Mở đầu trang 71 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Hai hình vẽ trên cùng mô tả một nhà. Bạn hãy quan sát và nêu sự khác nhau của hai hình, hình nào giống với thực tế hơn, tại sao?
Hình đầu tiên trong Hình 12.1 biểu diễn ngôi nhà dưới dạng hình chiếu vuông góc, trong khi hình thứ hai sử dụng hình chiếu phối cảnh. Hình chiếu vuông góc hiển thị các mặt của ngôi nhà theo từng góc nhìn trực tiếp và không có sự thu nhỏ dần của các cạnh khi ra xa. Ngược lại, hình chiếu phối cảnh thể hiện ngôi nhà theo góc nhìn từ thực tế, với các cạnh của ngôi nhà thu nhỏ dần khi tiến về phía xa, tạo cảm giác ba chiều gần giống với cách mắt người nhìn.
Hình chiếu phối cảnh giống với thực tế hơn vì nó mô phỏng được cảm nhận về chiều sâu và khoảng cách của vật thể khi nhìn trong không gian. Hình chiếu này được áp dụng rộng rãi trong thiết kế kiến trúc, nội thất và nghệ thuật để biểu diễn vật thể sao cho trực quan nhất.
Khám phá 1 trang 72 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Quan sát Hình 12.2 và mô tả mối quan hệ giữa các yếu tố: điểm nhìn, mặt phẳng, tầm mắt, mặt tranh, mặt phẳng vật thể và đường chân trời.
Điểm nhìn: Là vị trí của người quan sát hoặc máy ảnh, nơi các tia nhìn phát ra. Điểm nhìn quyết định góc nhìn và khoảng cách từ người quan sát đến vật thể.
Mặt phẳng: Bao gồm mặt phẳng vật thể và mặt tranh. Mặt phẳng vật thể là nơi đặt vật thể, còn mặt tranh là mặt phẳng tưởng tượng đặt giữa điểm nhìn và vật thể, nơi hình chiếu phối cảnh được biểu diễn.
Tầm mắt: Là đường ngang qua mắt của người quan sát, nằm trên mặt tranh và vuông góc với mặt phẳng vật thể. Tầm mắt thường được thể hiện là một đường nằm ngang.
Mặt tranh: Là mặt phẳng nằm trước mặt người quan sát và song song với mặt phẳng hình chiếu.
Mặt phẳng vật thể: Là nơi chứa vật thể cần chiếu phối cảnh. Khoảng cách và vị trí của mặt phẳng vật thể so với mặt tranh sẽ ảnh hưởng đến hình dạng và kích thước của hình chiếu phối cảnh.
Đường chân trời: Là giao tuyến giữa mặt tranh và mặt phẳng tầm mắt. Đường chân trời luôn ngang và đóng vai trò làm chuẩn để xác định điểm tụ và sự thu nhỏ của các đường thẳng song song.
Các yếu tố này phối hợp để tạo nên hình chiếu phối cảnh, giúp biểu diễn vật thể một cách thực tế nhất.
Khám phá 2 trang 72 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Quan sát Hình 12.3 và cho biết:
a. Các đoạn thẳng song song với nhau và nằm trên mặt phẳng song song với mặt tranh thì hình chiếu phối cảnh của chúng như thế nào?
Các đoạn thẳng này sẽ được biểu diễn trên hình chiếu phối cảnh bằng các đoạn thẳng song song với nhau, không có sự thu nhỏ dần vì chúng giữ nguyên tỷ lệ trên mặt phẳng song song với mặt tranh. Điều này là do mặt tranh và mặt phẳng chứa các đoạn thẳng không tạo ra sự hội tụ của các tia nhìn.
b. Các đường thẳng song song với nhau và vuông góc với mặt tranh thì hình chiếu phối cảnh của chúng thế nào?
Các đường thẳng này sẽ thu nhỏ dần và hội tụ tại một điểm trên mặt tranh, gọi là điểm tụ. Điểm tụ được xác định bởi giao điểm của đường thẳng vuông góc với mặt tranh và mặt tranh.
c. Điểm tụ là gì? Điểm tụ có vị trí thế nào so với đường chân trời?
Điểm tụ là điểm mà các đường thẳng song song trong không gian hội tụ trên hình chiếu phối cảnh. Vị trí của điểm tụ luôn nằm trên đường chân trời. Trong hình chiếu phối cảnh một điểm tụ, tất cả các đường thẳng vuông góc với mặt tranh sẽ hội tụ tại một điểm trên đường chân trời.
Khám phá 3 trang 72 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Quan sát Hình 12.4 và cho biết:
a. Mặt phía trước và hai mặt bên của ngôi nhà có song song với mặt tranh không?
Mặt phía trước của ngôi nhà song song với mặt tranh, trong khi hai mặt bên không song song với mặt tranh. Hai mặt bên nghiêng về các hướng khác nhau, dẫn đến sự hội tụ của các đường thẳng song song tại hai điểm tụ trên đường chân trời.
b. Trên mặt trước và hai mặt bên của ngôi nhà, những đoạn thẳng song song với nhau và song song với mặt phẳng vật thể có hình chiếu phối cảnh như thế nào?
Trên mặt trước, các đoạn thẳng song song và song song với mặt phẳng vật thể sẽ được biểu diễn dưới dạng các đoạn thẳng song song với nhau.
Trên hai mặt bên, các đoạn thẳng song song sẽ hội tụ về hai điểm tụ khác nhau trên đường chân trời. Điều này tạo ra cảm giác chiều sâu và góc nhìn thực tế.
Thực hành trang 74 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Vẽ hình chiếu phối cảnh một điểm tụ của một trong hai vật thể cho trên Hình 12.7.
Hình trên là hình chiếu phối cảnh một điểm tụ của vật thể "L" từ Hình 12.7. Điểm tụ nằm ở phía xa, giúp tạo cảm giác chiều sâu. Các đường nét thể hiện rõ cấu trúc của vật thể, với các cạnh dẫn hội tụ về điểm tụ trên mặt tranh.
Vận dụng trang 74 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT
Hãy vẽ hình chiếu phối cảnh của một số đồ vật đơn giản trong gia đình.
Hình chiếu phối cảnh của các đồ vật đơn giản trong gia đình, bao gồm bàn, ghế, và bình hoa, đã được tạo.
