Bài 10: Cuộc cải cách của Lê Thánh Tông (Thế kỉ XV)
Giải Câu hỏi mục 1 trang 65 SGK Lịch sử 11 Kết nối tri thức – KNTT
Bối cảnh lịch sử cuộc cải cách của Lê Thánh Tông?
Cuộc cải cách của Lê Thánh Tông diễn ra trong bối cảnh đất nước Đại Việt đang trên đà phát triển mạnh mẽ sau khi nhà Lê vừa giành lại độc lập từ tay nhà Minh, đánh bại quân xâm lược, và xây dựng lại đất nước. Tuy nhiên, triều đại nhà Lê cũng phải đối mặt với nhiều vấn đề nội bộ như tham nhũng, tình trạng phân chia quyền lực trong triều đình, và mâu thuẫn giữa các tầng lớp quan lại.
Lê Thánh Tông, lên ngôi vào năm 1460, với sự nghiệp cải cách nổi bật, đã nhận thức được rằng để xây dựng một đất nước mạnh mẽ, cần phải cải cách từ nền tảng chính trị, quân sự, pháp luật và xã hội. Ông đã tiến hành nhiều cuộc cải cách quan trọng nhằm củng cố quyền lực của nhà vua, giảm bớt sự phân hóa trong quan lại, và xây dựng một nền tảng pháp lý vững chắc cho đất nước. Điều này cũng nhằm duy trì sự ổn định trong triều đình và thúc đẩy sự phát triển của xã hội.
Những điểm tiến bộ của bộ Luật Hồng Đức?
Bộ Luật Hồng Đức (từ năm 1470) là một trong những thành tựu lớn của cuộc cải cách do Lê Thánh Tông thực hiện. Đây là bộ luật toàn diện và có giá trị trong việc điều chỉnh các vấn đề về quản lý nhà nước và xã hội trong thời kỳ đó. Những điểm tiến bộ của bộ luật này bao gồm:
Mở rộng quyền lợi cho nông dân: Bộ luật quy định rõ ràng về quyền và nghĩa vụ của nông dân, giúp họ có được sự bảo vệ hợp lý hơn trong xã hội phong kiến.
Cải cách pháp lý: Bộ luật quy định rõ về các loại hình tội phạm và hình phạt, đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong việc xét xử.
Nhấn mạnh đạo lý và nghĩa vụ công dân: Bộ luật đã đưa ra những quy định liên quan đến đạo đức, lối sống của các tầng lớp trong xã hội, đặc biệt là những quan lại và vua chúa.
Quy định về hôn nhân, gia đình: Những quy định về hôn nhân, gia đình được thể hiện một cách hợp lý, bảo vệ quyền lợi của phụ nữ và trẻ em trong xã hội phong kiến.
Cải cách hành chính: Bộ luật cũng điều chỉnh một số vấn đề về hành chính, giúp cho việc quản lý nhà nước trở nên hiệu quả hơn.
Bộ Luật Hồng Đức không chỉ có giá trị trong việc xây dựng một nền pháp lý ổn định mà còn phản ánh sự tiến bộ trong tư duy pháp luật của triều đại Lê Thánh Tông.
Những nội dung cơ bản trong cải cách của vua Lê Thánh Tông?
Cải cách chính trị: Lê Thánh Tông đã củng cố quyền lực trung ương và giảm bớt quyền lực của các tướng lĩnh địa phương. Ông thực hiện việc sắp xếp lại bộ máy chính quyền, thiết lập một hệ thống quan lại chặt chẽ, phân chia quyền lực rõ ràng.
Cải cách quân sự: Lê Thánh Tông tổ chức lại quân đội, tăng cường tính kỷ luật và hiệu quả chiến đấu. Các tướng lĩnh được tuyển chọn dựa trên tài năng thực sự, và quân đội được trang bị tốt hơn.
Cải cách pháp luật: Bộ Luật Hồng Đức được ban hành trong thời kỳ này, quy định rõ ràng về hình phạt và quyền lợi của các tầng lớp trong xã hội, đồng thời cũng khẳng định quyền lực của vua trong việc xét xử và điều hành đất nước.
Cải cách hành chính: Lê Thánh Tông cũng cải cách hành chính thông qua việc phân chia lại các đơn vị hành chính, tổ chức lại bộ máy chính quyền, đặc biệt là hệ thống quan lại. Các quan lại được tuyển chọn từ những người có tài năng thực sự.
Cải cách xã hội: Ông cũng chú trọng đến việc nâng cao đời sống của nông dân và các tầng lớp thấp hơn trong xã hội, bảo vệ quyền lợi của họ trước sự xâm phạm của các thế lực trong xã hội phong kiến.
Kết quả và ý nghĩa cuộc cải cách của vua Lê Thánh Tông?
Kết quả:
Tạo dựng một nền tảng vững chắc cho triều đại: Cải cách chính trị và pháp luật đã giúp củng cố quyền lực của triều Lê, ổn định triều đình và giảm bớt mâu thuẫn trong quan lại.
Quản lý đất nước hiệu quả hơn: Bộ Luật Hồng Đức đã làm cho hệ thống pháp lý trở nên minh bạch, công bằng, và có tính ổn định cao, từ đó giúp quản lý xã hội một cách hiệu quả hơn.
Quân đội mạnh mẽ: Cải cách quân sự giúp quân đội trở nên hùng mạnh, sẵn sàng bảo vệ đất nước khỏi sự xâm lược của các thế lực bên ngoài.
Ý nghĩa:
Tăng cường quyền lực trung ương: Các cải cách chính trị và quân sự giúp củng cố sự lãnh đạo của nhà vua, tạo điều kiện thuận lợi cho sự ổn định và phát triển của đất nước.
Khẳng định quyền lực của pháp luật: Bộ Luật Hồng Đức đã đặt nền móng cho hệ thống pháp lý lâu dài, bảo vệ quyền lợi của nhân dân và củng cố sự công bằng trong xã hội.
Tạo động lực phát triển lâu dài: Các cải cách của Lê Thánh Tông không chỉ giúp xây dựng một nhà nước mạnh mẽ, mà còn tạo ra những chính sách có lợi cho các tầng lớp xã hội, đặc biệt là nông dân.
Luyện tập 1
Lập sơ đồ tư duy về bối cảnh lịch sử, nội dung chủ yếu và kết quả, ý nghĩa cải cách của vua Lê Thánh Tông?
Cải cách của vua Lê Thánh Tông
|
-------------------------------------------------
| |
Bối cảnh lịch sử Nội dung cải cách
| |
- Nhà Lê chiến thắng quân Minh - Cải cách chính trị
- Đất nước phát triển nhưng vẫn còn - Cải cách quân sự
tham nhũng, phân hóa xã hội - Cải cách pháp luật
- Nhu cầu cải cách để ổn định - Cải cách hành chính
và phát triển đất nước - Cải cách xã hội
- Cần củng cố hệ thống chính trị, - Cải cách giáo dục
quân sự, pháp luật
Kết quả và Ý nghĩa
|
- Quyền lực nhà vua được củng cố - Xây dựng nhà nước vững mạnh
- Quân đội mạnh mẽ bảo vệ đất nước - Pháp luật minh bạch và công bằng
- Bộ Luật Hồng Đức được ban hành - Quản lý hành chính hiệu
Luyện tập 2
Vẽ sơ đồ tổ chức bộ máy nhà nước thời vua Lê Thánh Tông:
Nội các (Tể tướng) Bộ (Bộ trưởng) Quân đội (Tướng)
| | |
----------------------------------------------
| | | |
Các quan trong nội các Các bộ trưởng các bộ chính quyền
| |
Bộ Lại (Nhân sự) Bộ Hình (Pháp lý) Bộ Lễ (Lễ nghi)
| |
Bộ Binh (Quân sự) Bộ Công (Xây dựng và công việc)
Vận dụng
Bài học từ cải cách của vua Lê Thánh Tông trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước hiện nay:
Một số bài học quan trọng từ cải cách của Lê Thánh Tông mà chúng ta có thể vận dụng trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước hiện nay bao gồm:
Tăng cường vai trò của chính quyền trung ương: Một chính quyền mạnh mẽ và ổn định từ trung ương sẽ tạo ra nền tảng vững chắc cho sự phát triển kinh tế và xã hội.
Phát triển quân sự mạnh mẽ để bảo vệ đất nước: Một quân đội hiện đại và có tổ chức tốt sẽ đảm bảo an ninh quốc gia, bảo vệ đất nước khỏi những mối đe dọa từ bên ngoài.
Xây dựng một hệ thống pháp luật minh bạch: Cải cách pháp luật để bảo vệ quyền lợi của người dân và đảm bảo sự công bằng trong xã hội là yếu tố quan trọng để xây dựng một đất nước phát triển.
Cải cách hành chính, chú trọng tuyển chọn nhân tài: Để đạt được sự phát triển bền vững, việc cải cách hành chính và tuyển chọn nhân tài theo tiêu chí năng lực thực sự là rất cần thiết.
Những bài học này có thể được áp dụng trong việc cải thiện quản lý nhà nước, phát triển kinh tế và củng cố xã hội trong thời đại hiện nay.
