Tổ chức lãnh thổ công nghiệp là hệ thống các mối liên kết không gian của các ngành và sự kết hợp sản xuất trong lãnh thổ trên cơ sở khai thác các nguồn lực nhằm đạt được hiệu quả cao nhất về kinh tế - xã hội, môi trường. Ở nước ta, hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp khá đa dạng như khu công nghiệp, khu công nghệ cao, trung tâm công nghiệp,... Vậy, vai trò và đặc điểm của từng hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp này như thế nào?
I. KHU CÔNG NGHIỆP
CH: Dựa vào thông tin trong bài, hãy trình bày:
- Vai trò của khu công nghiệp đối với phát triển kinh tế - xã hội nước ta.
- Đặc điểm phát triển và phân bố khu công nghiệp ở nước ta.
II. KHU CÔNG NGHỆ CAO
CH: Dựa vào thông tin trong bài, hãy trình bày:
- Vai trò của khu công nghệ cao đối với phát triển kinh tế - xã hội nước ta.
- Đặc điểm phát triển và phân bố khu công nghệ cao ở nước ta.
III. TRUNG TÂM CÔNG NGHIỆP
CH: Dựa vào thông tin trong bài, hãy trình bày:
- Vai trò của trung tâm công nghiệp đối với phát triển kinh tế - xã hội nước ta.
- Đặc điểm phát triển và phân bố trung tâm khu công nghiệp cao ở nước ta.
LUYỆN TẬP
CH: Phân biệt đặc điểm của khu công nghiệp, khu công nghệ cao, trung tâm công nghiệp.
CH: Giải thích tại sao các khu công nghiệp tập trung chủ yếu ở Đồng bằng sông Hồng và Đông Nam Bộ.
VẬN DỤNG
CH: Lựa chọn và sưu tầm thông tin về một khu công nghệ cao ở nước ta.
PHẦN II .Lời giải tham khảo
BÀI 18: TỔ CHỨC LÃNH THỔ CÔNG NGHIỆP
PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK
MỞ ĐẦU
Tổ chức lãnh thổ công nghiệp là hệ thống các mối liên kết không gian của các ngành và sự kết hợp sản xuất trong lãnh thổ trên cơ sở khai thác các nguồn lực nhằm đạt được hiệu quả cao nhất về kinh tế - xã hội, môi trường. Ở nước ta, hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp khá đa dạng như khu công nghiệp, khu công nghệ cao, trung tâm công nghiệp. Vậy, vai trò và đặc điểm của từng hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp này như thế nào?
I. KHU CÔNG NGHIỆP
1. Vai trò của khu công nghiệp đối với phát triển kinh tế - xã hội nước ta
Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế: Khu công nghiệp là nơi tập trung nhiều ngành công nghiệp, góp phần đẩy mạnh sản xuất hàng hóa, tăng kim ngạch xuất khẩu và thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước.
Tạo việc làm: Các khu công nghiệp thu hút lao động từ nhiều khu vực, giúp giải quyết việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân.
Tăng cường chuyển giao công nghệ: Các khu công nghiệp thường đi kèm với các hoạt động chuyển giao công nghệ từ các doanh nghiệp nước ngoài, giúp nâng cao năng lực sản xuất trong nước.
Góp phần vào quá trình đô thị hóa: Sự xuất hiện của các khu công nghiệp thường đi kèm với sự phát triển hạ tầng đô thị và các dịch vụ xã hội xung quanh.
2. Đặc điểm phát triển và phân bố khu công nghiệp ở nước ta
Phát triển: Khu công nghiệp tại Việt Nam phát triển mạnh mẽ kể từ khi đất nước tiến hành công cuộc Đổi mới (1986). Đến nay, hàng trăm khu công nghiệp đã được xây dựng và đi vào hoạt động.
Phân bố:
Chủ yếu tập trung tại các vùng kinh tế trọng điểm như Đồng bằng sông Hồng, Đông Nam Bộ và một số tỉnh ven biển miền Trung.Sự phân bố chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố như nguồn lao động, hạ tầng giao thông và khả năng tiếp cận thị trường.
II. KHU CÔNG NGHỆ CAO
1. Vai trò của khu công nghệ cao đối với phát triển kinh tế - xã hội nước ta
Đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng công nghệ: Khu công nghệ cao là nơi tập trung các hoạt động nghiên cứu, phát triển và ứng dụng các công nghệ hiện đại vào sản xuất.
Tăng giá trị sản phẩm: Sản phẩm từ các khu công nghệ cao thường có giá trị gia tăng lớn, góp phần nâng cao sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Thu hút vốn đầu tư chất lượng cao: Các khu công nghệ cao hấp dẫn các doanh nghiệp và tập đoàn lớn với công nghệ tiên tiến, góp phần cải thiện cơ cấu kinh tế.
Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Thúc đẩy đào tạo lao động kỹ thuật cao, đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế tri thức.
2. Đặc điểm phát triển và phân bố khu công nghệ cao ở nước ta
Phát triển: Hiện nay, Việt Nam đã xây dựng và phát triển một số khu công nghệ cao như Khu công nghệ cao Hòa Lạc (Hà Nội), Khu công nghệ cao TP. Hồ Chí Minh, và Khu công nghệ cao Đà Nẵng.
Phân bố:
Chủ yếu ở các thành phố lớn và vùng kinh tế trọng điểm để tận dụng nguồn nhân lực chất lượng cao, cơ sở hạ tầng hiện đại và sự hỗ trợ từ các trung tâm nghiên cứu, đào tạo.
III. TRUNG TÂM CÔNG NGHIỆP
1. Vai trò của trung tâm công nghiệp đối với phát triển kinh tế - xã hội nước ta
Là đầu mối sản xuất lớn: Trung tâm công nghiệp là nơi tập trung nhiều ngành công nghiệp với quy mô lớn, góp phần thúc đẩy sự phát triển toàn diện của nền kinh tế.
Hỗ trợ sự phát triển của các ngành khác: Tạo điều kiện cho ngành dịch vụ, thương mại, vận tải và các hoạt động kinh tế khác phát triển.
Gắn kết với quá trình đô thị hóa: Trung tâm công nghiệp thường là nhân tố quan trọng thúc đẩy hình thành và phát triển các đô thị lớn.
2. Đặc điểm phát triển và phân bố trung tâm công nghiệp ở nước ta
Phát triển: Các trung tâm công nghiệp lớn đã hình thành ở nhiều địa phương, với sự phát triển nhanh chóng về quy mô và số lượng ngành nghề.
Phân bố:
Tập trung tại các vùng có điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội thuận lợi như Đồng bằng sông Hồng, Đông Nam Bộ và một số khu vực ven biển miền Trung.Các trung tâm lớn gồm TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Bình Dương, Đồng Nai,...
LUYỆN TẬP
1. Phân biệt đặc điểm của khu công nghiệp, khu công nghệ cao, trung tâm công nghiệpTập trung các cơ sở sản xuất công nghiệp với quy mô lớn.Chủ yếu sản xuất các sản phẩm hàng hóa phổ thông.Phân bố tại các vùng kinh tế trọng điểm, gần nguồn lao động và hạ tầng giao thông.
Khu công nghệ cao:
Là nơi tập trung sản xuất các sản phẩm công nghệ cao và hoạt động nghiên cứu phát triển.Ưu tiên các ngành công nghiệp hiện đại, có giá trị gia tăng lớn.Thường đặt tại các đô thị lớn và vùng có nguồn nhân lực trình độ cao.
Trung tâm công nghiệp:
Là khu vực tập trung nhiều ngành công nghiệp với quy mô lớn.Gắn liền với đô thị hóa và sự phát triển toàn diện về kinh tế - xã hội.Có sự kết nối chặt chẽ với các trung tâm kinh tế và các vùng khác.
2. Giải thích tại sao các khu công nghiệp tập trung chủ yếu ở Đồng bằng sông Hồng và Đông Nam Bộ
Đồng bằng sông Hồng:
Có nguồn lao động dồi dào, chất lượng cao.Gần thị trường tiêu thụ lớn, kết nối thuận tiện với Hà Nội và các tỉnh lân cận.Hạ tầng giao thông phát triển, bao gồm hệ thống cảng, đường bộ, đường sắt và hàng không.
Đông Nam Bộ:
Là vùng kinh tế phát triển nhất cả nước với TP. Hồ Chí Minh làm trung tâm.Thu hút mạnh mẽ vốn đầu tư nước ngoài, đặc biệt trong ngành công nghiệp.Hệ thống giao thông và hạ tầng hiện đại, gần cảng biển lớn như Cát Lái, Thị Vải - Cái Mép.
VẬN DỤNG
Lựa chọn và sưu tầm thông tin về một khu công nghệ cao ở nước ta
Ví dụ: Khu công nghệ cao Hòa Lạc (Hà Nội)
Là khu công nghệ cao lớn nhất cả nước, được thành lập năm 1998.
Diện tích: Hơn 1.500 ha.
Các lĩnh vực phát triển chính: Công nghệ thông tin, điện tử, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới.
Đóng góp: Thu hút hàng trăm dự án đầu tư trong và ngoài nước, tạo việc làm cho hàng ngàn lao động, thúc đẩy nghiên cứu và chuyển giao công nghệ.
