CH1: Vì sao hằng ngày chúng ta phải sử dụng nhiều loại thực phẩm khác nhau?
HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
1. GIÁ TRỊ DINH DƯỠNG CỦA CÁC NHÓM THỰC PHẨM
CH1:
- Em hãy cho biết tên các nhóm thực phẩm có trong Hình 4.1.
- Dựa vào các hình ảnh ở cột bên phải, em hãy cho biết vai trò của mỗi nhóm thực phẩm đối với cơ thể con người.
2. NHU CẦU DINH DƯỠNG CỦA CƠ THỂ
CH1: Theo em, thể trạng của mỗi bạn trong Hình 4.2 thể hiện tình trạng dinh dưỡng của cơ thể như thế nào?
3. CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG KHOA HỌC
3.1. Xây dựng bữa ăn dinh dưỡng hợp lí
CH1: Em hãy nhận xét về loại món ăn và thành phần các nhóm thực phẩm chính được sử dụng trong bữa ăn ở Hình 4.3.
3.2. Phân chia số bữa ăn hợp lí
CH1: Em hãy quan sát sự phân chia các bữa ăn của gia đình trong Hình 4.4 và trả lời các câu hỏi dưới đây:
- Thời gian phân chia các bữa ăn của gia đình trên như thế nào?
- Nếu trung bình thức ăn được tiêu hóa hết sau 4 giờ thì việc phân chia các bữa ăn của gia đình này có hợp lí không? Vì sao?
4. XÂY DỰNG BỮA ĂN DINH DƯỠNG HỢP LÍ
LUYỆN TẬP
CH1: Em hãy phân loại những thực phẩm dưới đây theo các nhóm thực phẩm chính
Thịt lợn (thịt heo), cà rốt, cua, đậu cô ve, bí đao, rau muống, khoai lang, bánh mì, bông cải, cải thìa, sườn lợn, bắp cải thảo, dứa, mỡ lợn, tôm khô, cá viên, su su, thịt gà, dầu ăn, gạo, cá ba sa.
CH2: Quan sát những món ăn dưới đây, em hãy cho biết mỗi món ăn cung cấp chất dinh dưỡng nào là chủ yếu.
CH3: Cho các nhóm người sau:
(1) Người cao tuổi; (2) Trẻ em đang lớn; (3) Trẻ sơ sinh; (4) Người lao động nặng.
Em hãy ghép các yêu cầu dinh dưỡng dưới đây với từng nhóm người cho phù hợp.
a. Đang trong giai đoạn phát triển nên cần được cung cấp nhiều chất đạm hơn so với người lớn.
b. Còn quá nhỏ, hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện nên chưa thể tiêu hóa được những thức ăn cứng. Vì vậy cần sử dụng sữa cho toàn bộ các bữa ăn trong ngày.
c. Các cơ quan trong cơ thể hoạt động suy yếu dần nên nhu cầu dinh dưỡng giảm so với lúc còn trẻ. Vì vậy cần giảm bớt lượng thức ăn để tránh tăng gánh nặng cho các cơ quan tiêu hóa.
d. Phải làm việc nhiều và nặng nhọc nên cần nhiều năng lượng hơn người lao động nhẹ.
CH4: Nếu chỉ sử dụng thường xuyên một loại thực phẩm thì sẽ xảy ra điều gì đối với cơ thể?
CH5: Trong các bữa ăn dưới đây, em hãy cho biết bữa ăn nào có thành phần các nhóm thực phẩm hợp lí. Vì sao?
CH6: Quan sát thời gian phân chia các bữa ăn của 3 bạn dưới đây. Theo em, bạn nào có thời gian phân chia các bữa ăn hợp lí nhất? Các bạn khác nên điều chỉnh thời gian phân chia bữa ăn như thế nào cho hợp lí?
VẬN DỤNG
CH1: Gia đình em thường dùng những món ăn nào? Mỗi món ăn cung cấp chất dinh dưỡng nào là chủ yếu?
CH2: Em có nhận xét gì về cách ăn uống của mình? Nếu chưa hợp lí, em cần phải điều chỉnh lại như thế nào?
CH3: Dựa vào quy trình xây dựng bữa ăn dinh dưỡng hợp lí, em hãy tham khảo thêm Hình 4.5 và Bảng 4.2 để xây dựng các bữa ăn dinh dưỡng hợp lí trong 1 ngày cho gia đình mình.
CH4: Trên cơ sở tính toán chi phí cho mỗi món ăn, hãy tính toán chi phí cho các bữa ăn mà em vừa xây dựng ở câu 3.
PHẦN II: LỜI GIẢI THAM KHẢO
MỞ ĐẦU
Câu 1: Hằng ngày, chúng ta phải sử dụng nhiều loại thực phẩm khác nhau vì mỗi loại thực phẩm cung cấp các chất dinh dưỡng khác nhau như đạm, đường, chất béo, vitamin, khoáng chất và nước. Các chất này đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp năng lượng, xây dựng và duy trì cơ thể khỏe mạnh, đồng thời hỗ trợ quá trình trao đổi chất.
HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
1. GIÁ TRỊ DINH DƯỠNG CỦA CÁC NHÓM THỰC PHẨM
Câu 1:
Các nhóm thực phẩm có trong Hình 4.1 gồm: nhóm cung cấp chất bột đường, nhóm cung cấp chất đạm, nhóm cung cấp chất béo, nhóm cung cấp vitamin và khoáng chất.
Vai trò của từng nhóm thực phẩm:
Chất bột đường: Cung cấp năng lượng chính cho cơ thể.
Chất đạm: Xây dựng và tái tạo tế bào, mô, cơ bắp, đồng thời hỗ trợ sản xuất các enzyme và hormone.
Chất béo: Cung cấp năng lượng dự trữ, giúp hấp thụ các vitamin tan trong dầu như A, D, E, K.
Vitamin và khoáng chất: Tham gia vào các quá trình trao đổi chất, tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ các chức năng của cơ quan.
2. NHU CẦU DINH DƯỠNG CỦA CƠ THỂ
Câu 1: Thể trạng của mỗi bạn trong Hình 4.2 thể hiện tình trạng dinh dưỡng như sau:
Bạn quá gầy: Thiếu dinh dưỡng, cơ thể không được cung cấp đủ năng lượng và các chất cần thiết.
Bạn béo phì: Thừa dinh dưỡng, dễ dẫn đến các bệnh liên quan như tim mạch, tiểu đường.
Bạn cân đối: Cân đối dinh dưỡng, cơ thể phát triển khỏe mạnh và ổn định.
3. CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG KHOA HỌC
3.1. Xây dựng bữa ăn dinh dưỡng hợp lý
Câu 1: Trong Hình 4.3, bữa ăn có sự đa dạng về các nhóm thực phẩm chính như cơm (bột đường), thịt cá (đạm), rau xanh (vitamin và khoáng chất), và dầu ăn (chất béo). Điều này cho thấy bữa ăn đã được xây dựng cân đối về dinh dưỡng.
3.2. Phân chia số bữa ăn hợp lý
Câu 1:
Thời gian phân chia các bữa ăn của gia đình trong Hình 4.4 như sau: Bữa sáng (7 giờ), bữa trưa (12 giờ), bữa tối (19 giờ).
Việc phân chia các bữa ăn là hợp lý vì khoảng cách giữa các bữa ăn từ 4–5 giờ, phù hợp với thời gian trung bình tiêu hóa thức ăn.
4. XÂY DỰNG BỮA ĂN DINH DƯỠNG HỢP LÝ
LUYỆN TẬP
Câu 1: Phân loại các thực phẩm theo nhóm chính:
Chất bột đường: Bánh mì, khoai lang, gạo.
Chất đạm: Thịt lợn, cua, sườn lợn, tôm khô, thịt gà, cá viên, cá ba sa.
Chất béo: Mỡ lợn, dầu ăn.
Vitamin và khoáng chất: Cà rốt, rau muống, cải thìa, bí đao, bắp cải thảo, bông cải, dứa, su su, đậu cô ve.
Câu 2: Chất dinh dưỡng chủ yếu cung cấp trong từng món ăn:
Cá kho: Chất đạm.
Rau xào: Vitamin và khoáng chất.
Cơm trắng: Chất bột đường.
Canh thịt nấu rau củ: Chất đạm, vitamin và khoáng chất.
Câu 3: Ghép yêu cầu dinh dưỡng với từng nhóm người:
(1) Người cao tuổi: c.
(2) Trẻ em đang lớn: a.
(3) Trẻ sơ sinh: b.
(4) Người lao động nặng: d.
Câu 4: Nếu chỉ sử dụng thường xuyên một loại thực phẩm, cơ thể sẽ thiếu hụt các chất dinh dưỡng cần thiết, dẫn đến suy dinh dưỡng hoặc các bệnh liên quan.
Câu 5: Trong các bữa ăn, bữa ăn có đầy đủ các nhóm thực phẩm chính (chất bột đường, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất) là bữa ăn hợp lý vì đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng.
Câu 6: Bạn có thời gian phân chia bữa ăn hợp lý nhất khi khoảng cách giữa các bữa ăn đều đặn (4–5 giờ). Các bạn khác nên điều chỉnh thời gian sao cho đảm bảo không ăn quá sát hoặc quá xa nhau.
VẬN DỤNG
Câu 1: Gia đình em thường dùng các món như cơm, thịt kho, rau luộc, canh. Các món này cung cấp lần lượt: chất bột đường, chất đạm và chất béo, vitamin và khoáng chất.
Câu 2: Cách ăn uống của em có thể chưa hợp lý nếu thiếu rau xanh hoặc ăn nhiều thực phẩm chiên rán. Em cần bổ sung rau, trái cây và hạn chế đồ ăn dầu mỡ.
Câu 3: Bữa ăn dinh dưỡng hợp lý trong 1 ngày có thể bao gồm:
Bữa sáng: Cơm, thịt, rau xào, sữa.
Bữa trưa: Cơm, cá kho, canh rau củ, trái cây.
Bữa tối: Cháo, rau luộc, thịt gà, sữa chua.
Câu 4: Dựa vào chi phí, em cần tính toán cụ thể giá của từng nguyên liệu cho mỗi món và tổng hợp lại để ra chi phí cho cả ngày. Ví dụ, bữa sáng có thể tốn 30.000 VNĐ, bữa trưa 50.000 VNĐ, và bữa tối 40.000 VNĐ, tổng cộng khoảng 120.000 VNĐ/ngày.
