BÀI 20: VƯƠNG QUỐC CHAMPA TỪ THẾ KỶ II ĐẾN THẾ KỶ X
PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK
1. Quá trình thành lập, phát triển và suy vong của Champa
Câu hỏi:
Em hãy nêu quá trình hình thành và phát triển của vương quốc Champa.
Trả lời:
Hình thành:
Cuối thế kỷ II, Khu Liên, một thủ lĩnh địa phương, đã lãnh đạo nhân dân khởi nghĩa, giành quyền tự chủ, thành lập nước Lâm Ấp.
Kinh đô được đặt tại Shinhapura (Duy Xuyên, Quảng Nam ngày nay).
Phát triển:
Lâm Ấp mở rộng lãnh thổ về phía Nam, trải dài từ dãy Hoành Sơn đến sông Đồng Nai.
Từ thế kỷ IX, lãnh thổ Champa đạt cực thịnh, bao gồm toàn bộ vùng ven biển miền Trung.
Champa phát triển mạnh mẽ về thương mại, kiến trúc và văn hóa nhờ giao lưu với Ấn Độ và các quốc gia Đông Nam Á khác.
Suy vong:
Cuối thế kỷ X, vương triều thứ ba kết thúc, đánh dấu sự suy yếu của Champa trước sức ép từ Đại Việt và các thế lực bên ngoài.
2. Kinh tế và tổ chức xã hội của Champa
Câu hỏi:
Em hãy nêu những hoạt động kinh tế chính của cư dân vương quốc Champa. Hoạt động nào quan trọng nhất? Vì sao?
Dựa vào sơ đồ, em hãy cho biết: Xã hội Champa có những tầng lớp nào? Mô tả công việc của họ.
Trả lời:
Hoạt động kinh tế chính:
Hoạt động quan trọng nhất: Nông nghiệp là nền tảng vì cung cấp lương thực, đảm bảo sự ổn định của xã hội và là cơ sở cho các ngành kinh tế khác phát triển.
Nông nghiệp: Trồng lúa nước là ngành kinh tế chủ lực, sử dụng guồng nước, công cụ bằng sắt và sức kéo trâu bò để canh tác.
Khai thác khoáng sản, lâm sản: Champa nổi tiếng với vàng, hổ phách, ngà voi, sừng tê giác, và đặc biệt là trầm hương.
Thủ công nghiệp: Sản xuất đồ gốm, chế tác lâm sản, đan lát và làm đồ trang sức.
Thương mại: Giao thương trên biển với các nước trong khu vực và Ấn Độ, trao đổi hàng hóa như thủy hải sản, gốm, và trầm hương.
Tổ chức xã hội:
Vua: Người đứng đầu, nắm quyền cai trị tối cao.
Quý tộc và tu sĩ: Thuộc tầng lớp cao quý, quản lý hành chính và thực hiện các nghi lễ tôn giáo.
Nông dân: Chiếm đa số, lao động sản xuất nông nghiệp, khai thác lâm sản và đánh cá.
Thợ thủ công và thương nhân: Sản xuất và buôn bán các sản phẩm phục vụ đời sống.
3. Những thành tựu văn hóa tiêu biểu
Câu hỏi:
Quan sát các hình từ 20.5 đến 20.7, em hãy nêu những thành tựu văn hóa tiêu biểu của Champa từ thế kỷ II đến thế kỷ X.
Trả lời:
Chữ viết: Từ thế kỷ IV, người Chăm đã sáng tạo chữ viết dựa trên chữ Phạn của Ấn Độ, phát triển thành chữ Chăm cổ.
Tôn giáo: Champa tiếp thu và phát triển mạnh mẽ hai tôn giáo lớn là Ấn Độ giáo (Bà-la-môn giáo) và Phật giáo.
Âm nhạc và múa: Âm nhạc và nghệ thuật múa đặc sắc, gắn liền với các nghi lễ tôn giáo.
Kiến trúc: Các tháp Chăm như tháp Mỹ Sơn, tháp Po Nagar là biểu tượng đặc trưng của nền kiến trúc Chăm, kết hợp hài hòa giữa kỹ thuật xây dựng và nghệ thuật chạm khắc.
Nghệ thuật: Các tượng thờ, chạm khắc đá, phù điêu trên các tháp Chăm thể hiện sự tinh xảo và phong phú về hình thức.
LUYỆN TẬP – VẬN DỤNG
LUYỆN TẬP
Biển giữ vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế của cư dân Champa xưa như thế nào?
Biển cung cấp nguồn tài nguyên dồi dào như cá, tôm và thủy hải sản.
Là con đường giao thương chính để cư dân Champa trao đổi sản vật với các nước trong khu vực và Ấn Độ.
Những hoạt động kinh tế chủ yếu của cư dân Champa xưa. Hoạt động kinh tế nào vẫn được cư dân miền Trung ngày nay chú trọng?
Thủ công nghiệp: Làm gốm, dệt vải, chế tác trang sức.
Buôn bán: Giao thương với các nước khu vực và quốc tế.
Ngày nay, cư dân miền Trung vẫn chú trọng đến nghề đánh bắt cá và làm gốm.
VẬN DỤNG
Câu hỏi:
Những thành tựu văn hóa tiêu biểu của vương quốc Champa vẫn được bảo tồn đến nay? Di tích văn hóa Chăm nào được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới?
Trả lời:
Những thành tựu văn hóa tiêu biểu còn bảo tồn:
Các tháp Chăm như tháp Mỹ Sơn, Po Nagar, Trà Kiệu, Khương Mỹ, Chánh Lộ, Tháp Mẫm.
Các tác phẩm điêu khắc, tượng thờ, và phù điêu.
Âm nhạc, múa Chăm truyền thống.
Di sản được UNESCO công nhận: Thánh địa Mỹ Sơn (Quảng Nam) là di sản văn hóa thế giới, đại diện cho nền kiến trúc và nghệ thuật độc đáo của Champa.
PHẦN KẾT LUẬN
Vương quốc Champa từ thế kỷ II đến thế kỷ X đã để lại dấu ấn đậm nét trong lịch sử và văn hóa Việt Nam. Những thành tựu về chữ viết, tôn giáo, kiến trúc và nghệ thuật của Champa không chỉ khẳng định sự phát triển rực rỡ của một nền văn minh mà còn là nguồn cảm hứng và giá trị quý báu trong kho tàng văn hóa dân tộc.
