Trong kho tàng văn hóa dân gian Việt Nam, những câu tục ngữ tuy ngắn gọn nhưng hàm chứa triết lý sâu sắc về cuộc đời, về cách con người sống và vượt qua thử thách. “Có chí thì nên” là một câu nói như vậy, giản dị mà sâu sắc, nhỏ bé mà vĩ đại, bởi nó không chỉ là lời khẳng định về sức mạnh của ý chí mà còn là ánh sáng dẫn lối cho con người trên hành trình chinh phục khó khăn. Câu tục ngữ ấy giống như một lời hứa, một chân lý ngàn đời rằng: chỉ cần ta kiên trì, không nản lòng trước thử thách, ắt hẳn điều ta mong mỏi sẽ thành hiện thực.
Sức mạnh của ý chí không chỉ là một quan niệm dân gian mà còn là bài học muôn đời của nhân loại. Triết gia Hy Lạp cổ đại Aristotle từng khẳng định: “Chính ý chí quyết định hành động, và hành động làm nên số phận.” Trong xã hội ngày nay, nhiều người thường nghĩ thành công đến từ tài năng, cơ hội, hoặc hoàn cảnh, nhưng thực chất, ý chí mới là yếu tố cốt lõi, là sức mạnh vô hình giúp con người vượt qua mọi giới hạn của bản thân. Ý chí không phải là khả năng sinh ra từ những điều kiện hoàn hảo, mà là ánh sáng nảy sinh từ bóng tối của thử thách và khó khăn. Nó giúp con người kiên trì trước thất bại, can đảm trước hiểm nguy, và biến điều không thể thành có thể.
Thực tiễn lịch sử và cuộc sống đã chứng minh hùng hồn chân lý ấy. Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, là minh chứng rõ ràng nhất cho sức mạnh của ý chí. Khi còn là một thanh niên trẻ tuổi, Người đã ra đi tìm đường cứu nước với đôi bàn tay trắng, chỉ mang theo lòng yêu nước và ý chí mãnh liệt. Suốt những năm tháng bôn ba nơi xứ người, Người phải đối mặt với bao gian khó: đói nghèo, sự truy bắt của kẻ thù, nỗi cô đơn khi xa quê hương. Nhưng chính ý chí đã giúp Người vượt qua tất cả để tìm ra con đường giải phóng dân tộc. Nếu không có ý chí kiên cường ấy, liệu rằng dân tộc Việt Nam có giành lại được độc lập tự do như ngày nay?
Không chỉ trong lịch sử, ý chí cũng hiện diện trong những thành tựu khoa học vĩ đại. Thomas Edison, người phát minh ra bóng đèn điện, đã thất bại hơn 1.000 lần trước khi tìm ra giải pháp. Khi được hỏi về những lần thất bại ấy, ông chỉ mỉm cười và nói: “Tôi không thất bại. Tôi chỉ tìm ra 1.000 cách không hiệu quả.” Chính nhờ ý chí không ngừng nghỉ, ông đã thay đổi cách nhân loại sống và làm việc. Một ví dụ khác là nhà bác học thiên tài Stephen Hawking. Dù bị căn bệnh xơ cứng teo cơ lấy đi khả năng vận động, ông vẫn không từ bỏ nghiên cứu, và ý chí của ông đã giúp nhân loại có được những phát minh quan trọng trong lĩnh vực vật lý lý thuyết.
Ý chí không chỉ tồn tại trong những con người vĩ đại mà còn trong những điều bình dị nhất của cuộc sống. Những học sinh vùng cao, phải vượt hàng chục cây số đường rừng để đến trường, là hình ảnh đầy cảm động về sức mạnh của ý chí. Dù thiếu thốn vật chất, dù điều kiện học tập không đủ đầy, nhưng các em vẫn kiên trì với ước mơ được học tập, được thoát khỏi cái nghèo. Ý chí chính là ngọn lửa âm ỉ nhưng không bao giờ tắt, giúp các em tiến xa hơn trên con đường chinh phục tri thức.
Thế nhưng, liệu ý chí có phải là một món quà mà ai cũng sẵn có? Không. Ý chí cần được rèn luyện qua từng thử thách. Nếu con người không biết cách đối mặt với khó khăn, không đủ kiên nhẫn để đứng lên sau mỗi lần vấp ngã, thì ý chí sẽ nhanh chóng lụi tàn. Nhà văn Haruki Murakami từng viết: “Nếu bạn không sẵn sàng đau khổ để đạt được điều mình muốn, thì bạn không thực sự muốn nó.” Thời đại hôm nay không còn những cuộc chiến tranh sinh tồn như trước đây, nhưng ý chí của con người lại bị thử thách bởi những cám dỗ của sự hưởng thụ, sự trì hoãn, và cả nỗi sợ hãi thất bại. Ai kiên trì đi qua những khó khăn nhỏ nhất mỗi ngày, người đó sẽ có đủ sức mạnh để đối diện với những thử thách lớn lao hơn.
Trong cuộc sống, có rất nhiều người thiếu đi ý chí đã bỏ lỡ cơ hội thay đổi cuộc đời mình. Họ dễ dàng đầu hàng trước những khó khăn ban đầu, đổ lỗi cho hoàn cảnh hoặc số phận, để rồi mãi dừng chân tại chỗ trong khi những người khác tiếp tục tiến lên. Điều đó khiến chúng ta nhận ra rằng, ý chí không chỉ giúp con người đạt được thành công, mà còn là yếu tố định hình nhân cách. Một người có ý chí là một người không khuất phục trước nghịch cảnh, luôn tin tưởng vào khả năng tự thay đổi chính mình.
“Chỉ cần có chí, mọi thứ đều có thể thành hiện thực.” Câu nói ấy không chỉ là một lời khẳng định mà còn là một lời nhắc nhở mỗi chúng ta. Đừng bao giờ coi thường sức mạnh của ý chí, bởi nó là chiếc chìa khóa mở ra cánh cửa của mọi ước mơ. Hãy để câu tục ngữ “Có chí thì nên” trở thành kim chỉ nam cho mỗi hành động của chúng ta, trở thành ngọn đuốc soi sáng trên con đường chúng ta đang đi. Vì dù cho cuộc sống có khó khăn đến đâu, chỉ cần không ngừng cố gắng, ta sẽ nhìn thấy ánh sáng ở cuối con đường.
