Bài tập 1 trang 31 SGK GDCD 12: Em hiểu thế nào là công dân bình đẳng về quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm pháp lí? Cho ví dụ?
Công dân bình đẳng về quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm pháp lý là một nguyên tắc cơ bản trong hệ thống pháp luật của bất kỳ quốc gia nào, phản ánh sự công bằng và công lý đối với tất cả các thành viên trong xã hội. Điều này có nghĩa là mọi công dân, không phân biệt giới tính, dân tộc, tôn giáo, nghề nghiệp, vị trí xã hội, đều có quyền và nghĩa vụ như nhau trước pháp luật. Công dân có quyền tham gia vào các quyền lợi của xã hội, đồng thời cũng phải chịu trách nhiệm đối với các hành vi của mình, đặc biệt khi vi phạm các quy định của pháp luật.
Về quyền, công dân có quyền bình đẳng trong việc tham gia vào các hoạt động chính trị, xã hội và các quyền lợi cơ bản như quyền tự do ngôn luận, quyền bầu cử, quyền tiếp cận thông tin, quyền được bảo vệ bởi pháp luật, quyền bảo vệ tài sản và danh dự của mình. Tất cả công dân, dù là người giàu hay nghèo, đều có quyền yêu cầu pháp luật bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.
Về nghĩa vụ, công dân cũng có nghĩa vụ như nhau trước pháp luật, tức là tất cả đều phải tuân thủ các quy định của Nhà nước, không có ngoại lệ. Điều này thể hiện qua nghĩa vụ đóng thuế, nghĩa vụ tuân thủ luật giao thông, bảo vệ môi trường, và các nghĩa vụ khác nhằm đảm bảo sự ổn định và phát triển của xã hội.
Về trách nhiệm pháp lý, công dân phải chịu trách nhiệm nếu vi phạm pháp luật, và trách nhiệm này không phụ thuộc vào hoàn cảnh cá nhân hay tình trạng xã hội của người đó. Ví dụ, nếu một người tham gia giao thông vi phạm luật, họ sẽ phải chịu phạt dù người đó là ai, có chức vụ gì, hoặc có tiền sử vi phạm hay không.
Ví dụ cụ thể về quyền và nghĩa vụ bình đẳng của công dân có thể được nhìn thấy trong việc tham gia bầu cử. Mỗi công dân đủ tuổi đều có quyền bầu cử và ứng cử vào các vị trí trong chính quyền, không phân biệt họ là ai hay thuộc tầng lớp nào trong xã hội. Đồng thời, mỗi công dân cũng có nghĩa vụ phải thực hiện nghĩa vụ bầu cử một cách đúng đắn, không để gian lận hoặc lừa dối.
Tóm lại, công dân bình đẳng về quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm pháp lý không chỉ là một nguyên tắc pháp lý mà còn là nền tảng của một xã hội công bằng và văn minh, nơi mọi người đều được đối xử công bằng trong mắt pháp luật.
Bài tập 2 trang 31 SGK GDCD 12: Ý nghĩa của việc Nhà nước bảo đảm cho công dân bình đẳng về quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm pháp lí?
Việc Nhà nước bảo đảm cho công dân bình đẳng về quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm pháp lý có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với sự phát triển bền vững của xã hội và quốc gia. Đầu tiên, sự bảo đảm này thể hiện một nền tảng pháp lý vững chắc cho công lý và công bằng xã hội. Khi tất cả công dân đều có quyền và nghĩa vụ như nhau trước pháp luật, không có sự phân biệt về bất kỳ yếu tố nào như giàu nghèo, chủng tộc, tôn giáo hay địa vị xã hội, xã hội sẽ trở nên ổn định và văn minh hơn.
Một trong những ý nghĩa quan trọng nhất của việc bảo đảm sự bình đẳng về quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm pháp lý là sự thúc đẩy của tính công bằng trong xã hội. Mọi công dân đều có quyền tiếp cận như nhau với các dịch vụ công, như giáo dục, y tế, và các quyền cơ bản khác. Điều này giúp giảm thiểu tình trạng phân biệt giàu nghèo, tôn giáo, chủng tộc, và đảm bảo rằng không ai bị loại trừ khỏi cơ hội phát triển bản thân. Thực tế, khi quyền và nghĩa vụ của công dân được bảo vệ, mọi người sẽ cảm thấy công bằng và hạnh phúc hơn, tạo ra động lực thúc đẩy họ tham gia tích cực hơn vào các hoạt động xã hội và phát triển quốc gia.
Bảo đảm bình đẳng cũng có ý nghĩa trong việc bảo vệ quyền lợi của những nhóm yếu thế trong xã hội, chẳng hạn như người nghèo, người khuyết tật, và các dân tộc thiểu số. Nhà nước phải có các chính sách và biện pháp bảo vệ để không ai bị bỏ lại phía sau, đồng thời cũng phải đảm bảo rằng mọi công dân, dù là ai, đều được bảo vệ và đối xử công bằng trong mọi hoàn cảnh.
Ngoài ra, việc bảo đảm công dân bình đẳng về trách nhiệm pháp lý còn giúp tăng cường hiệu quả của hệ thống pháp luật. Khi công dân nhận thức được rằng mình có trách nhiệm pháp lý đối với hành vi của mình và sẽ bị xử lý nếu vi phạm pháp luật, họ sẽ có ý thức hơn trong việc tuân thủ các quy định, từ đó làm giảm các vi phạm pháp luật trong xã hội. Điều này không chỉ giúp duy trì trật tự xã hội mà còn nâng cao ý thức pháp luật của người dân.
Cuối cùng, việc Nhà nước bảo đảm sự bình đẳng giữa các công dân về quyền và nghĩa vụ còn có ý nghĩa trong việc củng cố niềm tin của nhân dân vào hệ thống pháp luật và các cơ quan chức năng. Nếu mọi người cảm thấy mình được đối xử công bằng và không bị phân biệt, họ sẽ có niềm tin vào công lý và sẵn sàng tuân thủ các quy định của pháp luật.
Bài tập 3 trang 31 SGK GDCD 12: Em hãy lựa chọn phương án trả lời đúng trong các câu sau đây: Công dân bình đẳng về trách nhiệm pháp lí là:
Câu trả lời đúng là:
c. Công dân nào vi phạm pháp luật cũng bị xử lí theo quy định của pháp luật.
Giải thích: Công dân bình đẳng về trách nhiệm pháp lý có nghĩa là mọi công dân đều phải chịu trách nhiệm khi vi phạm pháp luật, không phân biệt tuổi tác, giới tính hay bất kỳ yếu tố cá nhân nào. Mọi hành vi vi phạm pháp luật đều phải được xử lý theo quy định của pháp luật, không có ngoại lệ. Dù là người vi phạm có hiểu biết hay không, hoặc là người có chức vụ cao hay thấp, pháp luật đều áp dụng một cách công bằng.
Các phương án còn lại đều không chính xác vì:
a. Công dân ở bất kì độ tuổi nào vi phạm pháp luật đều bị xử lí như nhau là không đúng. Pháp luật có những quy định riêng đối với người chưa đủ tuổi vị thành niên, do đó họ sẽ không bị xử lý như người trưởng thành.
b. Công dân nào vi phạm quy định của cơ quan, đơn vị, đều phải chịu trách nhiệm kỉ luật là một nội dung khác, chỉ áp dụng trong phạm vi cơ quan, đơn vị, chứ không phải trách nhiệm pháp lý chung của tất cả công dân.
d. Công dân nào do thiếu hiểu biết về pháp luật mà vi phạm pháp luật thì không phải chịu trách nhiệm pháp lí là không đúng. Mặc dù thiếu hiểu biết về pháp luật có thể là một tình tiết giảm nhẹ, nhưng vẫn không loại trừ trách nhiệm pháp lý của công dân khi vi phạm pháp luật.
**Bài tập 4 trang 31 SGK GDCD 12: Nguyễn Văn N, 19 tuổi, là thanh niên hư hỏng, nghiện ma túy. Không có tiền để hút, N đã nảy ý định đi cướp xe máy. N tìm được người quen là Trần Văn A, 17 tuổi, bỏ học lang thang ở bến xe để cùng bàn kế hoạch đi cướp. Hai tên đã thuê người chở xe ôm, đến chỗ vắng chúng dùng dao uy hiếp, cướp xe máy và đâm lái xe ôm trọng thương (thương tật 70%).
Căn cứ vào hành vi phạm tội của N và A là phạm tội có tổ chức, có kế hoạch và sử dụng hung khí nguy hiểm gây thương tích nặng cho nạn nhân, Tòa đã xử Nguyễn Văn N tù chung thân, Trần Văn A bị phạt tù 17 năm. Gia đình N cho rằng Tòa án xử như vậy là thiếu công bằng vì N và A cùng độ tuổi, cùng nhau thực hiện vụ cướp của giết người. Vậy theo em, thắc mắc của gia đình N là đúng hay sai? Vì sao?**
Thắc mắc của gia đình N là sai. Pháp luật Việt Nam quy định rõ rằng người dưới 18 tuổi sẽ không chịu trách nhiệm hình sự như người trưởng thành. Mặc dù Trần Văn A và Nguyễn Văn N đều cùng tham gia vào vụ cướp và gây ra hậu quả nghiêm trọng, nhưng xét về độ tuổi, Trần Văn A chỉ mới 17 tuổi, do đó, pháp luật quy định A sẽ được xét xử với các hình thức xử lý đặc biệt đối với người chưa thành niên.
Trong trường hợp của Nguyễn Văn N, tuy N cũng chỉ 19 tuổi, nhưng N đã đủ tuổi trưởng thành để phải chịu trách nhiệm hình sự đầy đủ như một người trưởng thành. N đã có hành vi phạm tội có tổ chức, có kế hoạch và sử dụng hung khí nguy hiểm để gây thương tích nặng cho nạn nhân, do đó việc xử phạt N tù chung thân là hoàn toàn hợp lý theo quy định của pháp luật.
Trường hợp của Trần Văn A, mặc dù tham gia cùng với N trong vụ án, nhưng vì A chưa đủ 18 tuổi, nên theo pháp luật, A sẽ không bị xử lý như người trưởng thành. Việc A bị xử phạt 17 năm tù là hình phạt nghiêm khắc dành cho người chưa đủ tuổi trưởng thành, nhưng không thể so sánh với mức án của N, vì A vẫn được hưởng các chính sách bảo vệ đối với người chưa đủ tuổi.
Tóm lại, thắc mắc của gia đình N về việc xử lý hai đối tượng này như nhau là không đúng, vì pháp luật có quy định rõ ràng về sự phân biệt đối xử đối với người dưới 18 tuổi trong các vụ án hình sự.
