Mở đầu trang 75 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Quan sát và cho biết trong Hình 13.1 khi quay tay quay ở phía trên, tấm gỗ ở phía dưới sẽ chuyển động như thế nào. Em hãy giải thích về điều đó?
Trong Hình 13.1, khi quay tay quay ở phía trên, tấm gỗ ở phía dưới sẽ chuyển động theo hướng lên hoặc xuống tùy vào chiều quay. Điều này xảy ra vì cơ cấu gồm ren trục và tấm gỗ được kết nối bởi ren lỗ, tạo thành một hệ cơ học chuyển đổi chuyển động quay thành chuyển động tịnh tiến.
Ren là một chi tiết cơ khí có các rãnh xoắn ốc được tạo trên bề mặt của vật thể trụ tròn. Khi ren trục (trục vít) quay, các rãnh ren sẽ tương tác với ren trong của tấm gỗ, tạo ra lực đẩy theo phương thẳng đứng. Hướng chuyển động của tấm gỗ (lên hoặc xuống) phụ thuộc vào hướng quay của tay quay, vì chiều xoắn của ren xác định hướng truyền lực.
Khám phá 1 trang 76 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Quan sát trong ngôi nhà của mình và phát hiện những chi tiết có ren?
Trong ngôi nhà, có thể dễ dàng tìm thấy các chi tiết cơ khí có ren, bao gồm:
Vít và đinh vít: Thường được sử dụng để lắp ráp các đồ nội thất như bàn, ghế, tủ.
Ống nước: Hệ thống ống nước sử dụng các khớp nối ren để kết nối các đoạn ống và van.
Bóng đèn và đui đèn: Các bóng đèn xoáy và đui đèn đều sử dụng ren để gắn chắc chắn.
Chốt cửa: Các vít cố định bản lề cửa hoặc các tay nắm cửa thường có ren.
Nắp chai hoặc bình đựng nước: Các ren được sử dụng trên nắp và miệng chai để vặn mở dễ dàng.
Các thiết bị gia dụng: Một số máy móc, như máy xay sinh tố hoặc máy ép, có các chi tiết cơ khí với ren để lắp ráp hoặc tháo rời.
Các chi tiết có ren giúp liên kết chặt chẽ, đảm bảo độ bền và khả năng tháo lắp linh hoạt.
Khám phá 2 trang 76 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Quan sát Hình 13.4 và cho biết vai trò của ren trong từng trường hợp.
Hình 13.4 minh họa một số ứng dụng của ren trong thực tế:
Liên kết: Ren được sử dụng để liên kết các chi tiết cơ khí với nhau, ví dụ như ốc vít và bu lông. Nhờ ren, các chi tiết có thể gắn kết chắc chắn và tháo lắp khi cần thiết.
Truyền động: Ren trong cơ cấu trục vít - bánh vít giúp biến đổi chuyển động quay thành chuyển động tịnh tiến hoặc ngược lại. Ứng dụng phổ biến là các cơ cấu nâng, hạ hoặc truyền lực trong máy móc.
Điều chỉnh: Ren được sử dụng trong các chi tiết cần điều chỉnh vị trí, ví dụ như trục máy tiện, các bộ phận điều chỉnh tiêu cự trong kính hiển vi hoặc máy ảnh.
Đóng kín: Ren trong các khớp nối ống nước hoặc van giúp đóng kín, ngăn rò rỉ nước hoặc khí.
Vai trò của ren trong các ứng dụng này cho thấy tính linh hoạt và hiệu quả của chúng trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Luyện tập 1 trang 78 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Quan sát Hình 13.8 tìm hình vẽ đúng.
Hình 13.8 minh họa ren trục, trong đó ren được tạo trên bề mặt ngoài của trục tròn. Hình vẽ đúng phải thỏa mãn các tiêu chí sau:
Các đường ren được vẽ bằng nét liền đậm, thể hiện đỉnh ren.
Các đường giới hạn ren và chân ren được vẽ bằng nét liền mảnh.
Đường kính ngoài và đường kính trong của ren phải thể hiện đúng tỷ lệ.
Dựa vào hình chiếu, bạn có thể xác định hình vẽ chính xác biểu diễn ren trục.
Luyện tập 2 trang 78 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Quan sát Hình 13.9, tìm hình vẽ đúng.
Hình 13.9 minh họa ren lỗ, trong đó ren được tạo trên bề mặt bên trong của lỗ. Hình vẽ đúng phải thỏa mãn các tiêu chí sau:
Đường giới hạn ren được vẽ bằng nét liền mảnh.
Đường chân ren trong được vẽ bằng nét đứt.
Đường kính lỗ phải lớn hơn đường kính chân ren, và đường kính đỉnh ren phải được thể hiện rõ ràng.
Thực hành 1 trang 79 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Một vật thể hình trụ tròn xoay có đường kính 30 mm, chiều dài 50 mm. Vật thể có ren ngoài và là ren hệ mét, đường kính đỉnh bằng 30 (mm), đường kính chân ren bằng 25 (mm), chiều dài phần ren 40 (mm). Hãy biểu diễn vật thể đó.
Thực hành 2 trang 79 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Một vật thể hình ống trụ tròn xoay có đường kính ngoài bằng 40 (mm), đường kính trong bằng 25 (mm), chiều dài 60 (mm). Vật thể có ren trong là ren hệ mét đường kính chân ren bằng 30 (mm), đường kính đỉnh ren bằng 25 (mm), chiều dài phần ren 35 (mm). Hãy biểu diễn vật thể đó.
Để biểu diễn vật thể này:
Vận dụng trang 79 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Hãy tìm hiểu những chi tiết có ren trong ngôi nhà của em và cho biết đó là loại ren gì, công dụng của nó?
Trong ngôi nhà, có thể dễ dàng tìm thấy các chi tiết có ren như:
Vít và đinh vít:
Loại ren: Ren ngoài.
Công dụng: Liên kết các bộ phận của đồ nội thất như bàn, ghế, tủ.
Khớp nối ống nước:
Loại ren: Ren trong và ren ngoài.
Công dụng: Kết nối các đoạn ống nước, đảm bảo độ kín và ngăn rò rỉ.
Đui đèn và bóng đèn:
Loại ren: Ren ngoài trên bóng đèn và ren trong trên đui đèn.
Công dụng: Cố định bóng đèn vào đui đèn.
Nắp chai và miệng chai:
Loại ren: Ren ngoài trên miệng chai và ren trong trên nắp chai.
Công dụng: Đóng mở chai dễ dàng và đảm bảo kín.
Tay nắm cửa:
Loại ren: Ren ngoài trên trục và ren trong trên tay nắm.
Công dụng: Cố định tay nắm vào cửa.
Các chi tiết có ren này đều đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo liên kết chắc chắn, dễ tháo lắp và tiện lợi trong sử dụng hàng ngày.
