Hướng dẫn trả lời bài tập trong SGK GDCD 12 Bài 2 Thực hiện pháp luật, giúp các em hiểu bài nhanh hơn và nắm vững kiến thức trọng tâm của bài học.
Bài tập 1 trang 26 SGK GDCD 12
Thực hiện pháp luật là hành động tuân thủ các quy định của pháp luật, tức là thực hiện đúng các nghĩa vụ, quyền hạn mà pháp luật quy định đối với mỗi cá nhân, tổ chức trong xã hội. Việc thực hiện pháp luật không chỉ bao gồm hành vi thực hiện các nghĩa vụ, mà còn là việc chủ động bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình trong khuôn khổ pháp luật cho phép. Cả hai hành động này đều mang tính chất bắt buộc và được bảo vệ bằng các biện pháp cưỡng chế của Nhà nước.
Các hình thức thực hiện pháp luật gồm có tuân thủ pháp luật, thi hành pháp luật và sử dụng pháp luật. Tuân thủ pháp luật là hành vi tự giác thực hiện các quy định của pháp luật mà không cần sự cưỡng chế. Thi hành pháp luật là hành vi thực hiện các quyết định, chỉ thị của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, nhằm đảm bảo pháp luật được thực thi. Sử dụng pháp luật là hành vi áp dụng các quy định pháp luật vào trong các quan hệ xã hội cụ thể, nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cá nhân, tổ chức.
Các điểm giống nhau giữa các hình thức thực hiện pháp luật là đều nhằm mục đích tuân thủ và thực thi các quy định của pháp luật để duy trì trật tự, an toàn xã hội. Tuy nhiên, điểm khác biệt giữa các hình thức này chủ yếu ở mức độ chủ động và hình thức thực hiện. Trong khi tuân thủ là hành vi tự giác, không có sự can thiệp của cơ quan nhà nước, thì thi hành và sử dụng pháp luật lại có sự can thiệp của các cơ quan nhà nước, như chính quyền, tòa án hay các cơ quan thi hành án.
Bài tập 2 trang 26 SGK GDCD 12
Vi phạm pháp luật là hành vi của cá nhân hoặc tổ chức không tuân thủ hoặc làm trái với các quy định của pháp luật, xâm phạm đến các quyền lợi hợp pháp của Nhà nước, tổ chức, cá nhân hoặc xã hội. Vi phạm pháp luật có thể là hành vi cố ý hoặc vô ý, xảy ra trong nhiều lĩnh vực như hình sự, hành chính, dân sự, kinh tế...
Ví dụ về vi phạm pháp luật là hành vi trộm cắp tài sản của người khác. Đây là một hành vi vi phạm pháp luật thuộc lĩnh vực hình sự, bởi nó xâm phạm trực tiếp đến quyền sở hữu tài sản của người khác và có thể bị xử lý hình sự nếu bị phát hiện.
Một ví dụ khác là hành vi vi phạm hành chính, chẳng hạn như vi phạm giao thông, khi người lái xe không tuân thủ tín hiệu đèn giao thông, điều này có thể bị xử phạt hành chính dưới hình thức phạt tiền, tước giấy phép lái xe hoặc yêu cầu thực hiện biện pháp khắc phục hành vi vi phạm.
Bài tập 3 trang 26 SGK GDCD 12
Vi phạm pháp luật và vi phạm đạo đức đều là hành vi sai trái, nhưng có những điểm khác biệt cơ bản. Vi phạm pháp luật là hành vi không tuân thủ các quy định của pháp luật, và hành vi này sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật, tức là bị truy cứu trách nhiệm pháp lý và áp dụng các biện pháp cưỡng chế. Vi phạm đạo đức là hành vi không tuân thủ các chuẩn mực đạo đức trong xã hội, mặc dù hành vi này không gây thiệt hại về mặt tài sản hoặc quyền lợi cụ thể, nhưng có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến mối quan hệ giữa các cá nhân trong cộng đồng.
Lấy ví dụ về hành vi trộm cắp tiền của người khác, đây là hành vi vi phạm pháp luật, vì nó xâm phạm quyền sở hữu tài sản của người khác và có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Đồng thời, hành vi này cũng vi phạm đạo đức, bởi vì trộm cắp là hành vi không được xã hội chấp nhận và làm tổn hại đến lòng tin và tình cảm của mọi người.
Bài tập 4 trang 26 SGK GDCD 12
Vi phạm hình sự và vi phạm hành chính là hai loại vi phạm pháp luật nhưng có sự khác biệt rõ rệt về tính chất và mức độ xử lý. Vi phạm hình sự là những hành vi xâm phạm đến các quan hệ xã hội có giá trị rất lớn, như tính mạng, sức khỏe, tài sản của người khác hoặc trật tự xã hội, và sẽ bị xử lý nghiêm khắc, có thể là tù giam hoặc các hình thức hình sự khác. Ví dụ, tội giết người, tội tham nhũng là các vi phạm hình sự nghiêm trọng.
Vi phạm hành chính, ngược lại, là những hành vi vi phạm các quy định của Nhà nước trong lĩnh vực hành chính, không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự xã hội nhưng vẫn cần phải xử lý để bảo vệ trật tự, kỷ cương. Vi phạm hành chính thường bị xử lý bằng hình thức phạt tiền, phạt cảnh cáo hoặc các biện pháp hành chính khác. Ví dụ, việc không chấp hành đúng quy định về vệ sinh môi trường, vi phạm luật giao thông đều là những hành vi vi phạm hành chính.
Bài tập 5 trang 26 SGK GDCD 12
Trong các tình huống vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lý, việc phân tích vi phạm của bạn A và vi phạm của bố bạn A sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự khác nhau giữa các hành vi vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lý. Nếu bạn A có hành vi trộm cắp tài sản của người khác, đây là vi phạm pháp luật nghiêm trọng và có thể bị xử lý hình sự. Còn đối với bố của bạn A, nếu hành vi vi phạm của ông là vi phạm các quy định về hành chính (ví dụ như vi phạm luật giao thông), ông có thể bị xử phạt hành chính mà không phải chịu trách nhiệm hình sự. Việc xác định loại trách nhiệm pháp lý mà mỗi người phải chịu phụ thuộc vào tính chất và mức độ vi phạm của từng hành vi.
Bài tập 6 trang 26 SGK GDCD 12
Việc truy cứu trách nhiệm hình sự và phạt tù đối với hai người phạm tội chưa thành niên trong bài đọc thêm có thể gây tranh cãi về tính thỏa đáng. Theo quan điểm của một số người, việc phạt tù đối với người chưa thành niên có thể là quá khắc nghiệt, bởi lẽ tuổi tác của họ có thể ảnh hưởng đến khả năng nhận thức và ý thức về hành vi của mình. Họ có thể chưa đủ trưởng thành để hiểu hết được hậu quả của hành động phạm tội, vì vậy cần có những biện pháp giáo dục, cải tạo thay vì hình thức xử lý hình sự nặng nề như tù giam.
Tuy nhiên, cũng có quan điểm cho rằng nếu hành vi phạm tội của những người chưa thành niên có tính chất nghiêm trọng, đặc biệt là khi chúng ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe của người khác hoặc trật tự xã hội, thì việc xử lý hình sự là cần thiết để răn đe và ngăn ngừa các hành vi phạm tội sau này. Dù vậy, khi xét xử đối với người chưa thành niên, cần phải cân nhắc đến các yếu tố như độ tuổi, hoàn cảnh sống và khả năng cải tạo của người phạm tội để có một quyết định hợp lý.
