Giải BT SGK Giáo dục Kinh tế và pháp luật 10 Kết Nối Tri Thức BÀI 18: NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA HIẾN PHÁP VỀ BỘ MÁY NHÀ NƯỚC CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
BÀI 18: NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA HIẾN PHÁP VỀ BỘ MÁY NHÀ NƯỚC CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Mở đầu
Câu hỏi: Một số cơ quan nhà nước cấp địa phương nơi em sinh sống bao gồm: Ủy ban nhân dân, Hội đồng nhân dân, và các cơ quan công an, tư pháp. Ví dụ, Ủy ban nhân dân là cơ quan hành chính nhà nước thực hiện quản lý địa phương, giải quyết các vấn đề phát sinh liên quan đến đời sống nhân dân như cấp giấy tờ, xử lý khiếu nại, và phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
Cơ cấu tổ chức của bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Câu hỏi: Nếu là T, em sẽ trả lời A rằng bộ máy nhà nước Việt Nam được tổ chức theo nguyên tắc tập trung dân chủ, bao gồm các cơ quan thực hiện quyền lập pháp, hành pháp, và tư pháp.
Các cơ quan trong bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
a) Cơ quan quyền lực nhà nước
Câu hỏi 1: Quốc hội và Hội đồng nhân dân được gọi là cơ quan quyền lực nhà nước vì đây là các cơ quan đại diện của nhân dân, có quyền lập pháp, quyết định các vấn đề quan trọng của quốc gia hoặc địa phương, và giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước khác.
Câu hỏi 2:
Quốc hội: Quyết định hiến pháp, lập pháp, giám sát tối cao và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.
Hội đồng nhân dân: Thực hiện quyền lực nhà nước ở địa phương, quyết định ngân sách và giám sát hoạt động của Ủy ban nhân dân.
b) Cơ quan hành chính nhà nước
Câu hỏi: Chính phủ và Ủy ban nhân dân được gọi là cơ quan hành chính nhà nước vì đây là cơ quan thực thi pháp luật, điều hành các hoạt động kinh tế, văn hóa, xã hội theo chính sách và pháp luật của nhà nước.
c) Cơ quan tư pháp
Câu hỏi:
Tòa án nhân dân: Xét xử các vụ án, bảo vệ công lý, quyền lợi hợp pháp của công dân. Ví dụ: Xét xử một vụ án hình sự hoặc dân sự.
Viện kiểm sát nhân dân: Thực hiện quyền công tố, giám sát các hoạt động tư pháp. Ví dụ: Kiểm sát việc tuân thủ pháp luật trong quá trình điều tra một vụ án.
d) Chủ tịch nước
Câu hỏi 1: Chủ tịch nước là nguyên thủ quốc gia, đại diện cho nhà nước về đối nội và đối ngoại, có vai trò ký ban hành luật, quyết định bổ nhiệm hoặc miễn nhiệm các chức vụ quan trọng.
Câu hỏi 2: Việc Chủ tịch nước chịu trách nhiệm trước Quốc hội thể hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, đảm bảo quyền giám sát của cơ quan quyền lực cao nhất.
e) Hội đồng bầu cử quốc gia, Kiểm toán nhà nước
Câu hỏi 1: Hiến pháp quy định về Hội đồng bầu cử quốc gia và Kiểm toán nhà nước để đảm bảo tính minh bạch, công bằng trong các kỳ bầu cử và quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước.
Câu hỏi 2:
Hội đồng bầu cử quốc gia: Tổ chức và giám sát bầu cử, đảm bảo tính công bằng và minh bạch. Ví dụ: Quản lý bầu cử đại biểu Quốc hội.
Kiểm toán nhà nước: Kiểm tra việc sử dụng ngân sách, phát hiện sai phạm và đề xuất biện pháp xử lý. Ví dụ: Kiểm toán ngân sách một dự án công.
Luyện tập
Câu hỏi 1:
a. Sai. Bộ máy nhà nước được tổ chức theo ba cấp: trung ương, tỉnh/thành phố, và quận/huyện.
b. Đúng. Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất, đại diện cho nhân dân.
c. Sai. Chủ tịch Hội đồng nhân dân không có quyền miễn nhiệm Chủ tịch Ủy ban nhân dân.
d. Sai. Tòa án nhân dân thực hiện quyền tư pháp nhưng không phải cơ quan duy nhất.
e. Đúng. Viện kiểm sát nhân dân độc lập và chỉ tuân theo pháp luật khi thực hiện quyền công tố.
Câu hỏi 2:
a. Đồng tình. K bảo vệ hình ảnh của các cơ quan quyền lực nhà nước, không tiếp tay cho thông tin sai lệch.
b. Đồng tình. T nỗ lực tìm hiểu và hiểu đúng về bộ máy nhà nước.
c. Không đồng tình. M nên lên tiếng để các bạn hiểu đúng quy định của Hiến pháp.
d. Không đồng tình. V nên tự tìm hiểu thay vì nhờ người khác làm giúp.
Câu hỏi 3:
a. Nếu là H, em sẽ trả lời rằng Chủ tịch nước thay mặt Nhà nước về đối nội, đối ngoại vì đây là người đại diện cao nhất của Nhà nước, thực hiện các nhiệm vụ như ký kết điều ước quốc tế, bổ nhiệm đại sứ, hoặc ban hành luật.
b. Nếu là C, em sẽ giải thích với V rằng trẻ em cũng có quyền tham gia ý kiến vào các vấn đề xã hội theo quy định của Hiến pháp. Ý kiến của trẻ em giúp lãnh đạo hiểu rõ hơn nhu cầu của cộng đồng và đưa ra quyết định phù hợp.
Câu hỏi 4:
Nên làm:
Tìm hiểu về Hiến pháp và cơ cấu bộ máy nhà nước.
Tham gia ý kiến vào các hoạt động xã hội tại địa phương.
Tôn trọng và bảo vệ các cơ quan nhà nước.
Không nên làm:
Phát tán thông tin sai lệch về bộ máy nhà nước.
Thờ ơ, không tham gia các hoạt động cộng đồng.
Vi phạm các quy định pháp luật về quyền công dân.
Vận dụng
Câu hỏi 1: Vẽ sơ đồ hệ thống tổ chức của Ủy ban nhân dân địa phương, ghi rõ các bộ phận như: Chủ tịch, Phó Chủ tịch, các phòng ban (Tài chính, Giáo dục, Tài nguyên môi trường, v.v.), và chức năng của từng phòng ban.
