BÀI 21: QUỐC HỘI, CHỦ TỊCH NƯỚC, CHÍNH PHỦ NƯỚC CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Mở đầu
Một số hoạt động thực tiễn của Quốc hội bao gồm ban hành các luật mới, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước như ngân sách quốc gia, các chính sách kinh tế, văn hóa, giáo dục. Chẳng hạn, việc Quốc hội thông qua Luật Giáo dục sửa đổi năm 2019 nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, phù hợp với tình hình thực tiễn. Hoạt động này có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng hệ thống pháp luật, tạo hành lang pháp lý và nền tảng vững chắc để thúc đẩy phát triển đất nước.
Khám phá 1
Trong kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV đã thực hiện chức năng lập pháp bằng việc thông qua 10 luật và 21 nghị quyết. Những văn bản này đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo nền tảng để xử lý các vấn đề kinh tế, xã hội.
Chức năng lập hiến, lập pháp của Quốc hội được thể hiện thông qua việc xây dựng và thông qua Hiến pháp, các luật và nghị quyết. Ví dụ, Hiến pháp năm 2013 được Quốc hội thông qua nhằm phản ánh sự phát triển của xã hội và đáp ứng nhu cầu quản lý quốc gia.
Khám phá 2
Trong nhiệm kỳ khóa XIV, Quốc hội đã quyết định nhiều vấn đề quan trọng như phê chuẩn ngân sách nhà nước, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, chính sách đối ngoại, và thông qua các dự án luật quan trọng như Luật Phòng chống tham nhũng sửa đổi.
Quốc hội có quyền quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước như thông qua luật, phê duyệt ngân sách, quyết định chiến lược phát triển kinh tế-xã hội. Ví dụ, việc Quốc hội quyết định tăng cường ngân sách cho giáo dục đã góp phần cải thiện chất lượng đào tạo.
Khám phá 3
Hoạt động của Nhà nước cần sự giám sát tối cao của Quốc hội để đảm bảo quyền lực được sử dụng đúng đắn, minh bạch và phục vụ lợi ích của nhân dân. Sự giám sát này ngăn chặn hành vi lạm quyền, bảo vệ Hiến pháp và pháp luật, đồng thời giúp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.
Khám phá 4
Không thể thay đổi vị trí các thành phần trong sơ đồ vì mỗi thành phần trong bộ máy nhà nước có chức năng, nhiệm vụ riêng biệt và được quy định trong Hiến pháp. Nếu thay đổi, có thể làm mất cân đối quyền lực và ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của nhà nước.
Khám phá 5
Kỳ họp của Quốc hội là một hình thức hoạt động quan trọng, vì đây là lúc Quốc hội thực hiện chức năng lập pháp, giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.
Các hình thức hoạt động của Quốc hội bao gồm kỳ họp, phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các buổi chất vấn, và hoạt động giám sát.
Khám phá 6
Các thông tin đề cập đến chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch nước như đại diện Nhà nước về đối nội và đối ngoại, thống lĩnh lực lượng vũ trang, bổ nhiệm Thủ tướng Chính phủ, công bố luật, và thực hiện các nhiệm vụ theo Hiến pháp.
Khám phá 7
Hình thức hoạt động của Chủ tịch nước bao gồm ký kết hiệp ước quốc tế, bổ nhiệm hoặc bãi nhiệm các chức danh cao cấp, tiếp đón nguyên thủ quốc gia, và thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định pháp luật.
Khám phá 8
Việc Chính phủ ban hành Nghị định số 80/2017/NĐ-CP thể hiện chức năng hành pháp, cụ thể là ban hành các văn bản dưới luật để tổ chức thực hiện pháp luật.
Chính phủ phải báo cáo với Quốc hội để đảm bảo tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và thực hiện tốt vai trò cơ quan hành pháp.
Chức năng hành pháp của Chính phủ là thực hiện chính sách do Quốc hội thông qua, quản lý nhà nước trên các lĩnh vực. Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội vì chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện các nghị quyết, luật do Quốc hội ban hành.
Khám phá 9
Cơ cấu tổ chức của Chính phủ bao gồm Thủ tướng Chính phủ, các Phó Thủ tướng, các Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang bộ. Hiện nay, Việt Nam có 18 bộ và 4 cơ quan ngang bộ, như Bộ Công an, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế, Bộ Tư pháp, và Ủy ban Dân tộc.
Khám phá 10
Chính phủ hoạt động theo các hình thức như họp thường kỳ, họp đột xuất và làm việc qua các cơ quan chuyên môn.
Việc làm việc theo chế độ tập thể, quyết định theo đa số thể hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, đảm bảo quyền lợi chung được xem xét và quyết định một cách minh bạch.
Luyện tập 1
Đúng hay sai: Đánh giá đúng-sai phụ thuộc vào từng câu cụ thể, ví dụ: "Quốc hội chỉ làm luật mà không có chức năng giám sát" là sai, vì Quốc hội có cả hai chức năng này.
Luyện tập 2
Hành vi của mỗi nhân vật cần được đánh giá dựa trên quy định pháp luật và đạo đức xã hội. Ví dụ: Nhân vật A phớt lờ ý kiến của tập thể là không đúng, vì vi phạm nguyên tắc làm việc tập thể.
Luyện tập 3
Nếu là Đ, em nên giải thích cho H hiểu rằng ý kiến cá nhân của công dân rất quan trọng trong xây dựng pháp luật và phát triển đất nước.
Nếu là V, em sẽ khuyến khích mọi người tham gia góp ý và làm rõ ý nghĩa của việc này.
Luyện tập 4
Hiện nay:
Chủ tịch Quốc hội: Vương Đình Huệ
Phó Chủ tịch Quốc hội: Trần Quang Phương, Nguyễn Đức Hải, Nguyễn Khắc Định
Chủ tịch nước: Võ Văn Thưởng
Phó Chủ tịch nước: Võ Thị Ánh Xuân
Thủ tướng Chính phủ: Phạm Minh Chính
Các Phó Thủ tướng: Lê Minh Khái, Trần Hồng Hà, Trần Lưu Quang.
Vận dụng 1
Học sinh có thể làm các việc như tham gia tuyên truyền chính sách, tổ chức quyên góp hỗ trợ người dân gặp khó khăn, thực hiện các hoạt động bảo vệ môi trường theo chính sách của Chính phủ.
Vận dụng 2
Việc Quốc hội tổ chức lấy ý kiến nhân dân khi làm Hiến pháp có ý nghĩa lớn trong việc phát huy dân chủ, đảm bảo tính đại diện và hợp pháp của Hiến pháp. Việc này không chỉ tăng cường sự đồng thuận mà còn khẳng định vai trò của người dân trong xây dựng nhà nước pháp quyền.
