Câu 1: Em hãy đọc các trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi: (trang 56, 67 phần 1 SGK)
a) Hãy cho biết mối quan hệ của các thành viên trong hai trường hợp trên.
b) Em hiểu thế nào là gia đình?
Câu 2: Em hãy đọc các trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi: (trang 67 phần 1 SGK)
a) Em hãy cho biết vai trò của gia đình qua các trường hợp trên.
b) Kể thêm các vai trò khác của gia đình mà em biết.
2. Quy định cơ bản của pháp luật về quyền, nghĩa vụ giữa các thành viên trong gia đình
Câu 1: Em hãy đọc các thông tin, trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi: (Trang 58 mục 2 sgk)
a) Hai trường hợp trên liên quan đến quyền và nghĩa vụ gì giữa vợ và chồng? Anh Nam và anh Kha thực hiện đúng quy định của pháp luật không?
b) Kể thêm các quyền và nghĩa vụ giữa vợ và chồng mà em biết.
Câu 2: Em hãy đọc các thông tin, trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi: (Trang 59 mục 2 sgk)
a) Việc làm của bố mẹ K, bố mẹ Mai và H trong các trường hợp trên nói đến quyền và nghĩa vụ gì giữa cha mẹ và con? Những ai đã thực hiện đúng/không đúng các quyền, nghĩa vụ đó? Vì sao?
b) Kể thêm các quyền, nghĩa vụ giữa cha mẹ và con mà em biết.
Câu 3: Em hãy đọc các thông tin, trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi: (Trang 60 mục 2 sgk)
a) Em hãy nhận xét việc làm của Hưng và P trong các trường hợp trên.
b) Theo em, giữa anh chị em trong gia đình có quyền, nghĩa vụ gì?
Câu 4: Em hãy đọc các thông tin, trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi: (Trang 60, 61 mục 2 sgk)
a) Em hãy nhận xét về tình cảm và việc làm của ông bà Bình, H trong các trường hợp trên và cho biết ai thực hiện đúng/không đúng quyền và nghĩa vụ giữa ông bà và cháu.
b) Kể thêm quyền, nghĩa vụ giữa ông bà và các cháu mà em biết.
LUYỆN TẬP
Câu 1: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao?
a) Nếp sống của gia đình có vai trò quan trọng trong sự hình thành và phát triển nhân cách của trẻ.
b) Cha mẹ có quyền phân biệt đối xử giữa các con.
c) Giáo dục trẻ em là công việc của nhà trường.
Câu 2: Trong những trường hợp dưới đây, ai thực hiện đúng, ai không thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ giữa các thành viên trong gia đình? Vì sao?
a) N thích học đàn, bạn được bố mua đàn và tìm thầy dạy. Bố khuyến khích N học đàn nhưng luôn nhắc nhở N không được lơ là việc học các môn văn hoá.
b) Được ông bà chiều chuộng, đáp ứng mọi yêu cầu nên M không nghe lời bố mẹ, lười học, ham chơi. Khi bố mẹ mắng, M tỏ ra không nghe lời vì được ông bà bênh.
c) Bố mẹ H luôn khuyến khích H tham gia các hoạt động tập thể của trường, lớp.
d) Ở nhà, bố thường trao đổi, tham khảo ý kiến A về các vấn đề liên quan đến trẻ em.
Câu 3: Em hãy xử lý các tình huống dưới đây:
a) L và em trai học cùng trường. Nhà trường tố chức đi tham quan Vườn Quốc gia Cúc Phương. Hai chị em đều muốn tham gia nhưng bố chỉ cho L đi, còn em trai phải ở nhà vì còn nhỏ.
Nếu là L, em sẽ ứng xử thế nào?
b) S rất thích vẽ và vẽ rất đẹp nên được các bạn bầu làm nhóm trưởng tờ báo tường của lớp. S xin mẹ cho đi học lớp vẽ ở Cung thiếu nhi nhưng mẹ không đồng ý vì sợ học vẽ sẽ ảnh hưởng đến việc học ở trường của S.
Nếu là S, em sẽ ứng xử thế nào?
c) Nhà D có hai anh em, D luôn tranh giành, bắt nạt em. Bố mẹ đi làm giao cho D ở nhà nấu cơm, dọn dẹp, trông em, D luôn nhận việc nhưng khi bố mẹ vừa đi, D liền đi chơi và bắt em làm những việc bố mẹ giao.
Nếu là bạn của D, em có lời khuyên gì cho D?
d) Bà ốm, bố mẹ bận việc nên dặn C ở nhà chăm sóc bà. C từ chối với lý do đã có hẹn đi xem phim cùng các bạn.
Nếu là C, khi được bố mẹ giao việc đó, em sẽ ứng xử thế nào? Vì sao?
VẬN DỤNG
Câu 1: Hãy viết thư cho người thân bày tỏ mong muốn về việc được thực hiện quyền tham gia của em.
Câu 2: Em hãy lập và thực hiện bản kế hoạch điều chỉnh những việc làm của mình cho đúng với nghĩa vụ công dân trong gia đình theo gợi ý dưới đây:
PHẦN II: LỜI GIẢI
KHÁM PHÁ
1. Khái niệm và vai trò của gia đình
Câu 1:
a) Các thành viên trong hai trường hợp trên có mối quan hệ gia đình. Trường hợp 1 là mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái ruột thịt. Trường hợp 2 là mối quan hệ giữa những người sống trong gia đình nhưng không có quan hệ huyết thống.
b) Gia đình là tập hợp những người có quan hệ huyết thống, hôn nhân, nuôi dưỡng, cùng nhau sống và chia sẻ trách nhiệm, quyền lợi, nghĩa vụ, theo quy định của pháp luật.
Câu 2:
a) Gia đình đóng vai trò quan trọng trong công việc giáo dục đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ, thể chất của các thành viên. Gia đình là nơi gắn kết các thành viên, tạo ra môi trường nuôi dưỡng tình yêu thương, bảo vệ sự ổn định và hạnh phúc.
b) Gia đình có các vai trò trò chơi cơ bản như duy trì nòi tương tự, bảo vệ sức khỏe và thể chất, tổ chức đời sống gia đình, nuôi dưỡng con cái, chăm chăm và giáo dục các thế hệ, và góp phần vào sự phát triển xã hội.
2. Quy định cơ sở pháp luật về quyền, nghĩa vụ giữa các thành viên trong gia đình
Câu 1:
a) - Anh Nam thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của mình khi chia sẻ công việc gia đình, tôn trọng vợ và bàn bạc cùng nhau.
Anh Kha không thực hiện đúng quy định khi không tôn trọng vợ và không chia sẻ công việc trong gia đình. b) Vợ và chồng bình đẳng trong mọi quyền và nghĩa vụ, họ có trách nhiệm yêu thương, chăm sóc và tôn trọng nhau.
Câu 2:
a) Trường hợp 1: Cha mẹ có quyền và nghĩa vụ chăm lo cho việc học hành và phát triển con cái. Bố mẹ K thực hiện đúng khi cố gắng đảm bảo có cơ hội học hành mặc dù khó khăn.
Trường hợp 2: Cha mẹ có nghĩa vụ tạo điều kiện cho con cái phát triển sở thích, năng lực. Bố mẹ Mai thực hiện đúng khi tạo cơ hội cho Mai phát triển sở thích của mình.
Trường hợp 3: Con cái có nghĩa vụ yêu quý, tôn trọng và giúp đỡ cha mẹ. H không thực thi đúng khi không chia sẻ gánh nặng tài chính với bố mẹ.
b) Một số quyền và nghĩa vụ khác: Cha mẹ có quyền nuôi con cái và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ. Con cái có hoàn phận yêu kính cha mẹ và chăm sóc khi cha mẹ già yếu.
Câu 3:
a) Hưng đã thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ của anh đối với em. P chưa thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của anh chị em khi không giúp đỡ em.
b) Quyền và nghĩa vụ giữa anh chị em bao gồm yêu thương, giúp đỡ, chia sẻ công việc trong gia đình.
Câu 4:
a) Bình và ông bà thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ với cháu. H chưa thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của mình khi không chăm sóc ông bà.
b) Quyền và nghĩa vụ giữa ông bà và cháu bao gồm việc ông bà chăm sóc cháu và cháu có phận phận kính trọng, dưỡng dưỡng ông bà khi cần thiết.
LUYỆN TẬP
Câu 1:
a) Đồng tình vì gia đình là nơi đầu tiên hình thành nhân cách của con cái.
b) Không đồng tình vì cha mẹ không có quyền phân biệt giữa các con.
c) Không đồng tình vì giáo dục trẻ em là công việc của cả gia đình, không chỉ nhà trường.
Câu 2:
a) Bố N đã thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của mình khi tôn trọng sở thích của con.
b) M không thực hiện đúng khi không nghe lời bố mẹ, không tôn giáo trọng ý kiến kiến của họ.
c) Bố mẹ H thực hiện đúng khi quan tâm và khuyến khích H tham gia các hoạt động tập thể.
d) Bố trí thực hiện đúng khi tham khảo ý kiến kiến trúc trong các vấn đề liên quan đến trẻ em.
Câu 3:
a) Nếu là L, em sẽ thuyết phục bố mẹ cho em trai cùng đi và hứa chăm sóc em.
b) Nếu là S, em sẽ thuyết phục mẹ rằng em sẽ không để việc học vẽ ảnh có ảnh hưởng đến việc học ở trường.
c) Nếu là bạn của D, em sẽ khuyên D không nên bắt em và phải làm đúng trách nhiệm trong gia đình.
d) Nếu là C, em sẽ đồng ý chăm sóc bà và hẹn bạn đi xem phim vào những dịp khác.
VẬN DỤNG
Câu 1:
Hà Nội, ngày….. tháng…. năm….
Gửi bà kính yêu của cháu!
Cháu là Vân Anh, cháu gái bà đây ạ. Đã lâu cháu chưa về quê nên cháu rất nhớ bà và mọi người ở quê. Bà vẫn khỏe chứ ạ? Gia đình cháu trên Hà Nội vẫn tốt bà ạ. Em Bon ngày càng kháu khỉnh và hiếu động, bây giờ em ấy đã biết thêm rất nhiều điều về thế giới xung quanh.
Bà ơi, cháu buồn nhiều lắm! Bố mẹ đăng kí rất nhiều lớp học thêm cho cháu. Cháu biết, bố mẹ rất quan tâm và đặt nhiều kỳ vọng vào mình, nhưng bố mẹ chưa từng hỏi cháu có thích những môn học ấy không? Đi học có vui không? Mỗi ngày đi học về, bố mẹ chỉ hỏi cháu: hôm nay được mấy điểm? khiến cháu áp lực vô cùng. Điều làm cháu buồn và tủi thân hơn nữa là việc bố mẹ luôn coi cháu còn quá bẻ bỏng, không hiểu chuyện, nên bố mẹ không cho phép cháu tham gia, phát biểu ý kiến của mình về các vấn đề trong gia đình. Cháu chỉ mong ước rằng bố mẹ sẽ hiểu mình hơn, sẽ tôn trọng cháu và để cháu tham gia đóng góp ý kiến vào các công việc trong gia đình. Bà ơi, bà giúp cháu tâm sự thêm với bố mẹ cháu với ạ! Chứ cháu thật sự khó mở lời với bố mẹ bà ạ!
Cháu rất nhớ bà, kỳ nghỉ hè sắp tới, cháu sắp được về quê thăm bà rồi! Thư đã dài, cháu xin phép được dừng bút ạ. Cháu chúc bà luôn mạnh khỏe, vui vẻ và yêu đời ạ.
Cháu ngoan của bà
Vân Anh
Nguyễn Thị Vân Anh
Câu 2:
Các quyền, nghĩa vụ chưa thực hiện
Nguyên nhân chưa thực hiện được
Mong muốn cần đạt
Phương thức điều chỉnh
Thời gian điều chỉnh
- Chưa giúp đỡ bố mẹ làm việc nhà
- Do mải chơi, lười biếng
- Trở nên chăm chỉ hơn, giúp đỡ bố mẹ chăm sóc em trai và làm việc nhà
- Siêng năng, chăm chỉ
- Ngay hôm nay
- Không được phát biểu, đóng góp ý kiến đối với các công việc trong gia đình
- Bố mẹ cho rằng em còn nhỏ, nên không hiểu chuyện.
- Được phát biểu, đóng góp ý kiến đối với các công việc trong gia đình.
- Tâm sự để bố mẹ hiểu.
- Nhờ ông bà, người thân giúp đỡ nói chuyện với bố mẹ.
