Tây Nguyên có vị trí địa lí quan trọng về quốc phòng an ninh và có nhiều tiềm năng để phát triển kinh tế. Tây Nguyên có nhiều dân tộc cùng chung sống với bản sắc văn hoá đa dạng, đặc sắc. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của vùng Tây Nguyên có những thế mạnh và hạn chế gì? Ngành kinh tế nào là ngành thế mạnh của vùng?
1. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ PHẠM VI LÃNH THỔ
CH: Dựa vào thông tin mục 1 và hình 17.1, hãy trình bày đặc điểm vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ của vùng Tây Nguyên.
2. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
CH: Dựa vào hình 17.1 và thông tin mục 2, hãy trình bày thế mạnh và hạn chế về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của vùng Tây Nguyên.
3. DÂN CƯ, VĂN HOÁ
CH: Dựa vào thông tin mục 3, hãy :
- Nhận xét đặc điểm dân cư ở Tây Nguyên.
- Trình bày đặc điểm văn hoá nổi bật của các dân tộc Tây Nguyên.
4. CÁC NGÀNH KINH TẾ THẾ MẠNH
CH: Dựa vào thông tin mục a và hình 17.2, hãy:
- Trình bày sự phát triển và phân bố của ngành trồng cây công nghiệp lâu năm ở Tây Nguyên
- Trình bày sự phát triển và phân bố của ngành trồng cây ăn quả ở Tây Nguyên.
CH: Dựa vào thông tin mục b và hình 17.2, hãy trình bày sự phát triển và phân bố của ngành lâm nghiệp ở Tây Nguyên.
CH: Dựa vào thông tin mục c và hình 17.2, hãy trình bày sự phát triển và phân bố của ngành sản xuất điện ở Tây Nguyên.
CH: Dựa vào thông tin mục d và hình 17.2, hãy trình bày sự phát triển và phân bố của ngành du lịch ở Tây Nguyên.
5. MỘT SỐ NGÀNH KINH TẾ THẾ MẠNH
CH: Dựa vào thông tin mục 5, hãy trình bày các vấn đề môi trường trong phát triển kinh tế – xã hội vùng Tây Nguyên.
LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG
CH: Dựa vào bảng 17.3, hãy nhận xét sản lượng gỗ khai thác và diện tích rừng trồng mới ở Tây Nguyên giai đoạn 2010 – 2021.
CH: Sưu tầm thông tin, hình ảnh về một số nét văn hoá đặc sắc của người dân Tây Nguyên (lễ hội, kiến trúc, nhạc cụ).
Phần II. Trả lời câu hỏi
MỞ ĐẦU
Tây Nguyên là vùng đất rộng lớn nằm ở khu vực cao nguyên trung phần của Việt Nam. Với vị trí chiến lược về quốc phòng an ninh, Tây Nguyên còn là vùng đất giàu tiềm năng phát triển kinh tế, đặc biệt trong các ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, và du lịch. Văn hóa Tây Nguyên phong phú, độc đáo, góp phần làm nên bản sắc đặc trưng của vùng.
1. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ PHẠM VI LÃNH THỔ
Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục 1 và hình 17.1, hãy trình bày đặc điểm vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ của vùng Tây Nguyên.
Tây Nguyên nằm ở miền trung Việt Nam, gồm 5 tỉnh: Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông và Lâm Đồng. Đây là vùng không giáp biển, phía Bắc giáp Nam Trung Bộ và Đông Nam Bộ, phía Tây giáp Lào và Campuchia.
Đặc điểm vị trí địa lý:
Là vùng cao nguyên lớn nhất cả nước, với độ cao trung bình từ 500 - 1.500m.
Giáp biên giới quốc tế, thuận lợi cho giao lưu kinh tế, nhưng cũng là khu vực trọng yếu về an ninh quốc phòng.
2. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN
Câu hỏi: Dựa vào hình 17.1 và thông tin mục 2, hãy trình bày thế mạnh và hạn chế về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của vùng Tây Nguyên.
Thế mạnh:
Đất bazan màu mỡ, diện tích lớn (khoảng 2 triệu ha), thích hợp cho cây công nghiệp lâu năm như cà phê, cao su, hồ tiêu.
Khí hậu cận xích đạo với hai mùa rõ rệt, thuận lợi cho canh tác và chăn nuôi.
Hệ thống sông ngòi lớn như sông Sê San, sông Sêrêpốk, tiềm năng phát triển thủy điện.
Diện tích rừng lớn, phong phú về động thực vật.
Hạn chế:
Mùa khô kéo dài, hạn hán nghiêm trọng, thiếu nước cho sản xuất.
Địa hình phức tạp, khó khăn cho giao thông và phát triển cơ sở hạ tầng.
Rừng bị suy giảm nghiêm trọng do khai thác quá mức và chuyển đổi mục đích sử dụng đất.
3. DÂN CƯ, VĂN HÓA
Câu hỏi: Nhận xét đặc điểm dân cư ở Tây Nguyên.
Tây Nguyên có dân số ít, mật độ dân cư thấp, tập trung chủ yếu ở các đô thị như Buôn Ma Thuột, Pleiku. Người Kinh chiếm đa số, nhưng vùng còn là nơi sinh sống của nhiều dân tộc thiểu số như Ê Đê, Gia Rai, Ba Na, M'Nông.
Câu hỏi: Trình bày đặc điểm văn hóa nổi bật của các dân tộc Tây Nguyên.
Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể thế giới.
Kiến trúc nhà rông độc đáo, biểu tượng văn hóa cộng đồng.
Các lễ hội truyền thống như lễ hội đâm trâu, lễ mừng lúa mới, gắn liền với đời sống sản xuất và tín ngưỡng của người dân.
4. CÁC NGÀNH KINH TẾ THẾ MẠNH
Câu hỏi: Trình bày sự phát triển và phân bố của ngành trồng cây công nghiệp lâu năm ở Tây Nguyên.
Cà phê: Tây Nguyên là vùng sản xuất cà phê lớn nhất Việt Nam, tập trung ở Đắk Lắk, Gia Lai.
Hồ tiêu: Phát triển mạnh tại Đắk Nông, Đắk Lắk.
Cao su: Phân bố tại Gia Lai, Đắk Nông.
Câu hỏi: Trình bày sự phát triển và phân bố của ngành trồng cây ăn quả ở Tây Nguyên.
Các loại cây ăn quả như sầu riêng, bơ, chôm chôm được trồng nhiều tại Lâm Đồng, Đắk Lắk, đem lại giá trị kinh tế cao.
Câu hỏi: Trình bày sự phát triển và phân bố của ngành lâm nghiệp ở Tây Nguyên.
Tây Nguyên là vùng có diện tích rừng lớn, tập trung tại Kon Tum, Gia Lai. Lâm nghiệp đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ môi trường, cung cấp gỗ và lâm sản. Tuy nhiên, rừng đang bị khai thác quá mức, gây suy thoái nghiêm trọng.
Câu hỏi: Trình bày sự phát triển và phân bố của ngành sản xuất điện ở Tây Nguyên.
Các nhà máy thủy điện lớn như Ialy (Gia Lai), Sê San 3 (Kon Tum) khai thác tiềm năng của hệ thống sông Sê San, Sêrêpốk, cung cấp năng lượng cho khu vực và cả nước.
Câu hỏi: Trình bày sự phát triển và phân bố của ngành du lịch ở Tây Nguyên.
Du lịch phát triển mạnh với các điểm đến như thác Dray Nur (Đắk Lắk), hồ T’Nưng (Gia Lai), Đà Lạt (Lâm Đồng). Các lễ hội văn hóa và cảnh quan thiên nhiên là điểm nhấn thu hút du khách.
5. MỘT SỐ VẤN ĐỀ MÔI TRƯỜNG
Câu hỏi: Trình bày các vấn đề môi trường trong phát triển kinh tế – xã hội vùng Tây Nguyên.
Suy thoái rừng do khai thác và chuyển đổi đất rừng.
Thiếu nước trầm trọng vào mùa khô.
Xói mòn, bạc màu đất do canh tác không bền vững.
Suy giảm đa dạng sinh học do mất rừng.
LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG
Câu hỏi: Nhận xét sản lượng gỗ khai thác và diện tích rừng trồng mới ở Tây Nguyên giai đoạn 2010 – 2021.
Sản lượng gỗ khai thác giảm do chính sách bảo vệ rừng.
Diện tích rừng trồng mới tăng nhờ các dự án trồng rừng và bảo tồn thiên nhiên.
Câu hỏi: Sưu tầm thông tin, hình ảnh về một số nét văn hóa đặc sắc của người dân Tây Nguyên (lễ hội, kiến trúc, nhạc cụ).
Lễ hội cồng chiêng: Lễ hội tập trung vào âm nhạc dân gian với các loại nhạc cụ truyền thống như cồng, chiêng.
Kiến trúc nhà rông: Biểu tượng văn hóa của các dân tộc thiểu số, thể hiện tinh thần cộng đồng.
Nhạc cụ: Các loại đàn đá, đàn T’rưng là những nhạc cụ đặc trưng, độc đáo của vùng Tây Nguyên.
KẾT LUẬN
Tây Nguyên là vùng đất tiềm năng với vị trí chiến lược, tài nguyên phong phú và văn hóa đặc sắc. Tuy nhiên, việc khai thác kinh tế cần gắn liền với bảo vệ môi trường và phát triển bền vững để đảm bảo sự thịnh vượng lâu dài của vùng.
