh toàn cầu hóa và các mối đe dọa từ các thế lực bên ngoài.
Chủ nghĩa dân quyền (Dân quyền tự do): Tôn Trung Sơn nhấn mạnh tầm quan trọng của quyền tự do và quyền lợi của nhân dân trong một xã hội dân chủ. Ông cho rằng nhân dân có quyền được tuyển cử, bãi miễn, và có quyền tự quyết định vận mệnh của mình. Quan điểm này vẫn còn giá trị mạnh mẽ trong xã hội hiện đại, khi mà quyền tự do và dân chủ vẫn là những nguyên tắc cơ bản trong các xã hội tiến bộ.
Tư tưởng Tam dân của Tôn Trung Sơn có giá trị lớn trong việc định hướng sự phát triển của các quốc gia, đặc biệt là trong việc đảm bảo quyền lợi của nhân dân và độc lập dân tộc trong bối cảnh thế giới hiện đại.
Tìm kiếm học tập môn lịch sử 8