BÀI 28. KHAI THÁC THẾ MẠNH ĐỂ PHÁT TRIỂN KINH TẾ Ở TÂY NGUYÊN
PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK
MỞ ĐẦU
Tây Nguyên có vị trí đặc biệt quan trọng về quốc phòng an ninh. Vùng có nhiều thế mạnh về trồng cây công nghiệp lâu năm, phát triển lâm nghiệp, thuỷ điện, khai thác bô-xít và du lịch. Các ngành kinh tế đó phát triển và phân bố như thế nào? Việc phát triển kinh tế có ý nghĩa gì đối với quốc phòng an ninh?
I. KHÁI QUÁT
CH: Dựa vào thông tin mục I và hình 28.1, hãy:
- Trình bày vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ của vùng Tây Nguyên.
- Nêu khái quát về đặc điểm dân số của vùng.
II. KHAI THÁC CÁC THẾ MẠNH KINH TẾ Ở VÙNG TÂY NGUYÊN
CH1: Dựa vào thông tin mục a và hình 28.1, hãy phân tích thế mạnh, hạn chế (về tự nhiên, kinh tế - xã hội) đối với phát triển cây công nghiệp lâu năm ở vùng Tây Nguyên.
CH2: Dựa vào thông tin mục b và hình 28.2, hãy trình bày sự phát triển và phân bố cây công nghiệp lâu năm ở vùng Tây Nguyên.
CH3: Dựa vào thông tin mục 2 và hình 28.1, 28.2, hãy:
- Nêu thế mạnh để phát triển lâm nghiệp ở vùng Tây Nguyên.
- Trình bày hiện trạng phát triển lâm nghiệp ở vùng.
CH4: Dựa vào thông tin mục 3 và hình 28.1, 28.2, hãy:
- Nêu thế mạnh để phát triển thủy điện ở vùng Tây Nguyên.
- Trình bày hiện trạng phát triển thủy điện ở vùng.
CH5: Dựa vào thông tin mục 4 và hình 28.1, 28.2, hãy phân tích thế mạnh và trình bày hiện trạng khai thác bô-xít ở vùng Tây Nguyên.
CH6: Dựa vào thông tin mục 5 và hình 28.1, 28.2, hãy:
- Nêu thế mạnh để phát triển du lịch ở vùng Tây Nguyên.
- Trình bày hiện trạng phát triển du lịch ở vùng.
III. Ý NGHĨA CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI ĐỐI VỚI QUỐC PHÒNG AN NINH
CH: Dựa vào thông tin mục III, hãy nêu ý nghĩa của phát triển kinh tế - xã hội đối với quốc phòng an ninh ở Tây Nguyên.
LUYỆN TẬP, VẬN DỤNG
CH: Lựa chọn phân tích một thế mạnh để phát triển kinh tế ở vùng Tây Nguyên.
CH: Tìm hiểu thông tin về ảnh hưởng của việc khai thác bô-xít đến môi trường ở vùng Tây Nguyên
PHẦN II .Lời giải tham khảo
MỞ ĐẦU
Tây Nguyên là một vùng chiến lược có vai trò đặc biệt quan trọng về quốc phòng an ninh, đồng thời sở hữu nhiều thế mạnh tự nhiên và kinh tế như trồng cây công nghiệp lâu năm, phát triển lâm nghiệp, thủy điện, khai thác bô-xít và du lịch. Việc phát triển các ngành kinh tế này không chỉ đóng góp vào tăng trưởng kinh tế mà còn đảm bảo sự ổn định và vững mạnh về an ninh quốc gia.
I. KHÁI QUÁT
Câu hỏi: Trình bày vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ của vùng Tây Nguyên.
Tây Nguyên nằm ở phía Tây của dải đất miền Trung Việt Nam, tiếp giáp với Lào và Campuchia. Vùng có diện tích lớn với 5 tỉnh: Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông và Lâm Đồng. Tây Nguyên là vùng cao nguyên rộng lớn, nằm ở độ cao trung bình từ 500 – 1500 mét so với mực nước biển, có các cao nguyên như Kon Tum, Pleiku, Đắk Lắk, M’Drắk và Lâm Viên.
Câu hỏi: Nêu khái quát về đặc điểm dân số của vùng.
Tây Nguyên có dân số không quá đông, với mật độ dân số thấp hơn nhiều so với các vùng đồng bằng. Đây là nơi sinh sống của nhiều dân tộc thiểu số như Ê-đê, Gia Rai, Ba Na, K’ho,... Điều này tạo nên sự đa dạng văn hóa nhưng cũng đặt ra thách thức về giáo dục, y tế và phát triển kinh tế. Dân số có xu hướng tăng nhờ nhập cư và các chính sách định canh định cư.
II. KHAI THÁC CÁC THẾ MẠNH KINH TẾ Ở VÙNG TÂY NGUYÊN
CH1: Phân tích thế mạnh, hạn chế đối với phát triển cây công nghiệp lâu năm ở vùng Tây Nguyên.
Thế mạnh:
Đất đỏ bazan màu mỡ, chiếm diện tích lớn, rất phù hợp để trồng cây công nghiệp lâu năm như cà phê, cao su, chè, hồ tiêu.
Khí hậu cận xích đạo, có mùa khô và mùa mưa rõ rệt, thích hợp cho cây công nghiệp phát triển.
Nguồn lao động sẵn có, đặc biệt là lao động từ các dân tộc thiểu số tại chỗ và người nhập cư.
Hạn chế:
Mùa khô kéo dài, thiếu nước nghiêm trọng vào một số thời điểm, ảnh hưởng đến năng suất cây trồng.
Hạ tầng giao thông chưa phát triển đồng đều, gây khó khăn trong việc vận chuyển sản phẩm.
Thiếu kỹ thuật canh tác hiện đại và nguồn vốn đầu tư.
CH2: Trình bày sự phát triển và phân bố cây công nghiệp lâu năm ở vùng Tây Nguyên.
Cây công nghiệp lâu năm được trồng chủ yếu tại các cao nguyên đất đỏ bazan:
Cà phê: Phân bố tập trung ở Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai, với diện tích lớn nhất cả nước, chủ yếu là cà phê robusta.
Cao su: Trồng nhiều ở Gia Lai và Kon Tum.
Hồ tiêu: Phân bố chủ yếu ở Đắk Lắk và Gia Lai, nổi tiếng với chất lượng tốt.
Chè: Phát triển mạnh ở Lâm Đồng với các đồn điền chè lớn tại Bảo Lộc.
CH3: Nêu thế mạnh để phát triển lâm nghiệp ở vùng Tây Nguyên.
Thế mạnh:
Tây Nguyên có diện tích rừng lớn nhất cả nước, đặc biệt là rừng nhiệt đới với nhiều loại gỗ quý như cẩm lai, giáng hương, trắc.
Hệ sinh thái rừng phong phú, đa dạng, là nơi cư trú của nhiều loài động thực vật quý hiếm.
Khí hậu và địa hình tạo điều kiện thuận lợi để phát triển lâm nghiệp bền vững.
Hiện trạng:
Diện tích rừng tự nhiên giảm mạnh do khai thác gỗ trái phép và chuyển đổi mục đích sử dụng đất.
Chính sách phục hồi rừng, trồng rừng kinh tế và bảo vệ rừng đã được triển khai, nhưng chưa đạt hiệu quả cao.
CH4: Nêu thế mạnh và hiện trạng phát triển thủy điện ở vùng Tây Nguyên.
Thế mạnh:
Nguồn nước dồi dào từ các hệ thống sông lớn như Sêrêpôk, sông Đồng Nai, sông Ba.
Địa hình dốc, dòng chảy mạnh, phù hợp để xây dựng các nhà máy thủy điện.
Hiện trạng:
Các nhà máy thủy điện lớn như Buôn Kuốp, Ialy đã đi vào hoạt động, cung cấp nguồn điện quan trọng cho cả nước.
Tuy nhiên, việc xây dựng thủy điện đã gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, làm mất rừng và thay đổi dòng chảy tự nhiên.
CH5: Phân tích thế mạnh và trình bày hiện trạng khai thác bô-xít ở vùng Tây Nguyên.
Thế mạnh:
Tây Nguyên có trữ lượng bô-xít lớn nhất cả nước, tập trung ở Đắk Nông và Lâm Đồng.
Đây là nguồn nguyên liệu quan trọng để sản xuất nhôm.
Hiện trạng:
Một số dự án khai thác bô-xít đã được triển khai, như nhà máy alumin Tân Rai và Nhân Cơ.
Việc khai thác bô-xít gây lo ngại về môi trường, đặc biệt là vấn đề chất thải bùn đỏ và suy giảm chất lượng đất.
CH6: Nêu thế mạnh và hiện trạng phát triển du lịch ở vùng Tây Nguyên.
Thế mạnh:
Cảnh quan thiên nhiên phong phú, với nhiều thác nước, rừng nguyên sinh và cao nguyên.
Nhiều nét văn hóa đặc sắc của các dân tộc thiểu số, đặc biệt là lễ hội cồng chiêng được UNESCO công nhận.
Khí hậu mát mẻ, phù hợp cho nghỉ dưỡng.
Hiện trạng:
Du lịch sinh thái và văn hóa đang được chú trọng phát triển.
Các điểm đến nổi tiếng như hồ T’nưng, Đà Lạt, Buôn Đôn thu hút nhiều du khách.
Tuy nhiên, hạ tầng du lịch còn thiếu và chưa đồng bộ.
III. Ý NGHĨA CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI ĐỐI VỚI QUỐC PHÒNG AN NINH
Việc phát triển kinh tế - xã hội ở Tây Nguyên góp phần tăng cường ổn định chính trị, tạo việc làm và nâng cao đời sống nhân dân, đặc biệt là các dân tộc thiểu số. Đồng thời, việc khai thác tiềm năng kinh tế giúp củng cố thế trận quốc phòng toàn dân, đảm bảo an ninh biên giới và giữ vững chủ quyền lãnh thổ.
LUYỆN TẬP, VẬN DỤNG
Câu hỏi: Lựa chọn phân tích một thế mạnh để phát triển kinh tế ở vùng Tây Nguyên.
Thế mạnh trồng cây công nghiệp lâu năm là nổi bật nhất, với diện tích đất đỏ bazan lớn và khí hậu phù hợp. Sản phẩm như cà phê, hồ tiêu không chỉ cung cấp cho thị trường trong nước mà còn xuất khẩu, mang lại nguồn thu lớn.
Câu hỏi: Tìm hiểu ảnh hưởng của việc khai thác bô-xít đến môi trường ở vùng Tây Nguyên.
Khai thác bô-xít làm mất rừng, ảnh hưởng đến đa dạng sinh học, gây xói mòn và suy thoái đất. Chất thải bùn đỏ từ quá trình khai thác cũng đe dọa môi trường nước và không khí, đòi hỏi các giải pháp xử lý hiệu quả và bền vững.
