Bài 19: Quy trình trồng trọt và cơ giới hóa trong trồng trọt
Quy trình trồng trọt là gì, gồm những bước cơ bản nào? Con người đã sử dụng những loại máy móc thiết bị gì trong trồng trọt? Mục đích của việc sử dụng máy móc trong trồng trọt?
Quy trình trồng trọt là tập hợp các bước thực hiện liên tục trong suốt chu trình sản xuất cây trồng, từ chuẩn bị đất, gieo trồng, chăm sóc đến thu hoạch và bảo quản sản phẩm. Các bước cơ bản trong quy trình trồng trọt bao gồm: chuẩn bị đất, chọn giống, gieo trồng, chăm sóc cây trồng, phòng trừ sâu bệnh, thu hoạch và bảo quản sản phẩm. Trong mỗi bước, người nông dân có thể áp dụng các kỹ thuật và công nghệ khác nhau để tối ưu hóa năng suất và chất lượng cây trồng.
Việc sử dụng máy móc trong trồng trọt đã trở thành một phần không thể thiếu trong nền nông nghiệp hiện đại. Các loại máy móc và thiết bị được sử dụng trong trồng trọt bao gồm máy cày, máy xới đất, máy gieo hạt, máy phun thuốc trừ sâu, máy thu hoạch và máy sấy. Mục đích của việc sử dụng máy móc là để giảm bớt sức lao động, tiết kiệm thời gian và tăng năng suất lao động. Máy móc giúp người nông dân thực hiện các công đoạn như làm đất, gieo trồng, chăm sóc và thu hoạch một cách nhanh chóng, chính xác và hiệu quả hơn, qua đó nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp.
Giải Bài tập 1 trang 97 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Mô tả các bước cơ bản trong quy trình trồng trọt và ý nghĩa của từng bước.
Quy trình trồng trọt bao gồm các bước cơ bản sau:
Chuẩn bị đất:
Ý nghĩa: Đây là bước đầu tiên trong quy trình trồng trọt, bao gồm các công việc như cày bừa, xới đất để làm tơi xốp đất, giúp đất có đủ không gian để rễ cây phát triển. Bước này giúp đất thoát nước tốt, cải thiện sự thông thoáng của đất, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của cây trồng.
Chọn giống:
Ý nghĩa: Việc chọn giống tốt có ảnh hưởng lớn đến năng suất và chất lượng sản phẩm cây trồng. Chọn giống phải dựa trên các yếu tố như khả năng chống chịu sâu bệnh, khả năng thích nghi với điều kiện khí hậu, đất đai và thị trường tiêu thụ.
Gieo trồng:
Ý nghĩa: Gieo trồng đúng kỹ thuật giúp cây trồng phát triển mạnh mẽ. Bước này bao gồm việc xác định mật độ cây trồng phù hợp, cách gieo hạt hoặc trồng cây con sao cho cây có đủ không gian phát triển.
Chăm sóc:
Ý nghĩa: Chăm sóc cây trồng bao gồm các công việc như tưới nước, bón phân, xới đất và phòng trừ sâu bệnh. Việc chăm sóc đúng cách giúp cây trồng phát triển khỏe mạnh, có khả năng chống chịu tốt với các yếu tố ngoại cảnh và nâng cao năng suất.
Phòng trừ sâu bệnh:
Ý nghĩa: Sâu bệnh có thể làm giảm năng suất và chất lượng sản phẩm. Phòng trừ sâu bệnh giúp bảo vệ cây trồng khỏi các tác nhân gây hại. Các biện pháp phòng trừ bao gồm sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, áp dụng biện pháp sinh học hoặc cơ giới hóa trong phòng trừ.
Thu hoạch:
Ý nghĩa: Thu hoạch đúng thời điểm giúp cây trồng đạt được năng suất cao nhất và chất lượng tốt nhất. Việc thu hoạch sớm hoặc muộn đều có thể ảnh hưởng đến sản lượng và chất lượng của sản phẩm.
Bảo quản sản phẩm:
Ý nghĩa: Sau khi thu hoạch, bảo quản sản phẩm là bước quan trọng để giữ cho sản phẩm tươi lâu, giảm thiểu hư hỏng và đảm bảo giá trị kinh tế của sản phẩm. Các biện pháp bảo quản bao gồm sấy khô, đóng gói hoặc bảo quản lạnh.
Giải Bài tập 2 trang 97 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Mô tả kĩ thuật làm đất cho một loại cây trồng phổ biến ở địa phương em.
Tùy theo loại cây trồng và điều kiện đất đai ở từng địa phương mà các kỹ thuật làm đất sẽ có sự khác biệt. Ví dụ, đối với cây lúa ở một số vùng của Việt Nam, kỹ thuật làm đất cho lúa như sau:
Cày và xới đất:
Cày sâu để làm tơi đất và tiêu diệt cỏ dại, giúp đất thông thoáng, dễ dàng hút nước và cung cấp chất dinh dưỡng cho cây. Sau khi cày, xới đất để đất có độ tơi xốp cần thiết, giúp rễ cây dễ dàng thâm nhập vào đất.
Làm đất ướt:
Đối với những vùng trồng lúa, đất cần được làm ướt trước khi gieo trồng. Cung cấp đủ nước cho ruộng lúa sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho hạt giống nảy mầm và phát triển. Cần kiểm soát mực nước sao cho phù hợp với từng giai đoạn sinh trưởng của cây.
Bón phân:
Trước khi gieo trồng, bón lót phân hữu cơ hoặc phân hóa học giúp cây lúa có đủ chất dinh dưỡng. Bón phân vào đất là một bước quan trọng để cung cấp các yếu tố cần thiết cho sự phát triển của cây trồng.
Giải Bài tập 3 trang 97 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Sử dụng internet, sách, báo... để tìm hiểu về kĩ thuật làm đất trồng cây trong nhà có mái che.
Kỹ thuật làm đất trồng cây trong nhà có mái che, hay còn gọi là nhà lưới hoặc nhà kính, có một số điểm khác biệt so với làm đất ngoài trời. Một số kỹ thuật tiêu biểu bao gồm:
Chọn loại đất phù hợp:
Đất trồng trong nhà kính cần phải có cấu trúc nhẹ, tơi xốp, giàu dinh dưỡng và khả năng thoát nước tốt. Đất cần được cải tạo để có độ pH thích hợp và khả năng giữ ẩm tốt.
Bổ sung chất dinh dưỡng:
Do đất trong nhà kính không có sự giao lưu với môi trường tự nhiên bên ngoài, nên cần phải bón phân thường xuyên để cung cấp đủ dinh dưỡng cho cây. Phân bón có thể là phân hữu cơ hoặc phân hóa học, tùy theo loại cây trồng.
Tưới nước:
Hệ thống tưới nước trong nhà kính cần được kiểm soát để tránh tình trạng cây trồng bị ngập úng hoặc thiếu nước. Các phương pháp tưới như tưới nhỏ giọt hoặc phun mưa được sử dụng phổ biến.
Giải Bài tập 4 trang 98 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Em hãy mô tả các công việc chăm sóc và phòng trừ sâu, bệnh cho một đối tượng cây trồng mà em biết.
Công việc chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh rất quan trọng trong quy trình trồng trọt để đảm bảo cây trồng phát triển tốt. Ví dụ, đối với cây cà chua, các công việc chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh có thể bao gồm:
Chăm sóc cây trồng:
Tưới nước đều đặn, đặc biệt trong mùa khô.
Bón phân định kỳ để cung cấp chất dinh dưỡng cho cây.
Cắt tỉa lá và cành không cần thiết để cây có không gian phát triển và ánh sáng chiếu vào các lá phía trong.
Phòng trừ sâu bệnh:
Kiểm tra thường xuyên cây trồng để phát hiện sâu bệnh kịp thời.
Phun thuốc trừ sâu hoặc sử dụng biện pháp sinh học như côn trùng đối kháng để diệt trừ sâu.
Dùng thuốc trừ nấm để phòng trừ các bệnh do nấm gây ra như bệnh phấn trắng hoặc bệnh thán thư.
Giải Bài tập 5 trang 98 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Theo em, nếu thu hoạch không đúng thời điểm (sớm hoặc muộn) sẽ ảnh hưởng như thế nào đến số lượng và chất lượng sản phẩm trồng trọt?
Thu hoạch đúng thời điểm là yếu tố rất quan trọng để đảm bảo chất lượng và năng suất sản phẩm trồng trọt. Nếu thu hoạch sớm hoặc muộn, sản phẩm có thể bị giảm sút về số lượng và chất lượng.
Thu hoạch sớm:
Khi thu hoạch sớm, quả hoặc hạt sẽ chưa đạt được độ chín cần thiết, dẫn đến sản phẩm không đủ ngọt, không đủ chất dinh dưỡng, và không có giá trị thương mại cao. Ví dụ, nếu thu hoạch lúa quá sớm, hạt sẽ không đầy đủ, làm giảm năng suất và chất lượng gạo.
Thu hoạch muộn:
Khi thu hoạch muộn, sản phẩm có thể bị chín quá mức, làm giảm chất lượng và dễ bị hư hỏng. Ví dụ, nếu thu hoạch cà chua quá muộn, quả sẽ dễ bị mềm, thối và không đạt chất lượng.
Giải Bài tập 6 trang 99 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Kể tên các loại máy móc sử dụng trong làm đất mà em biết. Theo em, việc sử dụng máy móc trong làm đất có vai trò gì trong trồng trọt?
Các loại máy móc sử dụng trong làm đất:
Máy cày (Cày đất):
Dùng để xới đất, làm lúa hoặc phá vỡ các lớp đất cứng, giúp cho đất được tơi xốp và thông thoáng hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho cây trồng.
Máy xới đất:
Xới đất để làm tơi xốp và trộn đều phân bón, giúp đất đạt độ tơi xốp cần thiết cho sự phát triển của cây.
Máy bừa:
Máy bừa giúp san phẳng đất, lấp các hố, vết cày và giúp tạo mặt đất phẳng, dễ dàng cho việc gieo trồng.
Máy làm đất chuyên dụng (máy san đất):
Thường dùng trong các công việc làm đất trên diện tích lớn, như san bằng đất, tạo ra các luống trồng.
Máy rải phân:
Máy này được sử dụng để rải phân đều khắp mặt đất, giúp phân bón được phân phối đồng đều và tiết kiệm thời gian.
Máy tát nước (máy bơm nước):
Máy tát nước dùng để tưới nước cho ruộng hoặc làm đất trong các khu vực trồng cây cần nước tưới nhiều, như lúa.
Vai trò của việc sử dụng máy móc trong làm đất:
Tiết kiệm thời gian và công sức:
Máy móc giúp giảm bớt công lao động thủ công, tiết kiệm thời gian và sức lực, giúp người nông dân có thể làm đất trên diện rộng trong thời gian ngắn.
Tăng năng suất và hiệu quả sản xuất:
Máy móc giúp tạo ra đất tơi xốp, dễ thoát nước, tạo môi trường thuận lợi cho cây phát triển, từ đó nâng cao năng suất cây trồng.
Cải thiện chất lượng đất:
Máy móc giúp xử lý đất đồng đều, cải thiện cấu trúc đất (giảm sự nén chặt của đất, tăng độ tơi xốp), giúp đất có khả năng giữ nước và dưỡng chất tốt hơn.
Ứng dụng công nghệ vào nông nghiệp:
Sử dụng máy móc là một phần của quá trình cơ giới hóa trong nông nghiệp, giúp nông dân áp dụng công nghệ hiện đại vào sản xuất, tăng khả năng cạnh tranh và giảm chi phí.
Giảm thiểu tác động của điều kiện thời tiết:
Máy móc giúp nông dân làm đất nhanh chóng, đặc biệt trong mùa vụ hạn hán hoặc khi có điều kiện thời tiết không thuận lợi, giúp bảo vệ mùa màng khỏi bị ảnh hưởng.
Tóm lại, việc sử dụng máy móc trong làm đất không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, công sức mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sản xuất, cải thiện chất lượng đất, và tăng năng suất cây trồng.
Giải Bài tập 7 trang 99 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Sử dụng internet, sách, báo… để tìm hiểu thêm về các máy móc sử dụng trong gieo trồng và ý nghĩa của các loại máy móc đó đối với sản xuất?
Trong quá trình gieo trồng, các máy móc hiện đại đóng một vai trò rất quan trọng trong việc tăng cường hiệu quả và giảm thiểu sức lao động của người nông dân. Một số loại máy móc sử dụng trong gieo trồng bao gồm:
Máy gieo hạt:
Máy gieo hạt giúp tiết kiệm thời gian và công sức khi gieo hạt. Máy có thể điều chỉnh được độ sâu và khoảng cách giữa các hạt giống, giúp cây trồng phát triển đồng đều và tạo điều kiện thuận lợi cho việc chăm sóc sau này. Máy gieo hạt thường được sử dụng trong các vụ trồng lúa, ngô, đậu tương và một số loại cây trồng khác.
Máy gieo hạt tự động:
Máy gieo hạt tự động có thể giúp gieo hạt nhanh chóng và chính xác mà không cần sự can thiệp nhiều từ con người. Điều này giúp giảm thiểu sai sót, tối ưu hóa mật độ cây trồng và tiết kiệm chi phí nhân công. Máy này có thể được sử dụng trong các loại cây trồng như ngô, lúa, hay rau màu.
Máy rải phân:
Máy rải phân giúp phân bổ đều phân bón trên diện tích đất, giúp cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng một cách hiệu quả hơn. Máy này có thể rải phân hóa học hoặc phân hữu cơ. Nó giúp tiết kiệm thời gian và công sức so với việc bón phân thủ công, đồng thời giảm thiểu thất thoát phân bón.
Giải Bài tập 2 trang 99 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Theo em, việc sử dụng máy bay không người lái để phun thuốc trừ sâu, bệnh trong trồng trọt có ý nghĩa như thế nào?
Việc sử dụng máy bay không người lái (drone) để phun thuốc trừ sâu và bệnh trong trồng trọt mang lại rất nhiều lợi ích đáng kể, trong đó có các yếu tố nổi bật như:
Tiết kiệm thời gian và chi phí:
Máy bay không người lái có thể phun thuốc trừ sâu và bệnh trên diện tích rộng trong thời gian ngắn. Điều này giúp tiết kiệm thời gian và công sức so với phương pháp phun thuốc thủ công bằng tay hoặc bằng máy kéo. Máy bay không người lái có thể bao phủ diện tích rộng mà không cần phải di chuyển nhiều lần, từ đó giảm chi phí lao động.
Tăng độ chính xác và giảm thiểu lãng phí:
Máy bay không người lái được trang bị hệ thống GPS và các cảm biến giúp định vị chính xác vị trí cần phun thuốc. Điều này giúp phân phối thuốc trừ sâu một cách đồng đều và chính xác, giảm thiểu lãng phí thuốc hóa học và tránh gây hại cho môi trường.
Giảm tiếp xúc trực tiếp với hóa chất:
Việc phun thuốc bằng máy bay không người lái giúp giảm tiếp xúc trực tiếp của con người với hóa chất độc hại, bảo vệ sức khỏe của nông dân. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các loại thuốc trừ sâu và thuốc bảo vệ thực vật có thể gây hại cho sức khỏe nếu tiếp xúc lâu dài.
Tăng năng suất và hiệu quả sản xuất:
Phun thuốc trừ sâu và bệnh kịp thời và hiệu quả sẽ giúp bảo vệ cây trồng khỏi các loại sâu bệnh gây hại, từ đó bảo vệ năng suất và chất lượng sản phẩm. Máy bay không người lái có thể thực hiện công việc này nhanh chóng và đồng đều, giúp cây trồng phát triển tốt hơn.
Giải Bài tập 1 trang 100 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Sắp xếp các hình ảnh dưới đây theo đúng trình tự các bước trong quy trình trồng trọt?
Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần dựa trên các bước cơ bản trong quy trình trồng trọt như đã được đề cập ở các câu hỏi trước. Quy trình trồng trọt bao gồm các bước chuẩn bị đất, chọn giống, gieo trồng, chăm sóc cây trồng, phòng trừ sâu bệnh, thu hoạch và bảo quản sản phẩm. Các hình ảnh cần được sắp xếp theo thứ tự từ chuẩn bị đất, gieo trồng, chăm sóc, phòng trừ, thu hoạch, và bảo quản sản phẩm.
Giải Bài tập 2 trang 100 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Nêu những ứng dụng nổi bật của cơ giới hóa trong quá trình trồng trọt đang được áp dụng ở địa phương em?
Cơ giới hóa trong trồng trọt đã và đang được áp dụng rộng rãi ở nhiều địa phương nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp. Một số ứng dụng nổi bật của cơ giới hóa ở địa phương có thể bao gồm:
Máy cày và máy xới đất:
Các máy móc này giúp cải tạo đất nhanh chóng và đồng đều, giúp tiết kiệm thời gian và công sức trong việc làm đất. Ở nhiều vùng nông thôn, máy cày và máy xới đã giúp cải thiện chất lượng đất, tạo điều kiện thuận lợi cho cây trồng.
Máy gieo hạt:
Việc sử dụng máy gieo hạt giúp cải thiện độ chính xác khi gieo hạt, đảm bảo mật độ cây trồng đồng đều. Điều này giúp cây phát triển khỏe mạnh, dễ dàng trong việc chăm sóc và thu hoạch.
Máy phun thuốc bảo vệ thực vật:
Máy phun thuốc bảo vệ thực vật giúp việc phun thuốc trừ sâu, bệnh diễn ra nhanh chóng và hiệu quả hơn. Máy phun có thể điều chỉnh lượng thuốc phun, giúp tiết kiệm thuốc và bảo vệ môi trường.
Máy thu hoạch:
Máy thu hoạch giúp thu hoạch các loại cây trồng như lúa, ngô, rau màu một cách nhanh chóng, tiết kiệm công sức lao động và giảm thiểu tổn thất sau thu hoạch. Điều này giúp nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp và đảm bảo chất lượng sản phẩm.
Giải Bài tập 3 trang 100 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Hãy chỉ ra những đặc điểm không đúng khi thực hiện cơ giới hóa trong trồng trọt
Trong các đặc điểm về cơ giới hóa trong trồng trọt, những đặc điểm không đúng có thể là:
b. Cơ giới hóa trong trồng trọt có chi phí đầu tư thấp:
Mặc dù cơ giới hóa giúp tiết kiệm chi phí lao động và tăng năng suất, nhưng chi phí đầu tư ban đầu cho máy móc và thiết bị cơ giới hóa thường khá cao. Đặc biệt là các thiết bị tiên tiến như máy gieo hạt, máy thu hoạch tự động, và máy bay không người lái, chúng đòi hỏi một khoản chi phí lớn để mua sắm và bảo trì.
d. Cơ giới hóa trong trồng trọt không cần có sự tham gia của con người:
Mặc dù cơ giới hóa giúp giảm bớt sức lao động của con người, nhưng nó không thể hoàn toàn thay thế con người trong mọi công đoạn. Cần có sự tham gia của con người trong việc điều khiển, bảo trì máy móc và đưa ra các quyết định về thời gian và phương pháp sử dụng máy móc.
Giải Bài tập 4 trang 100 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Tìm hiểu và đề xuất những bước có thể thực hiện cơ giới hóa trong trồng trọt ở địa phương em để nâng cao hiệu quả sản xuất?
Để nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp thông qua cơ giới hóa ở địa phương, có thể thực hiện các bước sau:
Ứng dụng máy móc trong làm đất:
Đầu tiên, cần áp dụng các máy móc như máy cày, máy xới đất để cải tạo đất một cách hiệu quả và nhanh chóng. Điều này giúp tăng độ tơi xốp của đất và tạo điều kiện cho cây trồng phát triển tốt hơn.
Sử dụng máy gieo hạt:
Việc sử dụng máy gieo hạt sẽ giúp đảm bảo mật độ cây trồng đều đặn, giúp cây phát triển khỏe mạnh và dễ dàng chăm sóc hơn. Sử dụng máy gieo hạt cũng giúp giảm thiểu sự thất thoát hạt giống.
Áp dụng công nghệ phun thuốc trừ sâu tự động:
Các máy phun thuốc bảo vệ thực vật tự động có thể giúp người nông dân phun thuốc chính xác và tiết kiệm hơn, giảm thiểu sự tiếp xúc của con người với hóa chất độc hại và giảm tác động đến môi trường.
Sử dụng máy thu hoạch:
Máy thu hoạch có thể giúp thu hoạch nhanh chóng và giảm thiểu tổn thất sản phẩm, đặc biệt là đối với các loại cây trồng như lúa, ngô và rau màu. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn nâng cao hiệu quả thu hoạch và giảm thiểu chi phí nhân công.
Việc áp dụng cơ giới hóa một cách đồng bộ trong các công đoạn từ làm đất, gieo trồng, chăm sóc đến thu hoạch sẽ giúp nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp, tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời tăng năng suất và chất lượng sản phẩm.
