BÀI 5: SỰ CHUYỂN BIẾN TỪ XÃ HỘI NGUYÊN THỦY SANG XÃ HỘI CÓ GIAI CẤP
Hệ Thống Câu Hỏi
1. Tại sao xã hội nguyên thủy dần chuyển sang xã hội có giai cấp?
Câu hỏi:
Những yếu tố nào dẫn đến sự chuyển biến từ xã hội nguyên thủy sang xã hội có giai cấp?
Vai trò của lao động và sự phát triển kinh tế trong quá trình này là gì?
2. Các biểu hiện của sự chuyển biến xã hội
Câu hỏi:
Quá trình chuyển biến từ xã hội bình đẳng sang xã hội có giai cấp diễn ra như thế nào?
Các yếu tố nào cho thấy sự xuất hiện của bất bình đẳng trong xã hội?
3. Hệ quả của sự chuyển biến xã hội
Câu hỏi:
Sự xuất hiện của giai cấp đã ảnh hưởng như thế nào đến tổ chức xã hội?
Vai trò của nhà nước trong xã hội có giai cấp là gì?
Phần Giải Chi Tiết
1. Tại sao xã hội nguyên thủy dần chuyển sang xã hội có giai cấp?
a. Yếu tố kinh tế
Phát triển sản xuất:
Trong xã hội nguyên thủy, con người chủ yếu dựa vào lao động thủ công với năng suất thấp. Khi sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi và thủ công nghiệp phát triển, năng suất lao động tăng lên.
Việc sản xuất dư thừa của cải dẫn đến sự tích lũy tài sản, tạo ra sự chênh lệch giữa các cá nhân và gia đình.
Sự phân công lao động:
Ban đầu, lao động trong xã hội nguyên thủy rất đơn giản và chủ yếu mang tính cộng đồng.
Khi sản xuất phát triển, con người bắt đầu chuyên môn hóa lao động (nông nghiệp, chăn nuôi, thủ công). Sự phân công này làm nảy sinh sự bất bình đẳng trong phân phối của cải.
b. Tác động xã hội
Bất bình đẳng kinh tế:
Một số cá nhân, gia đình nắm giữ nhiều của cải hơn, trong khi những người khác có ít hoặc không có tài sản.
Quan hệ cộng đồng dần bị thay thế bởi quan hệ sở hữu tư nhân, dẫn đến sự phân chia giai cấp.
Quan hệ sản xuất thay đổi:
Từ quan hệ bình đẳng trong lao động, xã hội chuyển sang hình thức người có của cải bóc lột sức lao động của người khác.
2. Các biểu hiện của sự chuyển biến xã hội
a. Quá trình chuyển biến từ xã hội bình đẳng sang xã hội có giai cấp
Chuyển từ sở hữu chung sang sở hữu tư nhân:
Ban đầu, tài sản được chia sẻ chung trong cộng đồng. Tuy nhiên, khi sản xuất phát triển, của cải dư thừa trở thành tài sản tư nhân, tạo ra khoảng cách giữa các nhóm người.
Hình thành tầng lớp lãnh đạo:
Những người có quyền lực, nắm giữ nhiều của cải dần trở thành tầng lớp lãnh đạo, chi phối đời sống xã hội.
Phân hóa xã hội:
Xã hội phân hóa thành hai giai cấp chính:
Giai cấp thống trị: Những người nắm giữ tài sản và quyền lực.
Giai cấp bị trị: Những người không có tài sản, phụ thuộc vào lao động thuê mướn hoặc bị bóc lột.
b. Các yếu tố thể hiện sự bất bình đẳng
Tích lũy tài sản:
Một số cá nhân, gia đình sở hữu nhiều đất đai, gia súc và công cụ lao động.
Chế độ lao động:
Người lao động tự do dần trở thành lao động phụ thuộc, làm thuê hoặc bị cưỡng bức lao động.
3. Hệ quả của sự chuyển biến xã hội
a. Tổ chức xã hội thay đổi
Xuất hiện giai cấp:
Giai cấp thống trị và giai cấp bị trị hình thành, xã hội không còn mang tính bình đẳng như thời nguyên thủy.
Hình thành các tập đoàn quyền lực:
Các cá nhân, gia đình giàu có thường chi phối quyền lực kinh tế, chính trị trong cộng đồng.
b. Vai trò của nhà nước trong xã hội có giai cấp
Xuất hiện nhà nước:
Nhà nước được hình thành để bảo vệ lợi ích của giai cấp thống trị, duy trì trật tự xã hội.
Nhà nước là công cụ để thực thi luật pháp, tổ chức quân đội và thu thuế.
Quan hệ xã hội trở nên phức tạp:
Quan hệ giữa các giai cấp bị chi phối bởi lợi ích kinh tế và quyền lực.
Luyện Tập Và Vận Dụng
Câu hỏi 1: Những yếu tố nào dẫn đến sự chuyển biến từ xã hội nguyên thủy sang xã hội có giai cấp?
Phát triển sản xuất, phân công lao động và sự tích lũy tài sản đã dẫn đến bất bình đẳng kinh tế và phân hóa xã hội.
Câu hỏi 2: Các biểu hiện của sự bất bình đẳng trong xã hội là gì?
Biểu hiện qua sự tích lũy tài sản tư nhân, sự phân hóa giàu nghèo và hình thành giai cấp thống trị và bị trị.
Câu hỏi 3: Vai trò của nhà nước trong xã hội có giai cấp là gì?
Nhà nước bảo vệ lợi ích của giai cấp thống trị, duy trì trật tự xã hội và tổ chức các hoạt động kinh tế, quân sự.
Kết Luận
Sự chuyển biến từ xã hội nguyên thủy sang xã hội có giai cấp là một bước ngoặt lớn trong lịch sử loài người, đánh dấu sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế, xã hội và tổ chức chính trị. Quá trình này cho thấy vai trò quan trọng của lao động và sản xuất trong việc thay đổi cấu trúc xã hội. Tuy nhiên, sự hình thành giai cấp cũng đặt ra những vấn đề về bất bình đẳng và mâu thuẫn xã hội, là động lực cho những thay đổi tiếp theo trong lịch sử nhân loại.
