BÀI 12: HỆ THỐNG PHÁP LUẬT VÀ VĂN BẢN PHÁP LUẬT VIỆT NAM
Mở đầu
Câu hỏi 1: Một số luật và bộ luật của Việt Nam bao gồm: Luật Giao thông đường bộ, Luật Giáo dục, Luật Lao động, Bộ luật Hình sự, Bộ luật Dân sự. Một ví dụ là Luật Giáo dục năm 2019, quy định về quyền và nghĩa vụ học tập của công dân, trách nhiệm của nhà nước trong phát triển giáo dục, và điều kiện đảm bảo chất lượng giáo dục.
Hệ thống pháp luật Việt Nam
Câu hỏi 1: Cấu trúc bên trong của hệ thống pháp luật Việt Nam gồm ba bộ phận chính: Quy phạm pháp luật, ngành luật và chế định pháp luật.
Câu hỏi 2: Hình thức thể hiện bên ngoài của hệ thống pháp luật Việt Nam bao gồm các văn bản quy phạm pháp luật như Hiến pháp, luật, pháp lệnh, nghị định, thông tư.
Câu hỏi 3: Ví dụ minh họa: Quy phạm pháp luật về quyền công dân (như quyền tự do ngôn luận) thuộc ngành luật Hiến pháp và được quy định cụ thể trong Luật Báo chí.
Văn bản pháp luật Việt Nam
a) Văn bản quy phạm pháp luật
Câu hỏi 1: Các văn bản quy phạm pháp luật gồm:
Hiến pháp do Quốc hội ban hành.
Luật do Quốc hội ban hành.
Pháp lệnh do Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành.
Nghị định do Chính phủ ban hành.
Thông tư do các Bộ trưởng hoặc Thủ trưởng cơ quan ngang bộ ban hành.
Câu hỏi 2: Đặc điểm của văn bản quy phạm pháp luật:
Thẩm quyền ban hành: Do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành.
Nội dung: Chứa các quy tắc xử sự chung, áp dụng cho mọi đối tượng thuộc phạm vi điều chỉnh.
Hình thức: Phải tuân theo trình tự, thủ tục và hình thức được quy định trong pháp luật.
b) Văn bản áp dụng pháp luật
Câu hỏi 1:
Giống nhau: Đều do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành; có mục đích thực hiện pháp luật.
Khác nhau: Văn bản quy phạm pháp luật chứa các quy tắc xử sự chung, áp dụng rộng rãi. Văn bản áp dụng pháp luật giải quyết một tình huống cụ thể, áp dụng riêng lẻ cho một hoặc một số đối tượng.
Câu hỏi 2: Mối liên hệ: Văn bản quy phạm pháp luật là cơ sở pháp lý để ban hành văn bản áp dụng pháp luật.
Luyện tập
Câu hỏi 1:
a. Sai, vì báo cáo không chứa quy tắc xử sự chung.
b. Sai, bản án không phải văn bản quy phạm pháp luật mà là văn bản áp dụng pháp luật.
c. Sai, hương ước không phải văn bản quy phạm pháp luật vì không do cơ quan nhà nước ban hành.
d. Đúng, pháp lệnh là văn bản quy phạm pháp luật.
e. Đúng, nghị quyết của Chính phủ không phải văn bản quy phạm pháp luật mà là văn bản quản lý hành chính.
Câu hỏi 2:
a. Thuộc hệ thống pháp luật Việt Nam vì do Hội đồng Thẩm phán ban hành.
b. Thuộc hệ thống pháp luật Việt Nam vì là nghị định của Chính phủ.
c. Không thuộc hệ thống pháp luật Việt Nam vì chỉ là kế hoạch liên tịch.
d. Thuộc hệ thống pháp luật Việt Nam vì là thông tư của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
e. Thuộc hệ thống pháp luật Việt Nam vì là luật.
g. Thuộc hệ thống pháp luật Việt Nam vì là pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Câu hỏi 3:
Sắp xếp:
Luật Xử lý vi phạm hành chính (quy phạm pháp luật).
Quyết định gọi công dân nhập ngũ (áp dụng pháp luật).
Quyết định giải quyết khiếu nại (áp dụng pháp luật).
Nghị định của Chính phủ (quy phạm pháp luật).
Thông tư của Bộ trưởng Bộ Giáo dục (quy phạm pháp luật).
Bản án, quyết định xét xử (áp dụng pháp luật).
Câu hỏi 4:
Sắp xếp theo hiệu lực pháp lý từ cao xuống thấp:
Hiến pháp năm 2013.
Luật Giáo dục năm 2019.
Pháp lệnh số 02/2020.
Nghị định số 84/2020/NĐ-CP.
Nghị quyết số 03/2020/NQ-HĐTP.
Quyết định số 27/2019/QĐ-TTg.
Thông tư số 01/2021/TT-BKHĐT.
Vận dụng
Câu hỏi 1: Ví dụ về văn bản quy phạm pháp luật:
Hiến pháp 2013: Ban hành bởi Quốc hội, nhằm điều chỉnh các vấn đề cơ bản về tổ chức nhà nước và quyền công dân.
Luật Giáo dục 2019: Ban hành bởi Quốc hội, áp dụng cho toàn quốc nhằm điều chỉnh lĩnh vực giáo dục.
Câu hỏi 2: Ví dụ về văn bản hướng dẫn Luật Giáo dục:
Thông tư số 32/2020/TT-BGDĐT: Ban hành bởi Bộ Giáo dục và Đào tạo, quy định về chương trình giáo dục phổ thông. Văn bản này hướng dẫn thực hiện cụ thể các nội dung của Luật Giáo dục 2019, đảm bảo tính khả thi trong thực tế. Tài liệu tham khảo giáo dục kinh tế & pháp luật 10
