Bài tập 1 trang 91 SGK GDCD 12 Bằng ví dụ minh họa, hãy chứng minh rằng quyền học tập của công dân Việt Nam hiện nay đang được thực hiện tốt.
Quyền học tập của công dân Việt Nam hiện nay được bảo vệ và thực hiện một cách rõ ràng thông qua các chính sách của Nhà nước. Việt Nam có hệ thống giáo dục rộng lớn, bao phủ từ mầm non, phổ thông đến đại học và sau đại học. Một trong những minh chứng rõ ràng cho sự thực hiện tốt quyền học tập của công dân chính là việc tất cả trẻ em, đặc biệt là trẻ em vùng sâu, vùng xa, đều có cơ hội được đến trường học tập miễn phí. Chính sách giáo dục đại trà không chỉ áp dụng cho các thành phố lớn mà còn cho cả những khu vực nông thôn, miền núi, nơi trước đây các em không có điều kiện học hành.
Thực tế, Nhà nước đã đầu tư rất lớn vào việc xây dựng cơ sở vật chất cho các trường học, nâng cao chất lượng giáo viên, đồng thời chú trọng đến việc giảm bớt sự chênh lệch trong việc tiếp cận giáo dục giữa các vùng miền. Chương trình giáo dục phổ thông mới cũng tạo ra nhiều cơ hội để học sinh phát triển tài năng, sáng tạo, không chỉ học văn hóa mà còn học các kỹ năng sống, kỹ năng mềm cần thiết cho cuộc sống. Bên cạnh đó, Nhà nước cũng khuyến khích các hình thức học tập linh hoạt như học trực tuyến, học qua truyền hình, nhằm giúp học sinh không bị gián đoạn việc học, đặc biệt trong thời gian đại dịch Covid-19.
Ví dụ, trong những năm gần đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển khai chương trình "Đưa Internet và máy tính đến học sinh vùng sâu, vùng xa", giúp các em có cơ hội tiếp cận với công nghệ, học tập trực tuyến, qua đó không chỉ đảm bảo quyền học tập mà còn giúp các em có thêm cơ hội để phát triển tư duy và khả năng sáng tạo.
Ngoài ra, nhiều chính sách khuyến học, khuyến tài cũng được triển khai mạnh mẽ, chẳng hạn như học bổng cho học sinh nghèo vượt khó, học sinh giỏi, giúp các em có điều kiện học tập và phát triển. Đây chính là minh chứng rõ ràng nhất cho việc quyền học tập của công dân Việt Nam hiện nay đang được thực hiện rất tốt.
Bài tập 2 trang 91 SGK GDCD 12 Tại sao nói quyền học tập của công dân Việt Nam thể hiện tính nhân văn của chế độ xã hội ở nước ta?
Quyền học tập của công dân Việt Nam không chỉ là một quyền cơ bản mà còn thể hiện tính nhân văn sâu sắc của chế độ xã hội ở nước ta. Chính phủ Việt Nam luôn coi giáo dục là chìa khóa để phát triển con người và xã hội. Một trong những điểm nổi bật trong chính sách giáo dục ở Việt Nam là sự bảo đảm quyền học tập của tất cả công dân, không phân biệt giới tính, dân tộc, tôn giáo, hay điều kiện kinh tế. Đây là một đặc điểm nổi bật, thể hiện tính nhân văn trong việc bảo vệ và phát triển quyền con người, quyền học tập của công dân.
Chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam luôn nhấn mạnh đến việc tạo ra những cơ hội học tập bình đẳng cho mọi công dân. Việc đưa ra các chính sách hỗ trợ học sinh nghèo, vùng sâu, vùng xa, học sinh dân tộc thiểu số là minh chứng rõ ràng nhất cho sự quan tâm của Nhà nước đối với quyền học tập. Nhà nước không chỉ đầu tư vào cơ sở vật chất mà còn cung cấp các dịch vụ miễn phí, từ sách vở, học bổng, đến các khóa đào tạo nghề cho những người có hoàn cảnh khó khăn. Điều này giúp người dân, đặc biệt là những người ở vùng nông thôn và miền núi, có cơ hội thay đổi cuộc sống và vươn lên trong xã hội.
Việc đảm bảo quyền học tập của công dân cũng thể hiện tính nhân văn của chế độ xã hội khi mà quyền này không chỉ dừng lại ở việc học chữ mà còn là việc phát triển toàn diện con người. Chế độ giáo dục hiện nay không chỉ chú trọng đến việc giảng dạy kiến thức mà còn rất quan tâm đến việc bồi dưỡng phẩm chất, đạo đức, kỹ năng sống cho học sinh. Chính sách giáo dục nhân văn này đã tạo ra một thế hệ công dân biết sống có trách nhiệm với bản thân và cộng đồng, có khả năng sáng tạo và đóng góp cho sự phát triển chung của xã hội.
Bài tập 3 trang 92 SGK GDCD 12 Theo em, tại sao Hiến pháp và Luật Giáo dục nước ra quy định công dân có quyền học tập bằng các hình thức khác nhau và ở các loại hình trường, lớp khác nhau?
Hiến pháp và Luật Giáo dục nước ta quy định công dân có quyền học tập bằng các hình thức khác nhau và ở các loại hình trường, lớp khác nhau nhằm bảo đảm quyền học tập cho mọi công dân trong mọi hoàn cảnh. Điều này xuất phát từ thực tế là không phải tất cả mọi người đều có điều kiện học tập trong một hệ thống giáo dục đồng nhất. Do đó, việc quy định các hình thức học tập linh hoạt giúp đảm bảo rằng tất cả công dân đều có thể tham gia vào quá trình học tập, dù là học ở trường chính quy, học từ xa, hay học nghề.
Thực tế, trong bối cảnh xã hội ngày nay, nhiều người có nhu cầu học tập nhưng không thể tham gia vào các lớp học truyền thống do nhiều lý do như thời gian, khoảng cách địa lý, hay hoàn cảnh gia đình. Để đáp ứng nhu cầu này, các hình thức học tập linh hoạt như học trực tuyến, học qua truyền hình, hay các lớp học bổ túc, học nghề đã được triển khai. Điều này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả giáo dục mà còn tạo cơ hội cho những người không thể tham gia vào hệ thống giáo dục chính quy nhưng vẫn có thể học tập, phát triển bản thân.
Hơn nữa, việc mở rộng các loại hình trường lớp, từ trường công lập đến các trường dân lập, từ các lớp học chính quy đến các lớp học nghề, giúp cho công dân có thể lựa chọn hình thức học tập phù hợp với nhu cầu và hoàn cảnh của mình. Điều này không chỉ thể hiện sự linh hoạt của hệ thống giáo dục mà còn đảm bảo rằng mọi công dân đều có cơ hội phát triển trong môi trường học tập phù hợp với bản thân, từ đó phát huy tối đa khả năng của mình.
Bài tập 4 trang 92 SGK GDCD 12 Em hãy nêu ví dụ chứng minh rằng công dân có quyền sáng tạo và phát triển.
Một ví dụ rõ ràng về quyền sáng tạo và phát triển của công dân có thể thấy trong các cuộc thi sáng tạo khoa học kỹ thuật dành cho học sinh, sinh viên, chẳng hạn như Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng hay Cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quốc gia. Những cuộc thi này không chỉ khuyến khích học sinh, sinh viên phát triển tư duy sáng tạo mà còn tạo ra môi trường thuận lợi để các em thể hiện khả năng của mình, đồng thời cũng là cơ hội để những sáng tạo của các em có thể được ứng dụng vào thực tế cuộc sống. Chế độ giáo dục ở Việt Nam hiện nay rất chú trọng đến việc khuyến khích học sinh, sinh viên tham gia các hoạt động sáng tạo, nghiên cứu khoa học, từ đó tạo cơ hội cho các em phát triển khả năng sáng tạo của mình.
Bài tập 5 trang 92 SGK GDCD 12 Bằng kiến thức đã học và qua những hiểu biết của mình từ thực tiễn, hãy chứng minh rằng Nhà nước ta luôn quan tâm đảm bảo quyền học tập, sáng tạo và phát triển của công dân.
Nhà nước ta luôn chú trọng đến việc bảo vệ và phát triển quyền học tập, sáng tạo và phát triển của công dân thông qua các chính sách và pháp luật, cũng như các hoạt động hỗ trợ, khuyến khích sáng tạo. Đầu tiên, quyền học tập của công dân đã được thể hiện qua việc Nhà nước quy định và thực hiện một hệ thống giáo dục phổ cập từ mầm non, tiểu học cho đến trung học phổ thông, và cung cấp các cơ hội học tập cho tất cả mọi công dân, bất kể hoàn cảnh gia đình, dân tộc hay địa phương.
Một minh chứng rõ ràng cho sự quan tâm của Nhà nước là việc thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018, với mục tiêu không chỉ trang bị kiến thức mà còn phát triển năng lực tư duy, khả năng sáng tạo của học sinh. Chương trình này không chỉ chú trọng đến các môn học lý thuyết mà còn tập trung vào các kỹ năng mềm, kỹ năng sống, và sáng tạo của học sinh thông qua các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ học thuật và thể thao, các cuộc thi sáng tạo khoa học kỹ thuật. Điều này giúp học sinh phát triển toàn diện và có thể đóng góp tích cực vào xã hội.
Bên cạnh đó, Nhà nước cũng chú trọng đến việc tạo ra những cơ hội học tập và sáng tạo cho công dân ở mọi độ tuổi và trình độ. Chính phủ đã phát triển các chương trình đào tạo nghề, các khóa học bổ túc, học nghề cho người lao động, giúp họ có thể phát triển nghề nghiệp và đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động. Những chính sách này không chỉ giúp nâng cao chất lượng cuộc sống của công dân mà còn tạo ra một xã hội không có rào cản về cơ hội học tập và phát triển.
Ngoài ra, Nhà nước cũng tạo ra nhiều cơ chế hỗ trợ cho các tổ chức, cá nhân sáng tạo và nghiên cứu khoa học. Các nghiên cứu khoa học không chỉ được các trường đại học, viện nghiên cứu thực hiện mà còn được các công ty, cá nhân tham gia, sáng tạo trong nhiều lĩnh vực như công nghệ, y tế, môi trường, năng lượng tái tạo. Nhà nước cung cấp các quỹ hỗ trợ nghiên cứu, các giải thưởng sáng tạo, nhằm khuyến khích mọi công dân tham gia vào các hoạt động nghiên cứu và phát triển.
Chính những chính sách này đã khẳng định rằng Nhà nước ta luôn quan tâm đến việc bảo vệ và phát triển quyền học tập, sáng tạo và phát triển của công dân, từ đó tạo ra một xã hội phát triển toàn diện và bền vững.
Bài tập 6 trang 92 SGK GDCD 12 Linh và Lan là học sinh lớp 12 Trường Trung học phổ thông X.M. Trong cuộc sống hàng ngày, hai bạn thường hay tâm sự với nhau, thường kể cho nhau nghe về những suy nghĩ, tình cảm của mình. Điều làm Linh băn khoăn mãi là liệu học sinh Trung học phổ thông có quyền viết bài để đăng báo hay không? Em hãy giúp Linh giải quyết nỗi băn khoăn này và cho biết đây là quyền gì của công dân.
Linh không cần phải lo lắng vì học sinh trung học phổ thông hoàn toàn có quyền viết bài để đăng báo. Đây chính là quyền tự do ngôn luận và quyền tự do báo chí mà mọi công dân đều có. Theo Hiến pháp của nước ta, quyền tự do ngôn luận là quyền của mọi công dân, trong đó có học sinh. Điều này có nghĩa là công dân, dù là học sinh hay người trưởng thành, đều có quyền bày tỏ ý kiến, suy nghĩ của mình một cách công khai, hợp pháp thông qua các phương tiện truyền thông, trong đó có báo chí.
Việc học sinh trung học phổ thông có thể viết bài đăng báo không chỉ là quyền mà còn là cơ hội để các em thể hiện quan điểm, suy nghĩ và đóng góp ý tưởng của mình cho xã hội. Ngoài ra, việc tham gia vào các hoạt động báo chí, viết bài cho báo, giúp học sinh rèn luyện kỹ năng viết, giao tiếp, và phát triển khả năng sáng tạo, từ đó góp phần phát triển toàn diện bản thân.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện quyền này, học sinh cần tuân thủ các quy định của pháp luật, tránh vi phạm các quy định về thông tin sai sự thật, xúc phạm đến danh dự và nhân phẩm của người khác. Các bài viết của học sinh nên thể hiện sự tôn trọng đối với các giá trị xã hội và đảm bảo tính trung thực, khách quan. Điều này vừa bảo vệ quyền lợi của học sinh, vừa góp phần xây dựng một môi trường báo chí trong sáng và lành mạnh.
Bài tập 7 trang 92 SGK GDCD 12 Chọn câu trả lời đúng trong các câu sau đây: Quyền được phát triển của công dân có nghĩa là: a. Mọi công dân đều có đời sống vật chất đầy đủ. b. Mọi công dân đều có quyền được hưởng sự chăm sóc y tế. c. Mọi công dân đều được hưởng sự ưu đãi trong học tập để phát triển năng khiếu. d. Những người có tài được tạo mọi điều kiện để làm việc và phát triển tài năng.
Câu trả lời đúng là: d. Những người có tài được tạo mọi điều kiện để làm việc và phát triển tài năng.
Quyền được phát triển của công dân không chỉ đơn giản là việc được sống trong một môi trường vật chất đầy đủ hay được chăm sóc y tế, mà nó còn bao gồm việc tạo ra những cơ hội để mỗi người, đặc biệt là những người có tài năng, có thể phát huy khả năng của mình. Nhà nước luôn tạo điều kiện cho những công dân có tài năng được phát triển, từ việc cung cấp cơ hội học tập, sáng tạo đến việc tạo ra môi trường làm việc thuận lợi. Điều này thể hiện cam kết của Nhà nước trong việc phát triển con người, đồng thời đóng góp vào sự phát triển chung của xã hội.
Bài tập 8 trang 92 SGK GDCD 12 Hãy kể về những tấm gương thực hiện tốt quyền học tập của công dân?
Một trong những tấm gương nổi bật trong việc thực hiện quyền học tập của công dân là câu chuyện của những học sinh nghèo vượt khó, điển hình như tấm gương của em Phan Thị Kim Oanh, học sinh lớp 12, người dân tộc thiểu số ở một xã nghèo miền núi Tây Bắc. Dù điều kiện sống vô cùng khó khăn, Kim Oanh vẫn vươn lên trong học tập, giành nhiều giải thưởng trong các kỳ thi học sinh giỏi quốc gia và được tuyển thẳng vào một trường đại học danh tiếng tại Hà Nội. Sự nỗ lực không ngừng của Kim Oanh đã truyền cảm hứng cho rất nhiều bạn trẻ trong cộng đồng, đặc biệt là các em học sinh dân tộc thiểu số, rằng không có khó khăn nào là không thể vượt qua nếu chúng ta có quyết tâm và sự giúp đỡ từ Nhà nước.
Ngoài ra, nhiều học sinh khác cũng đã thể hiện rõ quyền học tập của mình qua việc tham gia các cuộc thi sáng tạo khoa học, các khóa học nâng cao kỹ năng, không chỉ học để thi mà còn học để phát triển bản thân. Những tấm gương này cho thấy rằng, với sự hỗ trợ của Nhà nước và cộng đồng, quyền học tập của công dân, đặc biệt là những học sinh có hoàn cảnh khó khăn, đã được thực hiện tốt, giúp họ thay đổi cuộc sống và trở thành những công dân có ích cho xã hội.
