Giải Bài tập 1 trang 114 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Quy trình trồng trọt là một chuỗi các công việc mà nông dân cần thực hiện từ khi chuẩn bị đất cho đến khi thu hoạch sản phẩm. Quy trình này bao gồm các bước cơ bản sau:
Chuẩn bị đất trồng: Trước khi trồng, cần phải làm đất để đất tơi xốp và thoáng khí, giúp cây dễ dàng phát triển. Công đoạn này bao gồm việc cày, xới đất để làm đất mềm, dễ thấm nước. Đối với các cây trồng trong chậu hoặc khu vực trồng có diện tích nhỏ, cần chú ý đến độ sâu của đất và độ tơi xốp để cây có thể phát triển tốt. Ví dụ, trong trường hợp trồng rau, đất cần được làm tơi xốp và sạch sẽ để dễ dàng gieo hạt giống.
Gieo trồng: Sau khi đất đã chuẩn bị xong, tiến hành gieo hạt giống hoặc trồng cây con. Cần chú ý đến khoảng cách giữa các cây để đảm bảo sự phát triển tốt của từng cây, không làm cho cây bị cạnh tranh ánh sáng, nước, và dinh dưỡng. Ví dụ, khi trồng cây lúa, phải đảm bảo khoảng cách giữa các cây đủ để chúng phát triển tốt mà không bị chen chúc.
Chăm sóc cây trồng: Chăm sóc bao gồm việc tưới nước, bón phân, làm cỏ, và kiểm tra sâu bệnh. Tưới nước đúng cách giúp cây không bị thiếu nước trong quá trình phát triển. Bón phân là rất quan trọng để cây có đủ chất dinh dưỡng, đặc biệt là khi cây đang trong giai đoạn ra hoa hoặc kết trái. Làm cỏ và kiểm tra sâu bệnh giúp bảo vệ cây khỏi các yếu tố gây hại.
Phòng trừ sâu bệnh: Trong quá trình trồng, cây trồng có thể bị sâu bệnh tấn công, gây hại đến năng suất. Cần theo dõi và áp dụng biện pháp phòng trừ kịp thời, có thể là biện pháp hóa học, sinh học hoặc cơ học. Ví dụ, khi trồng lúa, sâu cuốn lá lúa có thể làm giảm năng suất, do đó cần có biện pháp phòng ngừa như phun thuốc bảo vệ thực vật.
Thu hoạch: Khi cây đã đủ thời gian phát triển và ra trái, thu hoạch là công đoạn cuối cùng. Thời điểm thu hoạch cần được xác định sao cho sản phẩm có chất lượng tốt nhất. Ví dụ, khi thu hoạch cà chua, cần thu hoạch khi quả chín đỏ, không quá non hoặc quá già.
Ví dụ minh họa: Trồng rau cải bẹ xanh, quy trình sẽ bao gồm việc làm đất tơi xốp, gieo hạt giống vào đất, tưới nước đều đặn, bón phân, kiểm tra sâu bệnh và thu hoạch khi cây đạt yêu cầu về kích thước và chất lượng.
Giải Bài tập 2 trang 114 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Cơ giới hóa trong trồng trọt là việc sử dụng các loại máy móc và thiết bị để thay thế hoặc hỗ trợ sức lao động của con người trong quá trình trồng trọt. Cơ giới hóa giúp nâng cao năng suất lao động, giảm thiểu sức lao động thủ công và tối ưu hóa quá trình sản xuất nông nghiệp.
Một số ứng dụng nổi bật của cơ giới hóa trồng trọt bao gồm:
Cày xới đất bằng máy: Việc sử dụng máy cày giúp làm đất nhanh chóng và đều, giảm thiểu công sức của người nông dân trong việc làm đất. Máy cày có thể làm đất với độ sâu và diện tích lớn, giúp tăng năng suất đất.
Gieo hạt bằng máy: Gieo hạt bằng máy giúp giảm bớt công việc gieo hạt thủ công, tiết kiệm thời gian và công sức. Máy gieo hạt có thể đồng đều phân bổ hạt giống vào đất với khoảng cách hợp lý, giúp cây phát triển đồng đều.
Tưới nước tự động: Hệ thống tưới nhỏ giọt và tưới phun tự động giúp tiết kiệm nước và thời gian tưới, đồng thời đảm bảo cây trồng được tưới đều đặn và hợp lý. Điều này rất quan trọng đối với các vùng đất khô hạn hoặc những khu vực trồng cây trong nhà kính.
Thu hoạch bằng máy: Các loại máy thu hoạch giúp thu hoạch nhanh chóng và giảm thiểu tổn thất trong quá trình thu hoạch, đặc biệt là với những loại cây trồng có tính chất dễ gãy hoặc dễ bị dập như lúa, ngô, và các loại rau củ quả.
Liên hệ với thực tiễn trồng trọt ở gia đình và địa phương em: Tại nhiều địa phương, việc sử dụng máy cày, máy gieo hạt, và máy thu hoạch đã giúp nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, việc sử dụng máy móc trong sản xuất nông nghiệp còn phụ thuộc vào chi phí đầu tư và sự phát triển hạ tầng cơ sở tại địa phương.
Giải Bài tập 3 trang 114 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Công nghệ cao trong thu hoạch sản phẩm trồng trọt giúp tăng hiệu quả thu hoạch và bảo vệ chất lượng sản phẩm. Các công nghệ này bao gồm:
Máy thu hoạch tự động: Máy thu hoạch tự động giúp giảm thiểu sức lao động, thu hoạch nhanh chóng và đồng đều. Các máy thu hoạch hiện đại có thể thu hoạch nhiều loại cây trồng như lúa, ngô, rau củ quả mà không gây hư hỏng cho sản phẩm.
Công nghệ bảo quản lạnh: Sản phẩm nông sản sau khi thu hoạch cần được bảo quản đúng cách để tránh hư hỏng. Công nghệ bảo quản lạnh giúp duy trì chất lượng sản phẩm và kéo dài thời gian sử dụng, đặc biệt là đối với các loại rau quả tươi sống.
Ứng dụng công nghệ chiếu xạ: Công nghệ chiếu xạ giúp khử trùng sản phẩm, ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn, nấm mốc và sâu bệnh mà không làm ảnh hưởng đến chất lượng của sản phẩm. Đây là một công nghệ quan trọng trong bảo quản thực phẩm.
Ví dụ minh họa: Tại một số trang trại trồng rau sạch, công nghệ thu hoạch tự động và bảo quản lạnh giúp nông dân thu hoạch nhanh chóng và bảo quản rau tươi lâu hơn, từ đó nâng cao giá trị sản phẩm và giảm thiểu thiệt hại.
Giải Bài tập 4 trang 114 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Công nghệ cao trong bảo quản sản phẩm trồng trọt nhằm mục đích duy trì chất lượng sản phẩm sau thu hoạch và kéo dài thời gian sử dụng. Các công nghệ này bao gồm:
Công nghệ bảo quản lạnh: Bảo quản lạnh là một trong những phương pháp phổ biến để giữ rau quả tươi lâu hơn. Bằng cách làm giảm nhiệt độ, quá trình hô hấp của sản phẩm sẽ chậm lại, giúp giữ nguyên chất lượng.
Công nghệ khí quyển điều chỉnh: Đây là công nghệ giúp điều chỉnh hàm lượng oxy và carbon dioxide trong không khí để làm giảm quá trình hô hấp của sản phẩm, giúp bảo quản rau quả lâu hơn mà không cần sử dụng chất bảo quản.
Chiếu xạ sản phẩm: Công nghệ chiếu xạ sử dụng tia gamma hoặc tia X để tiêu diệt vi sinh vật gây hại mà không làm ảnh hưởng đến chất lượng của sản phẩm. Đây là phương pháp hữu hiệu trong việc bảo quản trái cây, rau quả và các sản phẩm nông sản.
Liên hệ với thực tiễn bảo quản sản phẩm trồng trọt ở gia đình và địa phương em: Tại nhiều gia đình, các sản phẩm như rau, trái cây thường được bảo quản bằng cách bảo quản lạnh trong tủ lạnh hoặc sử dụng công nghệ bảo quản bằng khí quyển điều chỉnh, đặc biệt là khi mùa vụ thu hoạch lớn và sản phẩm cần được giữ lâu dài.
Giải Bài tập 5 trang 114 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Công nghệ cao trong chế biến sản phẩm trồng trọt bao gồm các phương pháp giúp nâng cao chất lượng sản phẩm và gia tăng giá trị kinh tế của sản phẩm. Một số công nghệ cao bao gồm:
Công nghệ sấy lạnh: Công nghệ này giúp làm khô sản phẩm mà không làm mất đi các chất dinh dưỡng có trong sản phẩm. Đây là phương pháp hữu ích cho việc chế biến các sản phẩm như trái cây, rau củ quả, giúp giữ nguyên hương vị và giá trị dinh dưỡng.
Công nghệ xử lý bằng áp suất cao: Phương pháp này sử dụng áp suất cao để tiêu diệt vi sinh vật mà không làm giảm chất lượng của sản phẩm. Đây là công nghệ phổ biến trong chế biến các loại nước trái cây, thực phẩm chế biến sẵn.
Công nghệ chiên chân không: Đây là phương pháp chế biến giúp giữ lại hương vị và dưỡng chất trong thực phẩm. Sản phẩm chế biến qua phương pháp này ít dầu mỡ và không bị ảnh hưởng nhiều đến chất lượng.
Phương pháp chế biến sản phẩm trồng trọt đang được áp dụng ở gia đình và địa phương em: Các gia đình ở địa phương em thường sử dụng phương pháp sấy khô để bảo quản nông sản như trái cây hoặc rau củ quả. Phương pháp này giúp bảo quản lâu dài và giữ được chất dinh dưỡng, đặc biệt là vào mùa thu hoạch lớn.
Giải Bài tập 6 trang 114 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Lập kế hoạch tính toán chi phí cho việc trồng và chăm sóc một loại cây trồng yêu thích không chỉ là một phần quan trọng trong việc lên kế hoạch sản xuất mà còn giúp người trồng nắm bắt được các yếu tố chi phí liên quan đến việc duy trì một vụ mùa hiệu quả. Các chi phí này bao gồm các yếu tố như chuẩn bị đất, mua giống, chi phí nhân công, chi phí cho các hoạt động chăm sóc cây trồng và thu hoạch. Đây là một quá trình dài và yêu cầu tính toán kỹ lưỡng để có thể đạt được hiệu quả kinh tế.
Các bước lập kế hoạch tính toán chi phí cho việc trồng cây trồng yêu thích:
Lựa chọn loại cây trồng: Chọn cây trồng phù hợp với điều kiện đất đai, khí hậu và nhu cầu thị trường. Ví dụ, nếu bạn yêu thích trồng cà chua, bạn cần phải tính toán các yếu tố như mùa vụ trồng, các giống cà chua phù hợp với khí hậu tại địa phương.
Chi phí chuẩn bị đất: Đầu tiên, cần tính toán chi phí cho việc làm đất, bao gồm cày xới đất, làm mịn bề mặt đất, và cải tạo đất (nếu cần). Chi phí này còn bao gồm cả việc thuê đất nếu bạn không sở hữu đất riêng.
Chi phí giống: Chi phí này bao gồm chi phí mua giống hoặc hạt giống. Trong trường hợp trồng cà chua, chi phí này có thể dao động tùy theo giống và số lượng hạt giống cần thiết cho diện tích đất.
Chi phí phân bón và thuốc bảo vệ thực vật: Cây trồng cần được cung cấp dinh dưỡng qua phân bón và được bảo vệ khỏi sâu bệnh. Chi phí này có thể thay đổi theo mức độ sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật.
Chi phí nhân công: Đây là một yếu tố không thể thiếu trong tính toán chi phí, bao gồm chi phí cho việc trồng cây, chăm sóc (tưới nước, bón phân, cắt tỉa), phòng trừ sâu bệnh và thu hoạch.
Chi phí thu hoạch: Sau khi cây đã trưởng thành và sẵn sàng thu hoạch, bạn cần tính toán chi phí thu hoạch, bao gồm nhân công và các chi phí vận chuyển sản phẩm thu hoạch đến nơi tiêu thụ hoặc lưu kho.
Chi phí bảo quản sản phẩm: Nếu bạn dự định lưu trữ sản phẩm sau thu hoạch, bạn cần tính toán chi phí bảo quản, chẳng hạn như chi phí làm mát, sấy khô, hoặc sử dụng các phương pháp bảo quản khác.
Lợi nhuận dự tính: Sau khi đã tính toán các chi phí, bạn cần tính toán lợi nhuận dự kiến từ sản phẩm bán được. Đây là yếu tố quan trọng giúp bạn đánh giá hiệu quả của quá trình sản xuất.
Ví dụ minh họa: Trồng cây cà chua
Giả sử bạn quyết định trồng cà chua với diện tích 1 ha. Bạn sẽ cần:
Chi phí giống: Bạn mua hạt giống cà chua chất lượng tốt, giá 500.000 đồng cho 1 kg hạt, đủ cho diện tích trồng 1 ha.
Chi phí phân bón và thuốc bảo vệ thực vật: Bạn sử dụng phân bón hữu cơ và thuốc bảo vệ thực vật với tổng chi phí khoảng 2.000.000 đồng cho 1 ha.
Chi phí nhân công: Bạn cần 3 công nhân trong suốt mùa vụ, chi phí nhân công ước tính là 10.000.000 đồng.
Chi phí thu hoạch: Sau khi thu hoạch, bạn cần phải thuê công nhân để thu hoạch cà chua, với chi phí khoảng 5.000.000 đồng.
Chi phí bảo quản: Bạn dự định bảo quản cà chua trong kho lạnh, với chi phí bảo quản ước tính là 1.000.000 đồng.
Tổng chi phí cho một vụ trồng cà chua trên 1 ha sẽ là 500.000 đồng (giống) + 2.000.000 đồng (phân bón, thuốc) + 10.000.000 đồng (nhân công) + 5.000.000 đồng (thu hoạch) + 1.000.000 đồng (bảo quản) = 18.500.000 đồng.
Giả sử bạn thu được sản phẩm trị giá 30.000.000 đồng từ việc bán cà chua, thì lợi nhuận sau khi trừ đi chi phí sẽ là 30.000.000 đồng - 18.500.000 đồng = 11.500.000 đồng.
Luyện tập 1 trang 100 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Việc lập kế hoạch trồng và chăm sóc cây trồng là rất quan trọng để đạt được hiệu quả kinh tế cao trong nông nghiệp. Kế hoạch này không chỉ giúp nông dân xác định các yếu tố cần thiết để trồng trọt mà còn giúp kiểm soát chi phí và tối ưu hóa lợi nhuận từ cây trồng.
